Öz
Klasik Türk edebiyatında İran-Fars edebiyatı mitolojik unsurları çeşitli söz sanatları aracılığıyla istenilen manayı ifade etmek için kullanılır. Bu bağlamda İran edebiyatında önemli bir yere sahip olan Firdevsî’nin kaleme aldığı Şehnâme adlı eserinde yer alan mitolojik karakterler, öne çıkan özellikleri, hikâyeleri, kahramanlıkları gibi yönleriyle, bazen benzetme, bazen karşılaştırma, bazen de şairlerin hayalleriyle kurdukları çeşitli bağlamlar vesilesiyle şiirlerde sık sık yer almaktadır. 17. yüzyıl divan şairlerimizden Beyânî bilinen tek eseri olan divanında, Şehnâme’de yer alan mitolojik karakterlerden yaygın bir şekilde yararlanmıştır. Daha çok dinî ve tasavvufî şiirler yazan Beyânî bu karakterleri, kimi yerde sevgiliyi övmek maksadıyla karşılaştırma unsuru olarak, kimi yerde kendi aşkını ifade etmek için benzetme unsuru olarak, kimi yerde de farklı manaları ifade etmek için kullanmıştır. Bu çalışmada Beyânî divanında geçen Şehnâme karakterlerinin tespit ve tahlili yapılmış, şairin bu karakterleri hangi vesileyle kullandığı incelenmiş, bunu nasıl yaptığı, hangi hayaller ve ilişkiler kurduğu, karakterleri hangi bağlamlarda ele aldığı açıklanmıştır. Ayrıca bu çalışma şair Beyânî’nin hayatı, şiirleri, İran kültür ve edebiyatına, mitolojik karakterlere bakış açısı hakkında ve Şehnâme karakterleri hakkında bazı bilgilerin elde edilmesine olanak sağlamaktadır.
Kaynakça
- Beyânî Dîvânı. http://ekitap.ktb.gov.tr/
- Başpınar, Fatih. (2008), “17. Yüzyıl Şairlerinden Beyânî’nin Dîvân’ı (İnceleme-Tenkitli Metin)”: İstanbul 2008, 808 s.
- Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı, Doktora Tezi.
- Ağarı, Şerife (2018), “Bir Övgü Unsuru Olarak Şehnâme Kahramanlarının Türk Şiirindeki Dönüşümü: Bâki-Nedim Karşılaştırması.”
- Şişman, Bekir, Kuzubaş M. Şehnâme’ nin Türk Kültür ve Edebiyatına Etkileri. Ötüken Yayınları, 2007
- Tökel, Dursun Ali. Divan Şiirinde Şahıslar Mitolojisi. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Yayınları, 2016
- Yıldırım, Nimet. İran Mitolojis. Pinhan Yayınları, 2012
- Yıldırım, Nimet. Fars Mitolojisi Sözlüğü. Kabalcı Yayınları, 2008
- Yıldırım, Nimet. Fars Mitolojisi Sözlüğü. Dergâh Yayınları, 2008
- Canım, Rıdvan. Divan Edebiyatının Kaynakları. Paradigma Akademi Yayınları, 2021
- Pala, İskender. Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü. Kapı Yayınları, 2014
- Onay, A. Talat. Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 2004
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Klasik Türk Edebiyatı |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 6 Haziran 2024 |
| Kabul Tarihi | 29 Haziran 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 5 Sayı: 9 |
