Bir İʻcaz Tefsiri: İşârâtü’l-İʻcâz fî Mezânni’l-Îcâz

Yıl 2021, Sayı: 12, 80 - 100, 23.12.2021

Veysel Güllüce

Öz

XX. yüzyıl müfessirlerinden Bediüzzaman Saîd Nursi, Risale-i Nur Külliyatı adı altına topladığı eserlerinde genelde Kur’ân’ın ana konuları olan tevhid, nübüvvvet, ahiret ve adalet konularına dair âyetleri ele alarak tefsir etmiştir. Bu eserler imanî konuları ele alması münasebetiyle “konulu tefsir” sayılabileceği gibi, daha çok itikâdî konulara ağırlık verdiği için kelâmî veya itikâdî tefsir olarak da değerlendirilebilir. İşârâtu’l-İʻcâz fi Mezânni’l-Îcazadlı tefsiri ise klasik tefsirler tarzında yazılmış, ağırlıklı olarak Kur’ân’ın nazmındaki iʻcâz yönünü ele aldığı, Fatiha Suresi ile Bakara Suresi 1-32. âyetlerin sırayla tefsir edildiği bir eserdir. İşârâtü’l-İʻcâz tefsiri üslup ve muhtevasıyla pek çok orijinal özellikler gösterdiği gibi, telif tarzı ile de orijinaldir. Bu eser Birinci Dünya Savaşı sırasında Ruslarla yapılan savaş esnasında savaş hattında zor şartlar altında yazılmıştır. Nursî’yi bu esere yazmaya sevkeden temel sebep İngiliz Sömürgeler Bakanı Gladiston’un Kur’an hakkındaki menfi sözleridir. Nursî, Kur’an’a yapılan saldırıların arttığı bir ortamda iʻcazının kendisini koruyan bir zırh olduğunu belirterek iʻcaz ağırlıklı bir tefsir yazmaya başlamış, ancak sadece bir cildini yazabilmiştir. Bu makalede dokümanter analiz yöntemi kullanılarak İşârâtü’l-İʻcâz tefsirinin çeşitli ve orijinal yönleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kur'ân, Tefsir, Bediüzzaman Said Nursî, İşârâtu'l-İ'câz, Nazım

An Iʻjaz Interpretation: İşârâtü’l-İʻcâz fî Mezânni’l-Îcâz

Öz

Bediüzzaman Said Nursi, one of the commentators of the 20th century, in his works he collected under the name of Risale-i Nur Collection, interpreted the verses about Tawhid, Prophethood, Hereafter and Justice, which are the main subjects of the Qur’an in general. These works can be considered as “thematic tafsir” as they deal with faith issues, or they can also be evaluated as theological or theological tafsir because they focus more on theological issues. His tafsir, İşârâtü’l-İʻcâz fi Mezânni’l-Îcâz, was written in thes tyle of classical tafsir and mainly deals with the aspect of iʻjaz in the verse of the Qur'an, Surah Fatiha and Surah Al-Baqara 1-32. It is a work in which the verses are interpreted in order. While Nursi’s Works show many original features in terms of style and content, they are also original in style and composition. These Works were mostly written in the mountains, in the country side, in prisons, under difficult conditions. The commentary on Isharat al-İʻjâz, on the other hand, was written in a very different environment, on the battlefield, in a situation where he expected to be a martyr at any moment. The main reason that prompted Nursi to write this work is the negative words of British Colonial Minister Gladiston about the Qur'an. In an environment where the attacks on the Qur’an increased, Nursi started to write a tafsir based on iʻjaz, stating that iʻjaz is an armor that protects him, but he was able to write only one volume. In this article, various and original aspects of Isharat al-İʻjâz tafsir have been tried to be revealed by using the method of documentary analysis.

Anahtar Kelimeler

Interpretation, Kur'an, Said Nursi, I'jaz, İşaratu'l-İcaz, Thematic Interpretation

Kaynakça

• Abduh, Muhammed, Durusun mine’l-Kur’ân, Dâru İhyâi ‘l-Ulûm, Beyrut, 1987
• Beki, Niyazi, Kur’ân’ın Yüksek ve Parlak Bir Tefsiri Risâle-i Nur, İstanbul, 2008
• Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Usûlü, TDV Yayınları, Ankara, 1983
• Demirci, Demirci, Tefsîr Usûlü, İFAV, 34. Baskı, İstanbul, 2014
• Doğan, Mücahit, Bir Kelimeyi Yıllarca Bekleyen Şair: Yahya Kemal Beyatlı, Mavi Edebiyat Dergisi (https://maviveedebiyat.blogspot.com/2017/08/bir-kelimeyi-yillarca-bekleyen-sair_19.html)
• Dehlevî, Veliyyullah, el-Fevzu’l-Kebîr fî Usûli’t-Tefsîr, Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, Beyrut, 1987
• Ebu’l-Ferec el-İsfehani, el-Ağani, IX, 384, Daru’l-Fikr, Beyrut.
• Fazlurrahman, Ana Konularıyla Kur’ân, Fecir Yayınevi, Ankara, 1987
• Gazalî, Ebu Muhammed, Cevâhiru’l-Kur’ân, thk., M. El-Kabbâbî, 1986.
• Güllüce, Veysel. Bilimsel Tefsirde Usul, Aktif Yayınevi, İstanbul, 2007.
• Güllüce, Veysel, Kur’ân-ı Kerîm’de Ahiret İnancının Temelleri, EKEV, Erzurum, 2001.
• Güllüce Veysel, Bediüzzaman’ın Bilimsel Tefsir Anlayışı, Kur’ân ve İlmî Hakikatler Sempozyumu, 26-27 Haziran, 2010, İstanbul.
• Mennû’l-Kattân, Mebâhis fî Ulûmi’l-Kur’ân, Dâru'l-İlmi li'l-Melâyin, Beyrut, 1986.
• Muhammed Gazali, el-Mehâviru’l-Hamse li’l-Kur’âni’l-Kerîm, Kâhire, 1989
• Muhsin Abdulhamid, en-Nursiyyu: Mütekellimu’l-Asri’l-Hadîs, Kahire, tsz.
• Nevasî, Faruk, Meşhedun min Nakdi’ş-Şi’ri’l-Kadim, (https://www.diwanalarab.com)
• Nursî, Bediüzzaman Said. Asâr-ı Bediiyye (baskı yeri ve tarihi yok).
• Nursî, Bediüzzaman Said -İşârâtu’l-İ’câz fî Mezânni’l-İcâz, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2. Baskı, Ankara, 2014, (Arapça aslî kısım).
• Nursî, Bediüzzaman Said -Lem’alar, İstanbul, 1991.
• Nursî, Bediüzzaman Said-Mektubât, İstanbul, 2013.
• Nursî, Bediüzzaman Said-el-Mesneviyyu'l-Arabiyyu'n-Nûriyye, thk., İ. Kâsım es-Sâlihî, İstanbul, 1988.
• Nursî, Bediüzzaman Said-es-Saykalu'l-İslamî, Ankara,1958.
• Nursî, Bediüzzaman Said-Muhâkemât, İstanbul, 1991.
• Nursî, Bediüzzaman Said-Sözler, İstanbul, 1991.
• Nursî, Bediüzzaman Said-Şualar, İstanbul, 1988.
• Nursî, Bediüzzaman Said-Sünûhât, İstanbul, 1977.
• Pak, Zekeriya, Tefsîr Usûlü, BİLAY, Eylül, 2020
• Rağıb İsfehanî, el-Müfredât fî Ğarîbi’l-Kur’ân, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, tsz.
• Râzî, Fahruddin, Mefâtihu’l-Ğayb (Tefsir-i Kebir), Beyrut, 1990.
• Sâbunî, Muhammed Ali, et-Tibyân fî Ulûmi’l-Kurân, Dâru’l-Kalem, Dımaşk, h. 1408.
• Subhî es-Sâlih, Mebâhis fî Ulûmi’l-Kur’ân, Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, Beyrut, 1981.
• Şehâte, Abdullah Mahmûd, Ehdâfu Külli Suretin ve Makasiduhâ f’il-Kur’âni’l-Kerîm, el-Hey’etu’l-Mısriyyetu’l-Amme, Kahire, 1980.
• Yılmaz, Hasan, Kur’ân’ın Konu Tertibi ve İçerik Tahlili, Fecr Yayınevi, Ankara, Ankara, 2014,
• Zürkânî, Muhammed Abdulazim, Menâhilu’l-İrfân, Dâru İhyâu’l-Kütübi’l-Arabiyye,, Kâhire, tsz.