Hz. Peygamber’in Yemeklerin Bereketlenmesine Dair Mucizeleri (Muʻcizât-ı Ahmediye Risalesi’nin Yedinci Nükteli İşareti’nde Yer Alan Rivayetlerin Kaynak Tahlili)

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 18, 22 - 34, 31.12.2024

Hikmet Akdemir

Öz

Öz
On Dokuzuncu Mektup veya diğer adıyla “Muʻcizât-ı Ahmediye (s) Risalesi” Bediüzzaman Said Nursî’nin “Mektubat” adlı eserinde Hz. Peygamber’in (s) bir kısım mucizelerini serdettiği bölümdür. Bu mucizelerden yemeklerin bereketlenmesine dair olan rivayetler, söz konusu mektubun Yedinci Nükteli İşaret’inde yer almaktadır.
Bediüzzaman yemeklerin bereketlenmesine dair örneklere geçmeden önce bu rivayetlerin sıhhatini teyit eden bir mukaddime ile söze başlar. Bu mukaddimede rivayetlerin birçok tarikle gelmiş olmasının yanı sıra bir topluluk huzurunda meydana gelen olayı, ona şahit olanlardan birkaçının rivayet etmesine rağmen diğerlerinin bunu sükut ile ikrar etmelerinin o rivayetin hepsi tarafından rivayet edildiği anlamına geldiğini ifade eder. Zira sahabe gibi son derece dürüst olan insanların Hz. Peygamber (s), İslam dini ve kendileriyle ilgili bir hususta en ufak bir yalan ya da çarpıtmaya izin vermeleri asla söz konusu olamaz. Bu şekilde sahabeden gelen rivayetlerin tabiîn tarafından yazıyla kaydedildiğini, onlardan da meşhur muhaddislerin bunları belli kıstaslarla sahih olanlarını, zayıf ve uydurulmuş olanlardan ayıklayarak eserlerine aldıklarını belirten Bediüzzaman, zikredilen bu sebeplerden dolayı söz konusu rivayetlerin safiyetinden şüphe edilmemesi gerektiğini vurgular. Akabinde yemeklerin bereketlenmesini anlatan rivayetlerden seçtiği on altı misali zikreder.
Bediüzzaman bu rivayetleri naklederken bazen bir ya da birkaç kaynak ismi belirtir. Bazen de herhangi bir kaynak belirtmeden bunların sahih kaynaklarda yer aldığını söylemekle yetinir ve sadece hadisin ilk ravisini zikreder. Malum olduğu üzere klasik usule göre yazılan eserlerde genellikle rivayetin sahibi ya da kitabın ismi kaynak olarak zikredilir, günümüzde olduğu gibi detaylı bir kaynak tanıtımı yapılmazdı. Bediüzzaman Said Nursi de eserlerini klasik usûle göre kaleme aldığı için genellikle rivayetlerin bab isimlerini, kaynağın sayfa numarasını zikretmemiştir. Ancak rivayetlerin bu şekilde kaynaklarının detaylı olarak gösterilmesi hususu, günümüzde önem kazanmış, ilmî eserlerde kaynakların bu şekilde belirlenmesi, mutlaka uyulması gereken bir teamül haline gelmiştir. Bu sebeple Bediüzzaman Said Nursi’nin eserlerindeki söz konusu eksikliklerin giderilmesi, günümüzde ihtiyaç duyulan bir teamülün yerine getirilmesi demektir. Dolayısıyla doküman analizi yönteminin kullanıldığı bu makalenin amacı, Bediüzzaman’ın Hz. Peygamber’in (s) yemeklerin bereketlenmesini anlatan mucizelerine dair naklettiği rivayetlerin kaynaklarını tespit etmektir. Yapılan analiz ve değerlendirmeler ışığında bu konuda nakledilen rivayetlerin sahih hadis ve erken dönem Siyer ya da Tabakat kaynaklarında yer alan rivayetlerle birebir örtüştüğü sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kelâm, Rivayet, Mucize, Said Nursi, Risale-i Nur, Yemeklerin Bereketlenmesi.

Etik Beyan

Makale, araştırmalarda uyulması gereken etik kurallara uygun olarak hazırlanmıştır.

Teşekkür

Katkılarından dolayı Prof. Dr. Ali Bakkal'a teşekkür ederim.

Hz. Peygamber’in Yemeklerin Bereketlenmesine Dair Mucizeleri (Muʻcizât-ı Ahmediye Risalesi’nin Yedinci Nükteli İşareti’nde Yer Alan Rivayetlerin Kaynak Tahlili)

Öz

On Dokuzuncu Mektup veya diğer adıyla “Muʻcizât-ı Ahmediye (s) Risalesi” Bediüzzaman Said Nursî’nin “Mektubat” adlı eserinde Hz. Peygamber’in (s) bir kısım mucizelerini serdettiği bölümdür. Bu mucizelerden yemeklerin bereketlenmesine dair olan rivayetler, söz konusu mektubun Yedinci Nükteli İşaret’inde yer almaktadır.
Bediüzzaman yemeklerin bereketlenmesine dair örneklere geçmeden önce bu rivayetlerin sıhhatini teyit eden bir mukaddime ile söze başlar. Bu mukaddimede rivayetlerin birçok tarikle gelmiş olmasının yanı sıra bir topluluk huzurunda meydana gelen olayı, ona şahit olanlardan birkaçının rivayet etmesine rağmen diğerlerinin bunu sükut ile ikrar etmelerinin o rivayetin hepsi tarafından rivayet edildiği anlamına geldiğini ifade eder. Zira sahabe gibi son derece dürüst olan insanların Hz. Peygamber (s), İslam dini ve kendileriyle ilgili bir hususta en ufak bir yalan ya da çarpıtmaya izin vermeleri asla söz konusu olamaz. Bu şekilde sahabeden gelen rivayetlerin tabiîn tarafından yazıyla kaydedildiğini, onlardan da meşhur muhaddislerin bunları belli kıstaslarla sahih olanlarını, zayıf ve uydurulmuş olanlardan ayıklayarak eserlerine aldıklarını belirten Bediüzzaman, zikredilen bu sebeplerden dolayı söz konusu rivayetlerin safiyetinden şüphe edilmemesi gerektiğini vurgular. Akabinde yemeklerin bereketlenmesini anlatan rivayetlerden seçtiği on altı misali zikreder.
Bediüzzaman bu rivayetleri naklederken bazen bir ya da birkaç kaynak ismi belirtir. Bazen de herhangi bir kaynak belirtmeden bunların sahih kaynaklarda yer aldığını söylemekle yetinir ve sadece hadisin ilk ravisini zikreder. Malum olduğu üzere klasik usule göre yazılan eserlerde genellikle rivayetin sahibi ya da kitabın ismi kaynak olarak zikredilir, günümüzde olduğu gibi detaylı bir kaynak tanıtımı yapılmazdı. Bediüzzaman Said Nursi de eserlerini klasik usûle göre kaleme aldığı için genellikle rivayetlerin bab isimlerini, kaynağın sayfa numarasını zikretmemiştir. Ancak rivayetlerin bu şekilde kaynaklarının detaylı olarak gösterilmesi hususu, günümüzde önem kazanmış, ilmî eserlerde kaynakların bu şekilde belirlenmesi, mutlaka uyulması gereken bir teamül haline gelmiştir. Bu sebeple Bediüzzaman Said Nursi’nin eserlerindeki söz konusu eksikliklerin giderilmesi, günümüzde ihtiyaç duyulan bir teamülün yerine getirilmesi demektir. Dolayısıyla doküman analizi yönteminin kullanıldığı bu makalenin amacı, Bediüzzaman’ın Hz. Peygamber’in (s) yemeklerin bereketlenmesini anlatan mucizelerine dair naklettiği rivayetlerin kaynaklarını tespit etmektir. Yapılan analiz ve değerlendirmeler ışığında bu konuda nakledilen rivayetlerin sahih hadis ve erken dönem Siyer ya da Tabakat kaynaklarında yer alan rivayetlerle birebir örtüştüğü sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kelâm, Rivayet, Mucize, Said Nursi, Risale-i Nur, Yemeklerin Bereketlenmesi

Kaynakça

• Acar, T., & Kelecioğlu, H. (2010). Maddenin farklı fonksiyonlaşmasını belirleme tekniklerinin karşılaştırılması: GADM, LR ve MTK-OO. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(2), 639-649.
• Ahmed b. Hanbel. (2001). Müsnedü’l-imâm Aḥmed b. Ḥanbel (Ş. el-Arnaût vd., Yay.). Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
• Ali el-Kārî. (1411). Şerḥu’ş-Şifâ fî huḳūḳi’l-Muṣṭafâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Beyhakī, E. B. A. b. el-Hüseyn. (1405). Delâilü’n-nübüvve ve maʻrifetü aḥvâli’ş-şeriʻa. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Bezzâr, E. B. A. b. A. b. Abdilhâliḳ el-Bezzâr. (1988-2009). Müsnedü’l-Bezzâr (M. Zeynullah vd., Yay.). Medine: Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem.
• Buhârî, E. A. M. b. İ. b. İbrâhîm el-Cu‘fî. (1422). Saḥîḥu’l-Buhârî. Beyrut: Dâru Tavki’n-Necât.
• Ebû Dâvûd, S. b. el-Eş‘as b. İ. es-Sicistânî. (t.y.). Sünenü Ebî Dâvûd (M. M. Abdülhamîd, Yay.). Beyrut: el-Mektebetü’l-asriyye.
• Ebû Nuʻaym el-İsfahânî, E. N. A. b. A. b. İ. (1986). Delâilü’n-nübüvve (M. R. Kalʻacî & A. Abbâs, Yay.). Beyrut: Dâru’n-Nefâis.
• Esed, M. (2000). Kur'an Mesajı, Meal-Tefsir (C. Koytak & A. Ertürk, Çev.). İstanbul: İşaret Yayınları.
• Hâkim en-Nîsâbûrî, E. A. M. b. A. b. M. el-Hâkim. (1411). el-Müstedrek ale’s-Saḥîḥayn (M. A. Atâ, Yay.). Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Heysemî, E. H. N. b. A. b. S. el-Heysemî. (1994). Mecmaʻu’z-zevâid ve menbaʻu’l-fevâid (H. el-Kudsî, Yay.). Kahire: Mektebetü’l-Kudsî.
• Humeydî, M. b. Fütûh. (2002). el-Cem’ beyne’s-Sahîhayn (A. H. el-Bevvâb, Yay.). Beyrut: Dâru İbn Hazm.
• İbn Ebî Şeybe, E. B. E. b. E. Şeybe. (t.y.). el-Musannef fi’l-ehâdîs ve’l-âsâr (K. Y. el-Hût, Yay.). Riyad: Mektebetü’r-Rüşd.
• İbn Mâce, E. A. M. b. Y. el-Kazvinî. (t.y.). Sünenü İbn Mâce. Beyrut: Dâru İhyai’l-Kütübi’l-Arabiyye.
• İbn Hibbân, E. H. M. b. H. b. A. el-Büstî. (1988). Saḥîḥu İbn Hibbân (Ş. el-Arnaût, Yay.). Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
• İbn Saʻd, E. A. M. b. S. b. M. el-Kâtib. (1990). et-Tabaḳâtü’l-kübrâ (M. A. Atâ, Yay.). Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Kadı İyâz, E. F. İ. b. M. b. İyâz el-Yahsubî. (1407). eş-Şifâ bi-taʻrîfi huḳūḳi’l-Muṣṭafâ. Ammân: Dâru’l-Feyhâ.
• Kallek, C. (2007). Okka. TDV İslâm Ansiklopedisi, 33(338-339). İstanbul: TDV Yayınları.
• Müslim b. Haccâc, E. H. M. b. el-Haccâc b. M. el-Kuşeyrî. (t.y.). Saḥîḥ-i Müslim (M. F. Abdulbaki, Yay.). Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî.
• Müttakī el-Hindî, A. b. H. b. A. b. Kādîhân. (1981). Kenzü’l-ʿummâl fî süneni’l-aḳvâl ve’l-efʿâl (B. Hayâtî & S. es-Saka, Yay.). Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
• Nesâî, E. A. A. b. Ş. b. A. en-Nesâî. (2001). es-Sünenü’l-kübrâ (H. A. Şelebî, Yay.). Beyrut: Müessesetü’r-risâle.
• Nursî, B. S. (2005). Mektûbat. İstanbul: Söz Basım Yayın.
• Taberânî, E. K. M. b. A. b. E. T. (1994). el-Muʻcemü’l-kebîr (H. b. A. es-Selefî, Yay.). Kahire: Mektebetü İbn Teymiye.
• ---. (t.y.). el-Muʻcemü’l-evsat (T. b. I. b. M.-A. b. İ. el-Huseynî, Yay.). Kahire: Dâru’l-Haremeyn.
• Süyûtî, E. F. C. b. A. b. M. el-Hudayrî. (t.y.). el-Ḫaṣâʾiṣü’l-kübrâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Tirmizî, E. Î. M. b. Î. b. S. (1998). Sünenü’t-Tirmizî (B. A. Maʻrûf, Yay.). Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî.