Some Wisdoms of Veiling According to Islam

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 67 - 83, 25.06.2024

Hüseyin Yürekli

Öz

Clothing is a phenomenon that has been present since the creation of humans, exhibits diversity across different geographical areas and is an integral part of human identity. People have used clothes for various purposes. Islam has developed the understanding of clothing that existed in previous religions, cultures, and civilizations and has addressed the matter of covering in a multi-dimensional manner in its foundational texts. In Islamic literature, although clothing is expressed with various terms such as “libâs, hımâr, sevb, cilbâb, hicâb”, the primary notion is associated with covering or “tesettur” (veiling). Technically, it refers to “the act of individuals, regardless of gender, concealing and safeguarding the specific body parts mandated by Islam, encompassing both physical and spiritual aspects.” In Islam, each command and prohibition has both legal judgments and underlying wisdom. Therefore, tesettur has been examined in detail by Muslim scholars from diverse disciplines in the context of legal rulings and wisdom throughout history. Islamic scholars have authored many works to identify the wisdom and purposes of veiling. The objective of this modest investigation is to succinctly discuss the wisdom of veiling using the available sources. It consists of two main parts. It emphasizes that the first manifestations of veiling were observed in Adam and Eve, and summarizes the understanding of covering in other religions, cultures, and civilizations. The second section of the discussion examines the naturalness of veiling, explores many facets of tesettur in relation to individuals and society, and briefly discusses the wisdom behind human superiority, the divine names (Asma al-Husna), and God's ownership rights. The conclusion suggests that tesettur is harmonious with human nature and the inner world. In this section, a concise summary of the findings from the previous sections of the study is provided. The paper employs methods used in social sciences, such as literature review, explanation, comparison, example, and deductive reasoning. The Qur'an and hadith literature serve as primary sources, whilst secondary sources encompass works that specifically discuss the wisdom of tesettur.

Anahtar Kelimeler

Hijab, Wisdom, Veiling, Headscarf, Islam

İslâm’a Göre Tesettürün Bazı Hikmetleri

Öz

Giyim-kuşam, insanın yaratılışından itibaren mevcudiyetini koruyan, bölgeden bölgeye farklılık gösteren ve insanlara ait olan bir olgudur, insanlar birçok sebepten dolayı elbiseleri kullanmıştır. İslâmiyet, kendisinden önceki din, kültür ve medeniyetlerde yer alan giyim-kuşam anlayışını geliştirmiş ve kurucu metinlerinde örtünme konusunu çok boyutlu olarak ele almıştır. İslâm literatüründe giyim-kuşam, “libâs, hımâr, sevb, cilbâb, hicâb” kavramları ile dile getirilmesine rağmen örtünme deyince aklımıza gelen ilk kavramlardan birisi de “tesettür” olmuştur. Tesettür, lugat mânası itibariyle “örtünmek” anlamına gelirken; insanın fıtrî, tabii, örfî, dinî, ahlakî, ruhî, ferdî, içtimâi vb. bir sebebe dayalı olarak bedeninin bazı bölgelerini örtmesini ifade etmek için kullanılan bir terim olagelmiştir. Istılah olarak ise “erkek veya kadının İslâm dinine göre örtmesi ve koruması gereken yerlerini maddî ve manevî olarak örtmesi ve muhafaza etmesi” demektir. Müslümanlıkta, her emir ve yasağın hem hükümleri hem de hikmetleri bulunmaktadır. Bundan dolayı tesettür, tarihsel süreç boyunca Müslüman ilim adamları tarafından fıkhî hükümler ve hikmetler bağlamında birçok disiplin açısından detaylı olarak incelenmiştir. İslâm âlimleri, tesettürün hikmet ve maksatlarını tespit ederek bunlarla ilgili birçok eser kaleme almıştır. Bu mütevazi çalışma, tesettürün bazı hikmetlerini kendinden önceki kaynaklardan yararlanarak öz bir şekilde işlemeyi planlamaktadır. Araştırmamız, iki ana bölümden oluşmaktadır, birinci bölümde insanın varoluşundan İslâm’ın doğuşuna kadarki zaman diliminde tesettürün kökeni ve tarihçesine değinilmiş, ilk defa tesettürün tezahürlerinin Hz. Âdem ve Havvâ’da görüldüğü belirtilmiş, diğer din, kültür ve medeniyetlerin örtünme anlayışı hülasa olarak aktarılmıştır. İkinci bölümde ise tesettürün fıtrî olup olmadığı tartışılmış, tesettürün bireye ve topluma bakan bazı yönleri işlenmiş, onun insanın üstünlüğüne, Esmâ-i hüsnâya ve Allah’ın mülkiyet hakkına bakan kimi hikmetlerine temas edilmiştir. Çalışmanın sonuç bölümünde, tesettürün insanın fıtratı ve iç dünyasına uygun olduğu çıkarımına varılmıştır. Ayrıca bu bölümde, çalışmanın diğer bölümlerinde elde edilen bulgular kısaca özetlenmiştir. Çalışmamızda sosyal bilimlerde kullanılan literatür taraması, açıklama, karşılaştırma, örnekleme ve tümdengelim gibi bazı metotlar kullanılmıştır. Temel kaynak olarak Kur’ân-ı Kerîm ve hadis kitapları kullanılırken, ikincil kaynak olarak ise tesettürün hikmetlerini ele alan eserlerden yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tesettür, Hikmet, Örtünme, Başörtüsü, İslâm.

Kaynakça

• Acaroğlu, Ahmet. “Hz. Peygamber (s.a.v.) Döneminde Başörtüsü”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (Bahar 2018), 47-67.
• Apaydın, H. Yunus. “Tesettür”. Türkiye Diyanet Ansiklopedisi. 40/538-543. Ankara: TDV Yayınları, 2011.
• Bardakoğlu, Ali. “Cahiliye Döneminde Kadın, Sosyal Hayatta Kadın”. Tartışmalı İlmi Toplantılar Dizisi 22. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2005.
• Çığ, Muazzez İlmiye. İnanna’ın Aşkı. İstanbul: Kaynak Yayınları, 1998.
• Demirbağ, Muhammed Fatih. İslâmiyet Öncesi Toplumlarda Örtünme. Çorum: Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Demirbağ, Nesibe. Kur’ân Perspektifinden Fıtrî, Dinî ve Ahlakî Bir Olgu Olarak Örtünme. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2006.
• Ebû Dâvud, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî. Sünen, thk. Şuayb Arnavud-Muhammed Kâmil Karabilâlî. 7 Cilt. b.y.: Dâru’r-Risâle’til-Âlemiyye, 1430/2009.
• el-Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’s-sahîh, thk. Heyet. Bulak: el-Matbaatü’l-Kübra el-Emîriyye es-Sultâniyye, 1893-95.
• el-Cevherî, İsmâil b. Hammâd. es-Sıhâh: Tâcü’l-Lüga ve Sıhâhü’l-Arabiyye. thk. Ahmed Abdülgafûr Attâr. Beyrut: Darü’l-ilm li’l-melâyin, 4. Basım, 1987/1407.
• el-İsfahânî, Râgıb. el-Müfredât fî ğarîbi’l-Kurʾân (Kur’an Kavramları Sözlüğü), çev. Abdulbaki Güneş, Mehmet Yolcu. İstanbul: Çıra Yayınları, 2010.
• Erdem, Suat. “İslâm Fıkhında Tesettür”. Ekev Akademi Dergisi 19/64 (Güz 2015), 253-275.
• Erhan Aktaş Meali. Erişim 10 Mayıs 2024. https://www.kuranmeali.com/AyetKarsilastirma.php?sure=20&ayet=118.
• Erhan Demiryent Meali. Erişim 10 Mayıs 2024. https://www.kuranmeali.com/AyetKarsilastirma.php?sure=20&ayet=118.
• Gilligan, Ian. “Dress or cover? The origin and meaning of clothing”, Social Sciences & Humanities Open 8/1 (2023), 1-6. https://doi.org/10.1016/j.ssaho.2023.100730.
• Görmez, Mehmet. “İlahi Dinlere Göre Başörtüsü”. İslâmiyât 4/2 (Nisan-Haziran 2001), 19-33.
• Görmez, Mehmet. İslâm’da Örtünmenin Felsefesi ve Yeniden Temellendirmesi (Ankara: İslam Düşünce Enstitüsü, 2022). https://www.ide.org.tr/Common/DownloadFile.aspx?f=OrtunmeninFelsefesi_20220914093912941.pdf.
• Güleçyüz, Yasemin. “Tesettür Risâlesi" Üzerine…”. Köprü Dergisi 113 (Kış 2011). https://www.koprudergisi.com/kis-2011/tesettur-risalesi-uzerine/
• Gürkan, Salime Leyla. “Tesettür”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 40/543545. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
• İbn Manzûr. Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-ʿArab. 10 Cilt. Beyrut: Dârü Sâdır, 2. Basım, 1414/1993.
• İsmail Hakkı Baltacıoğlu Meali. Erişim 10 Mayıs 2024. https://www.kuranmeali.com/AyetKarsilastirma.php?sure=20&ayet=118.
• Kara, Mustafa. “Hikmet”. Türkiye Diyanet Ansiklopedisi. 17/518-519. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Kara, Mustafa. “Kur’ân-ı Kerîm’in Tesettüre Bakışı [The Qur’an’s View on the Veiling]”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi – Şırnak University Journal of Divinity Faculty 10/23 (December 2019), 684-717. https://doi.org/10.35415/sirnakifd.603362.
• Kitab-ı Mukaddes (Erişim 5 Mayıs 2024), Yeni Ahid, 1. Petrus. 3:3-6; https://incil.info/kitap/pe1/3).
• Kitab-ı Mukaddes (Erişim 5 Mayıs 2024), Yeni Ahit, 1. Korintliler. 11:2-17. https://incil.info/kitap/co1/11.
• Kitab-ı Mukaddes. Erişim 16 Mayıs 2024. https://incil.info/kitap/Yaratilis/3.
• Koca, Ferhat. “Hikmet”. Türkiye Diyanet Ansiklopedisi. 17/514-518. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Kur’ân Yolu. Erişim 15 Haziran 2024. https://kuran.diyanet.gov.tr.
• Mahmud, Yusr – Swami, Viren. “The influence of the hijab (Islamic head-cover) on perceptions of women’s attractiveness and intelligence”. Body Image 7/1 (2010), 90-93. https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2009.09.003 PMID: 19815477.
• Mehmet Türk Meali. Erişim 10 Mayıs 2024. https://www.kuranmeali.com/AyetKarsilastirma.php?sure=20&ayet=118
• Meriç, Ümid – Topaloğlu. Bekir -vd. “Sosyolojik Açıdan Kılık-Kıyafet ve İslam'da Örtünme”. Tartışmalı İlmi Toplantılar Dizisi 2. İslâm’da Kılık- Kıyafet ve Örtünme. İstanbul: İlmi Neşriyat, 1991.
• Muhammed Esed Meali. Erişim 10 Mayıs 2024. https://www.kuranmeali.com/AyetKarsilastirma.php?sure=20&ayet=118
• Mutahharî, Murtaz. Meseletü’l-hicâb. terc. Ca’fer Sadık Halilî. thk.:Abdülkerim ez-Züheyrî. nşr. Âyendei Dırahşan. y.y.:Matbaatü şeriat, 2. Basım, 2009.
• Nursi, Bediüzzaman Said. Lem’alar. İstanbul: Söz Basım Yayın, 2012.
• Nursi, Bediüzzaman Said. Mektubat. İstanbul: Söz Basım Yayın, 2012.
• Nursi, Bediüzzaman Said. Sözler. İstanbul: Söz Basım Yayın, 2012.
• Özervarlı, Mehmet Sait. “Hikmet”. Türkiye Diyanet Ansiklopedisi. 17/511-514. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Râzî, Fahreddin. Mefâtîhu’l-gayb. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 3. Basım, 1420/1999.
• Sheen, Mercedes - Key Yekani, Hajar Aman – Jordan, Timothy R. “Investigating the effect of wearing the hijab: Perception of facial attractiveness by Emirati Muslim women living in their native Muslim country”. Plos one 13/10 (October 2018), 1-11. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0199537
• Soylu, Ali, “Kur’an’da Tesettürün Anlam Alanı [Meaning of the Hijab in the Qurʾān]”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi - Journal of the Faculty of Theology 9/2 (Aralık/December 2022), 835-862.
• Tok, Fatih – Müftüoğlu, Merve, “Nur Suresi 31. Ayetin Tesettür Bağlamında İncelenmesi”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/9 (Aralık 2018), 79-107.
• Tosun, Mebrure - Yalvaç, Kadriye, Sümer, Babil, Asur Kanunları ve Ammi-Şaduga Fermanı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1975.
• Ünal, Asife. Türkiye’de Örtünme Anlayışı Üzerine Bir Araştırma (Dinler Tarihi Açısından Bir Yaklaşım). Ankara: Ankara Üniversitesi, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı Dinler Tarihi Bilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara 2004.
• Ünal, İsmail Hakkı. “Hadislere Göre Kadının Örtünmesi”, İslâmiyât 4/2 (Nisan-Haziran 2001), 53-68.