Risale-i Nur'da Yansıyan Tevhid (Allah'ın Birliği) Kavramı

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 41 - 59, 22.12.2023

Md Abdullah Al Mahmud

Öz

Osmanlı yönetiminin son döneminde, modern eğitim almış mezunlar yavaş yavaş aldıkları eğitimle gurur duymaya başlamış ve geleneksel dini eğitim sistemlerini yararsız ve verimsiz oldukları gerekçesiyle baltalamaya başlamışlardır. Bazı aydınlar, edebiyatçılar, tıp doktorları, askeri eğitmenler ve üniversite öğretmenleri, sınıflarda ve halk arasında gençler arasında agnostik ve seküler dünya görüşlerini yaymışlardır. Sonuç olarak, kamu eğitim sisteminden mezun olan genç Türkler, düşüncelerinde, yazılarında ve uygulamalarında seküler fikirli, agnostik ve hatta bazen sapkın oldular. Dahası, Mustafa Kemal (1881-1938) döneminde (1923-1938) ilerleme ve modernlik adına Kuzey'den (Sovyetler Birliği) ve Batı'dan (Avrupa) seküler ideoloji ve dünya görüşü ithal edilmiştir. Seküler ideoloji ve dünya görüşü, modernleşme adına genç nesli aldatmış ve onların körpe zihinlerine Allah'ın, Peygamberin, Kur'an'ın ve ölümden sonraki hayatın (Ahiret) varlığı hakkında şüpheler enjekte etmiştir. Bu durum karşısında, Bediüzzaman Said Nursi'nin (1877-1960) (bundan böyle Nursi olarak anılacaktır) tevhid hakkındaki söylemleri, İslam teolojisinde derin bir öneme sahip olan Allah'ın Birliğini somutlaştıran temel ilkelere karşı yapılan tüm propagandalara direnme çabasıdır. Dahası, Nursi'nin tevhit kavramı hem Osmanlı'nın son döneminde hem de Cumhuriyet döneminde dinsizliğe karşı bir panzehir olmuştur.

Bu çalışma, Nursi'nin argümanlarını kullanarak, Allah'ın varlığı konusunu teorik olarak Kur'an ve Sünnet'e, pratik olarak hayatın ve evrenin canlı örneklerine ve felsefi olarak Risale-i Nur'da yansıtıldığı şekliyle Tevhit kavramına dayanarak aydınlatmayı amaçlamaktadır. Bu makale ayrıca, Nursi'nin tevhit ve nübüvvet ve ölümden sonraki hayat gibi imanla ilgili diğer konulardaki söyleminin, Risale okuyucularının zihnindeki inançsızlık ve şüpheyi istikrarsızlaştırdığını ve özelde Türkiye ve genelde dünya insanlarının zihnindeki kesin inancı güçlendirdiğini savunmaktadır. Dolayısıyla Nursi'nin tevhid söylemi, günümüz dünyasındaki inançsızlığa, seküler zihniyete ve ateist akımlara karşı güçlü bir kalkan işlevi görmektedir. Bu bağlamda, bu makale aşağıdaki hususları vurgulamaktadır: (1) Allah'ın Birliği (Tevhîd) kavramı, (2) Allah'ın varlığının delilleri olarak Kur'an ve Peygamber Muhammed (s.a.v.), (3) İlahi Birliği (Tevhîd) gerektiren inanç (imân), (4) Allah'ın yokluğunun imkânsızlığı, (5) Evrenin yaratılışı ve idaresi, (6) Risale'de tevhidin delilleri ve son olarak (7) Nursi'nin tevhid söylemine özel katkısı. Dolayısıyla araştırma, nitel bir içerik analizi yaklaşımı kullanarak Risale külliyatında tasvir edildiği şekliyle tevhidin çok yönlü boyutlarını keşfetmeye ve açıklamaya çalışmaktadır. Bunu yapmak için, bu çalışma Nursi'nin tevhide ilişkin yazılarındaki karmaşık teolojik, felsefi ve manevi açıklamaları ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır.

Bu araştırmanın metodolojisi, Risale'den tevhit kavramını (doğrudan) ele alan ilgili pasaj ve bölümlerin tespit edilip seçilmesiyle başlayan titiz bir veri toplama prosedürünü içermektedir. Amaçlı örneklem kullanılarak yapılan bu seçimler, Nursi'nin düşüncesinde tevhidin çok yönlü yönlerinin kapsamlı bir temsilini sağlayarak çeşitli tematik boyutları kapsamaktadır. Dolayısıyla, bu araştırmanın metodolojisi nitel içerik analizi, metinsel yorumlama ve hermeneutik sorgulamayı bütünleştirmektedir. Çıkarılan pasajların tematik kodlaması, tekrar eden motiflerin, altta yatan temaların ve tevhide ilişkin nüanslı ifadelerin tanımlanmasını sağlar. Bu tür bir analiz, metinlerde yer alan dilsel nüansların, tarihsel bağlamların ve felsefi temellerin derinlemesine araştırılmasını içermektedir. Ayrıca çalışma, Nursi'nin tevhide ilişkin bakış açılarını, hem geleneksel kelam söylemiyle uyumlarını hem de potansiyel katkılarını veya sapmalarını kabul ederek, yerleşik İslami kelam çerçeveleri içinde bağlamsallaştırmaktadır. Risale içindeki karşılaştırmalı analizler, tevhidin farklı sunumlarını ve yorumlarını ayırt etmeye yardımcı olarak Nursi'nin eşsiz teolojik anlayışlarının incelikli bir şekilde anlaşılmasına katkıda bulunur.

Bu araştırmanın bulguları, Risale'deki tevhit kavramına ilişkin zengin bir içgörü dokusunu ortaya koymaktadır. Nursi'nin açıklamaları, tevhidin bireysel manevi gelişim, toplumsal uyum ve daha geniş İslami teolojik manzaralarla ilgili çıkarımlarını kapsayarak salt teolojik tanımlamaların ötesine geçmektedir. Dolayısıyla bu makale, Risale'de tevhidin kapsamlı bir şekilde incelenmesine katkıda bulunarak İslam kelamına dair bilimsel söylemi zenginleştirmektedir. Bu çalışmadan elde edilen içgörüler, Tevhîd'in İslam düşüncesi ve maneviyatı içindeki önemine dair anlayışımızı derinleştirmeye hizmet etmekte ve çağdaş dünyada Tevhîd'e dair değerli perspektifler sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tevhîd, Said Nursi, Risale-i Nur, İmân, Sekülerizm, Ateizm, Nübüvvet

Etik Beyan

I, Dr. Md. Abdullah Al Mahmud, hereby declare that the research article is my original work, and it is not submitted previously to any research journal earlier and will not submit to other journals.

Destekleyen Kurum

University of Dhaka, Bagladesh

Proje Numarası

My first article fro Katre Journal.

Teşekkür

I am very thankful to editorial board members. I wish to publish my paper from your journal. Jazakumullah Khair.

The Concept of Tawḥīd (Oneness of Allah) as Reflected in the Risale-i Nur

Öz

During the last phase of Ottoman rule, modern-educated graduates gradually began being proud of their education and started undermining traditional religious education systems as being useless and unproductive. Some intellectuals, litterateurs, medical doctors, military trainers, and college teachers had promulgated agnostic and secular worldviews among the youth in the classrooms and public. Consequently, young Turks who graduated from the public education system became secular-minded, agnostic, and, sometimes, even heretics in their thinking, writings, and practices. Moreover, during the reign (1923-1938) of Mustafa Kemal (1881-1938), secular ideology and worldview were imported from the North (the Soviet Union) and the West (Europe) in the name of progress and modernity. The secular ideology and worldview deceived the young generation in the name of modernization, injecting doubts in their tender minds about the existence of Allah, the Prophet, the Qur’an, and life after death (Akhirah). Given this circumstance, Bediuzzaman Said Nursi’s (1877-1960) (henceforth Nursi) discourses on Tawḥīd were the endeavors to resist all the propaganda against the fundamental principles embodying the Oneness of Allah that holds profound significance within Islamic theology. Furthermore, Nursi’s concept of Tawḥīd was an antidote to godlessness both in the last phase of the Ottoman Era and in the Republican Era.

Using Nursi’s arguments, this study intends to elucidate the topic of the existence of Allah theoretically based on the Qur’an and Sunnah, practically based on the living examples of life and the universe, and philosophically based on the concept of Tawḥīd as reflected in the Risale-i Nur ((henceforth the Risale). The paper also argues that Nursi’s discourse on Tawḥīd and other faith-related issues like prophethood (Nubuwwah) and life after death destabilizes disbelief and doubt from the mind of the Risale readers and strengthens firm conviction in the minds of people of Turkey in particular and the world in general. Thus, Nursi’s discourse on Tawḥīd works as a strong shield against disbelief, secular mindset, and atheistic currents in the present world. In this regard, this paper emphasizes the following issues: (1) the concept of the Oneness of God (Tawḥīd), (2) the Qur’an and the Prophet Muhammad (PBUH) as proofs of God’s existence, (3) belief (imān ) that necessitates Divine Unity (Tawḥīd), (4) impossibility of God’s non-existence, (5) creation and governance of the Universe, (6) proofs of Tawḥīd in the Risale and, finally, (7) Nursi’s special contribution to the discourse on Tawḥīd. Thus, the research endeavors to explore and explicate the multifaceted dimensions of Tawḥīd as portrayed in the corpus of the Risale through employing a qualitative content analysis approach. To do this, this study aims to unravel the intricate theological, philosophical, and spiritual elucidations within Nursi's writings concerning Tawḥīd.

The methodology of this research involves a meticulous data collection procedure, commencing with identifying and selecting pertinent passages and chapters from the Risale that (in)directly address the concept of Tawḥīd. Employing purposive sampling, these selections encapsulate diverse thematic dimensions, ensuring a comprehensive representation of the manifold facets of Tawḥīd within the Nursi's thought. Thus, the methodology of this research integrates qualitative content analysis, textual interpretation, and hermeneutic inquiry. Thematic coding of the extracted passages enables the identification of recurring motifs, underlying themes, and nuanced articulations concerning Tawḥīd. Such an analysis involves a deep exploration of linguistic nuances, historical contexts, and philosophical underpinnings embedded within the texts. Furthermore, the study contextualizes Nursi's perspectives on Tawḥīd within established Islamic theological frameworks, acknowledging both their alignment with traditional theological discourse and their potential contributions or deviations. Comparative analyses within the Risale help discern diverse presentations and interpretations of Tawḥīd, contributing to a nuanced understanding of Nursi's unique theological insights.

The findings of this research reveal a rich tapestry of insights into the concept of Tawḥīd within the Risale. Nursi's elucidations transcend mere theological delineations, encompassing the implications of Tawḥīd regarding individual spiritual development, societal harmony, and broader Islamic theological landscapes. Thus, this article contributes to a comprehensive exploration of Tawḥīd within the Risale, augmenting the scholarly discourse on Islamic theology. The insights gleaned from this study serve to deepen our understanding of Tawḥīd's significance within Islamic thought and spirituality, offering valuable perspectives of Tawḥīd in the contemporary world.

Anahtar Kelimeler

Tawhid, Said Nursi, Risale-i Nur, the Prophet, iman (belief)

Proje Numarası

My first article fro Katre Journal.

Kaynakça

• Abdullah, Muhammad - Nadvi, Muhammad Junaid. “Understanding the Principles of Islamic World-View”. The Dialogue 6/3 (September 2011): 268–289. https://qurtuba.edu.pk/thedialogue/The%20Dialogue/6_3/Dialogue_July_September2011_268-289.pdf.
• Acikgenc, Alparslan. Scientific Thought and Its Burdens an Eassy in the History and Philosophy of Science. Istanbul, Turkey: Fatih University Publications, 2000. https://www.academia.edu/2515188/Scientific_Thought_and_its_Burdens.
• Acikgenc, Alparslan. “The Konya School of Philosophy as a Historical Framework of Ottoman Thought”. Al-Shajarah: Journal of the International Institute of Islamic Thought and Civilization (ISTAC) 17/1 (2014): 1–23. https://journals.iium.edu.my/shajarah/index.php/shaj/article/view/6.
• Al-Faruqi, Ismaʾil R. Al Tawḥīd: Its Implications for Thought and Life. Herndon, VA: International Institute of Islamic Thought, 2nd ed., 1992.
• Translation of the Meanings of the Noble Quran in the English Language. Trans. Muhammad Taqi-ud-Din Al-Hilali - Muhammad Muhsin Khan. Kingdom of Saudi Arabia: King Fahd Complex for the Printing of the Holy Quran, 1984.
• Ansari, Muhammad A. Sufism and Sharī’ah: A Study of Shayk Aḥmad Sirhindī’s Effort to Reform Sufism. London, UK: The Islamic Foundation, 1986.
• Britannica, The Editors of Encyclopaedia. “Shaykh Aḥmad Sirhindī Indian Mystic and Theologian”. The Encyclopedia Britannica. Encyclopaedia Britannica, Inc., January 1, 2023. https://www.britannica.com/biography/Shaykh-Ahmad-Sirhindi.
• Chittick, William C. Ibn ʿArabi: Heir to the Prophets. Oxford: Oneworld, 2005.
• Chittick, William C. The Self-Disclosure of God: Principles of Ibn al-ʻArabī’s Cosmology. Albany: State University of New York Press, 1998.
• Faruqi, Burhan Ahmad. The Mujaddid’s Concept of Tawḥīd ; Study of Shaykh Ahmad Sirhindi’s Doctrine of Unity (Wahdat Al-Wujuud). Lahore, Pakistan: Institute of Islamic Culture, 1989.
• Friedmann, Yohanan. Shaykh Aḥmad Sirhindī: An Outline of His Thought and a Study of His Image in the Eyes of Posterity. Montreal: McGill University, Institute of Islamic Studies, 1971.
• Haq, Muhammad Enamul. A History of Sufiism in Bengal. Dhaka, Bangladesh: Asiatic Society of Bangladesh, 1975. http://gen.lib.rus.ec/book/index.php?md5=C57CE5B4D313CF6D18120D68829B453A.
• Hitti, Philip Khuri. History of the Arabs: From the Earliest Times to the Present. Basingstoke: Palgrave Macmillan, Rev. 10th ed., 2002.
• Islam, Md. Sirajul. Sufism and Bhakti: A Comparative Study. Washington D. C , America: The Council for Research in Values and Philosophy, 2004.
• Murata, Sachiko - Chittick, William C. The Vision of Islam. St. Paul, Minnesota, New York, USA: Paragon House, illustrated Ed., 1994.
• Nursi, Bediuzzaman Said. Rational Arguments: A Prescription for the Ulema. Trans. Şükran Vahide. Istanbul, Turkey: Sozler Nesriyat Tic. ve San. A. Ş., 2017.
• Nursi, Bediuzzaman Said. Signs of Miraculousness: The Inimitability of the Qurʼan’s Conciseness. Trans. Şükran Vahide. Istanbul, Turkey: Sözler Neşriyat A. Ş., Revised Edition, 2013.
• Nursi, Bediuzzaman Said. The Damascus Sermon. Trans. Şükran Vahide. Delhi, India: Barla Publications, 2010.
• Nursi, Bediuzzaman Said. The Flashes Collection. Trans. Şükran Vahide. İstanbul, Turkey: Sözler Neşriyat A. S., 2011 Edition, 2011.
• Nursi, Bediuzzaman Said. The Letters-1928-1932. Trans. Şükran Vahide - others. Istanbul, Turkey: Sözler Neşriyat A. Ş., Reprinted with corrections, 2014.
• Nursi, Bediuzzaman Said. The Rays Collection. Trans. Şükran Vahide. Istanbul, Turkey: Sözler Neşriyat A. Ş., Revised Edition, 2013.
• Nursi, Bediuzzaman Said. The Staff of Moses. Trans. Students of the Risale-i Nur. Istanbul, Turkey: Sözler Publications A. Ş., 2011.
• Nursi, Bediuzzaman Said. The Words On the Nature and Purposes on Man, Life and All Things. Trans. Şükran Vahide. İstanbul, Turkey: Sözler Neşriyat Tic. ve San. A.Ş., New Edition., 2013.
• Ozalp, Mehmet. God and Tawḥīd in Classical Islamic Theology and Said Nursi’s Risale-I Nur. Australia: University of Sydney, PhD dissertation, 2016.
• Philips, Abu Ameenah Bilaal. The Fundamentals of Tawḥeed: Islamic Monotheism = Šarḥ Mabādiʾ at-Tauḥīd. Riyadh: International Islamic Publ. House, ed. 2, 2006.
• Sarjuni, Sarjuni. “Islamic Worldview Dan Lahirnya Tradisi Ilmiah Di Institusi Pendidikan Islam”. TA’DIBUNA: Jurnal Pendidikan Agama Islam 2/2 (November 15, 2019): 11–28. https://doi.org/10.30659/jpai.2.2.25-43.
• Tanis, Haci. The Sufi Influence in Said Nursi’s Life and Thought. United States of America: The Temple University, 2016.
• Tantray, Mudasir Ahmad - Khan, Tariq Rafeeq. Concepts in Muslim Philosophy. Chhattisgarh, India: Rudra Publications, 2021.
• Turner, Colin. The Qur’an Revealed: A Critical Analysis of Said Nursi’s Epistles of Light. Ed. Dale Eickelman. Berlin: Gerlach, 2013.
• Ushama, Thameem. “The Worldview of Islam: Reflections and Clarifications”. University Website. International Islamic University Malaysia, 23 November 2021. https://www.iium.edu.my/v2/the-worldview-of-islam-reflections-and-clarifications.
• Vaglieri, Laura Veccia. An Interpretation of Islam. Trans. Aldo Caselli. Washington 8, D. C., USA: The American Fazl Mosque, Second Edition, 1958.
• W.C. Chittick. “Wahdat Al-Shuhūd.” The Encyclopaedia of Islam. Ed. P. J. Bearman et al. Vol. XI (11) V-Z. Leiden: Brill, 2002.