Mahmud Zemahşerî’nin Mukaddimetü’l-Edeb’inde Yasa- Fiilinin Kullanımı ve Anlamları Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 51 - 60, 31.07.2023

Zohidjon Islamov

Öz

Tarihi Türkçe sözlükler arasında en çok nüshası olan eserlerden biri olan Mukaddimetü’l-Edeb, Mahmud Zemahşeri tarafından Harezmşahlar döneminde oluşturulmuştur. Bilindiği gibi sözlükte Arapça kelimelerin farklı dillerdeki karşılıkları yazılmıştır. Müellif nüshası günümüze ulaşmayan eserin müellif tarafından hangi dillerde hazırlandığı bilinmese de Türkçe ve Farsça karşılıkları yazılan nüshalar daha çoktur. Bu çalışmada eserin Özbekistan’da bulunan eski nüshalarından hareketle yasa- fiilinin eserdeki kullanımı, anlamları incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Zemahşeri, Mukaddimetü’l-Edeb, Harezm Türkçesi, Fiil, Anlam.

Kaynakça

• Alişer Navoiy asarlari tiliniñ izohli luğati, C. III, Fen Neşriyatı, Taşkent, 1983-1985.
• Al-Qamus al-jadid. Tunus, 1985.
• BARANOV, X. K. Arabsko-russkiy slovar. Moskova: Russkiy yazik, 1977.
• FAZİLOV, E.I. Staro uzbekskiy yazik. Xorezmiyskiye pamyatniki XIV veka. C. I-II. Taşkent: Fen Neşriyatı, 1966, 1971.
• GIRGAS, V. Slovar k arabskoy xrestomatii i Koranu. Kazan, 1881.
• MUTALLİBOV, S. Mahmud Koşğariy, Devonu luğotit turk. C. I. Taşkent: Fen Neşriyatı, 1960.
• NADALYAYEV, V. M., NASILOV, D. M., TENIŞEV, E. R., ŞÇERBAK, A. M. Drevnetyurskiy Slovar. Leningrad: Nauka, 1969.
• Özbek tiliniñ izohli luğati. C. I-II. Moskova: Russkiy yazik, 1981.
• POPPE, N.N. Mongolskiy slovar “Mukaddimat al-adab”. C. I-III. Moskova-Leningrad: AN SSSR, 1938-1939.
• RADLOV, V.V. Opıt slovarya tyurkskix nareçiy. C.I-IV. St. Petersburg, 1893-1911.
• RUBINÇIK, Y.A. Persidsko-russkiy slovar. C. I-II. Moskova, 1870.