AN ANALYSIS OF SUBJECTIVE (ENFUSI) AND OBJECTIVE (AFAKI) VERSES IN THE CONTEXT OF TAWHID: THE CASE OF SURAH AL-BAQARAH

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 19, 38 - 60, 30.06.2025

Taha Çakir

Öz

Tawheed (oneness of Allah) is a fundamental topic of the Qur’an. Just like other chapters of the Qur’an, it is widely put forward in the chapter Baqara.This chapter differs from other chapters (the ones revealed in Makkah) because it is a chapter revealed in Madinah.
In this chapter which is called Madani, the issuesrelated to social life are discussed along with the idea of tawheed. Here, one can seean answering of a belief of rejection based on tawheed and a correction of corrupted belief systemssuch as Judaism and Christianty. In addition to that, one of the features of this chapter is that it answers some recent belief systems that are against tawheed.
This surah contains verses with a rich content in terms of monotheism. The aim of this study is to examine these verses in the context of monotheism and present the accumulated knowledge on the subject.

Anahtar Kelimeler

Tawheed , Faith , Rejecting Allah , False Belief , Baqara

TEVHİD BAĞLAMINDA ENFÛSÎ (ÖZNEL) VE ÂFÂKÎ (NESNEL) ÂYETLERİN ANALİZİ: BAKARA SÛRESİ ÖRNEĞİ

Öz

Tevhid, Kur’ân’ın en temel konusudur. Bakara sûresinde Kur’ân’ın diğer sûrelerinde olduğu gibi tevhîd konusu sıklıkla ortaya konulur. Bu sûre Medenî olması yönüyle, Mekkî sûrelerden farklılık arzeder.
Medenî olan Bakara sûresinde sosyal hayata dair meseleler ve tevhîde ait konular birlikte işlenmiştir. Ancak burada tevhîde dair konularda inkâra dayalı bir inanca cevap vermenin yanı sıra Yahûdîlik ve Hıristiyanlık gibi tahrif olmuş inanç sistemlerinin tashih edilmesi söz konusudur. Aynı zamanda günümüzde tevhide aykırı çeşitli inanç akımlarına cevap verebilmesi de bu sûrenin özelliklerindendir.
Bu sûredeki bazı âyetler, tevhîd açısından zengin muhtevaya sahip olması dolayısıyla ilgili âyetleri, tevhid bağlamında ele almak ve konu hakkındaki birikimi ortaya koymak bu çalışmanın amacını oluşturacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tevhid , Şirk , İman , Küfür , İlah , Batıl , Bakara

Kaynakça

• Assmann, J. (2001). The Search for God in Ancient Egypt. Ithaca, NY: Cornell University Press. 76-78.
• Aydın, M., Ar, M. (2016). İbrahimi geleneklerde tevhid ve vahdet. Ondukuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (41), 5-18.
• Bâcûri, İ. M. (1995) Şerh-u Cevhereti’t-Tevhîd, Beyrut: Daru’l-kutubi’l-ilmiyye
• Beyzâvî, N.A. (2011) Tefsiru’l-Beydâvi, İstanbul: Kahraman yay.
• Câbir, E. (1984) İslam Îtikâdı, Çev: Bekir Ali Bilgiç, İstanbul: yy.
• Cürcânî, S. Ş. (ty.) )Kitâbu’t-Ta’rîfât, Kahire: yy.
• Çelebi, İ. (1996) İslam İnancında Gayb problemi, İstanbul: İFAV
• Demirci, M. (2017) Kur’ân Tefsirinde Farklı YorumlarTesbitler ve Değerlendirmeler, İstanbul: İFAV yay.
• Ebussuûd, (2006) İrşâd’ı Aklı Selim ilâ Mezâyây-ı Kitab’il-Kerim, İstanbul: Boğaziçi yay.
• Eren, Ş. (1995) Kur’ân’da Ğayb Bilgisi,
• Isfahâni, R. (2014) el-Müfredât, Dımaşk: Dâru’l-kâlem
• Izutsu, T. (2013) Kur’ân’da Dinî ve Ahlâki Kavramlar, Çev: Selahattin Ayaz, İstanbul: Pınar yay.
• İbn Atıyye, (1993) el-Muḥarrerü’l-Vecîz, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye
• İbn-i Manzur, (2000) Lisânu’l- Arab, Beyrut: Dârû’s-sadr
• İbn Receb, (2001) Revâiu’t-Tefsîr el-Câmi li’t-Tefsîri el-İmam ibn Recebi, Riyâd: Dâru’l-Âsıma.
• Karaman, F. (2005), İslami İnanç Değerleri ve Çağdaş Dini Akımlar, İstanbul: Çelik yay.
• Kardavî, Y. (1996) Tevhîdin Hakikati, Çev: Mustafa Özel, İstanbul: Özgün yay.
• Kubat, M. (2014) Kur’ân’da Tevhîd, İstanbul: Beka yay.
• Kurtulmuş, N. (1984) Amentu Şerhi, İstanbul: Elif yay.
• Kuşeyri, A. (2012) Letâifu’l-İşârât, İstanbul: Harf yay.
• Kutub, S. (ty.) fî Zılâli’l-Kur’ân, İstanbul: Hikmet yay.
• Mevsîli, R.H. (2014) Tefsiru’l-Kur’âni’l-Azim el-Musemma Evlâ mâ Kîle fi Âyâti’t-Tenzil, Ürdün: Ervika yay.
• Nesefi, E. (2013) Medâriku’t-Tenzil ve Hakâiku’t-Te’vil, Dımaşk: Dar´u-İbn-i Kesir
• Nisâbûri, M. (2014) Bâhiru’l-Burhân Fi Meâni Müşkilâtu’l-Kur’ân, İstanbul: İşaret yay.
• Nursî, B. S. (2012) İşârâtü’l-İ’caz fi Mezâni’l-İcâz, İstanbul: Sözler Neşriyat.
• Râzi, F. (ty.) et-Tefsîru’l-Kebîr, Beyrut: Dâru İhya et-Turâs el-İzzi
• Taftazânî, S. (2011) Şehu’l-Akâid-i en-Nesefi, Çev: Ali Haydar Doğan, İstanbul: Dila yay.
• Tehânâvi, (1984) Keşşâf-u Istılahâti’l-Fünûn, İstanbul: yy.
• Topaloğlu, B. (2006) Allah İnancı, İstanbul: İSAM yay.
• Topaloğlu, B. ve Çelebi Y. (1988), İslam’da İnanç Esasları, İstanbul: yy.
• Özler, M. (2009) “Tevhîd”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: TDV yay.
• Schmidt, W. (1931). The Origin and Growth of Religion: Facts and Theories, London: Methuen & Co. 45.
• Süleyman, M. (2006) Tefsir-i Kebir, İstanbul: İşaret yay.
• Şârânî, A. (2008) Muhtasaru’l-Îtikâd li’l-İmam Beyhâki, Kahire: Dâru’l-kerez
• Şevkâni, M. (1997) Fethu’l-Kadîr el-câmi Beyne Fenni’r-Rivâyeti ve’d-Dirâyetî min İlmi’t-Tefsir, Mansûra: Daru el-Vefa
• Şîrâzî, K.M. (ty.), Fethu’l-Mennân fî Tefsîri’l- Kurân İstanbul: Süleymaniye kütüphanesi, Hekimoğlu, numara 116., varak 107b-111a
• Şîrâzi, N.M. (1996), el-Emsal fi Tefsir Kitabillahi el-Münezzel, Beyrut: Muessesetu’l-Bâ’siyye
• Vâhidî, E. H. (2005). Esbâbu’n-Nüzûl, (M. H. Yıldırım, Çev.). İstanbul: Beka Yayınları.
• Yazır, M.H., (ty.) Hak Dini Kur’ân Dili, İstanbul: Hikmet yay.
• Yüksel, E. (2005), Sistematik Kelam, İstanbul: İz yay.
• Zemahşeri, C.M. (2016), el- Keşşaf ‘an Hakâ’ikı Ğavâmidı’t-Tenzil ve ‘Uyûni’l-Ekâvîl fî Vucûhi’t-Te’vîl, İstanbul: Mega basım yay.