Babur’un Hatıratında Dil İle İlgili Düştüğü Notlara Dair

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 24, 31.07.2023

Zeynep Negiş

Öz

Babur, otuz dört yıl boyunca kaleme aldığı Baburname isimli eserinde pek çok farklı konuya değinmiştir. Metnin neredeyse tamamında dil ile ilgili çeşitli bilgiler, düşünceler yer almaktadır. Gerek Türkçe ile gerekse diğer dillerle ilgili oldukça fazla sayıda bilgi bulunmaktadır; kendi icat ettiği Baburi yazısından da bahsetmekte ve yer yer kitaplara, yazdıklarına verdiği değeri gösteren anekdotlar vermektedir. Bu çalışmada Babur’un hatıratında geçen dil ile ilgili malzeme derlenmiş ve Babur’un dile olan yaklaşımı değerlendirilmeye çalışılmıştır. Çağatayca cümleler için Thackston, Türkiye Türkçesine aktarımı için ise Reşit Rahmeti Arat’ın çalışmalarından faydalanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Babur, Baburname, Vekayi, Türkçe, dil.

Kaynakça

• AKÜN, Ö. F., “Bâbürnâme”, İslam Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/baburname, 1991a.
• AKÜN, Ö. F., “Bâbür”, İslam Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/babur#2- sanatkar-ve-fikir-adami-yonu, 1991b.
• ALPARSLAN, A., “Babur’un İcad Ettiği Baburî Yazı ve Onunla Yazılmış Kur’an”, Türkiyat Mecmuası, XVII., 1976, s.161-168.
• ALPARSLAN, A., “Babur’un İcad Ettiği Baburî Yazı II”, Türkiyat Mecmuası, XIX, 1980, s.207- 211.
• ARAT, R.R., Baburnâme (Vekayi), Kabalcı Yayınları, İstanbul 2006.
• BENEDİK, P.. “Babür İmparatorluğunda Türkçe”, Çev. Gökçen Sert, Türkler Ansiklopedisi, C. 8, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s. 812.
• BEVERİDGE, A. S., The Bâbur-Nâma Being The Autobiography Of The Emperor Bâbur, The Founder Of The Moghul Dynasty in India, Written in Chagatay Turkish; now reproduced in facsimile from a manuscript belonging to the Sir Sâlâr Jang of Haydarâbâd, and edited with a preface and indexes, Brill, Leiden 1905.
• ECKMANN, J., Kıpçak ve Çağatay Türkçesi Üzerine Araştırmalar, Haz. Osman Fikri Sertkaya, TDK, Ankara 1996.
• ROUX, J.P., Büyük Moğolların Tarihi – Babur, Çev. Lale Arslan-Özcan. Kabalcı Yayınları, İstanbul 2008.
• ŞEN, M., Zahîrüddîn Muhammed Bâbur. Bâburname: Giriş, Metin (Kâbil ve Hindistan Bölümleri), Açıklamalı Dizin, Yayımlanmamış Doktora tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, 1993.
• THACKSTON, W. M., Zahiruddin Muhammad Babur Mirza Bâburnâma I-II-III. Chaghatay Turkish Text with Abdul-Rahim Khankhanan’s Persian Translation, (Turkish Transcription, Persian Edition and English Translation by W. M. Thackston, Jr), Harvard University: Sources of Oriental Languages and Literatures 1993.
• TÜRK, A. T., “Bâburname’de Köken Bilgisi Denemeleri”, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12 (25), 203-214. DOI: 10.12981/mahder.518644.