İSLAMOFOBİK BİR SAVAŞ İÇİNDE BİR LİDER: BOSNA SAVAŞI VE ALİYA İZZETBEGOVİÇ

Yıl 2020, , 306 - 324, 30.10.2020

Kerim Çınar , Aynur Limon

https://doi.org/10.36543/kauiibfd.2020.ek1.014

Öz

ÖZ 1990’lı yıllarda SSCB’nin dağılmasının ardından Batı dünyası için “komünist/kızıl düşman’ın” yerini “İslam’ın/yeşil düşman’ın” alacağı dillendirilmeye başlanmıştır. Tarihsel süreçte Avrupa kimliğinin belirleyici unsurlarından biri olan İslam, 1992-1995 yılları arasındaki Bosna Savaşı’nda, yine ve yeniden, bir ‘düşman’ ve ‘tehdit’ olarak algılanmıştır. Sözkonusu algılamada ‘öteki’ ve ‘düşman’ kimliğine sahip olan Bosnalı Müslümanların savaşta maruz bırakıldıkları insanlık-dışı muameleler, katliamlar ve savaş suçları, siyasal aktörler ve medya tarafından İslamofobik vehimler tahrik edilerek, adeta savunulmuştur. Bu çalışma, Bosnalı Müslümanların lideri Aliya İzzetbegoviç’in inancından kaynaklanan ve ‘insan olmaya ve insan kalmaya çalışmak’ şeklinde ifade edilebilecek erdemli duruşunun Avrupa’nın (Batı’nın) bugün her zamankinden daha çok ihtiyaç duyduğu ‘farklılıkları bir arada yaşatma’ idealine somut bir örnek oluşturabileceğini ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ötekileştirme, İslamofobi, Aliya İzzetbegoviç

Kaynakça

• 1. Akın, M.H. & Karaarslan F. (2015), Aliya İzzetbegoviç: Özgürlük mücadelecisi ve İslam düşünürü. İstanbul: Pınar Yayınları. 2. Alkan, M. Nail. (2015). Avrupa’da yükselen ırkçılık: Pegida örneği. Gazi Akademik Bakış. cilt 8, sayı 16, yaz 2015, 275-289. 3. Anidjar, G. (2012). Düşmanın tarihi: Yahudi, Arap. Çev: Timuçin Binder. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. 4. Anidjar, G. (2018). Kan: Bir Hristiyanlık eleştirisi. Çev: Ahmet Demirhan, İstanbul: Ketebe Yayınları. 5. Aydın-Düzgit, S. (2015), Türklük, Müslümanlık, Doğululuk: AB’nin Türkiye söylemleri , İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları. 6. Arjana, S.Rose. (2019). Batı tahayyülünde Müslümanlar. Çev: M. Murtaza Özeren, İstanbul: Ketebe Yayınları. 7. Barın, H. (2014). İslamofobi Bir ırkçılık çeşidi ve nefret suçu. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. 8. Bayraklı, E. (2017). Avrupa İslam’ı projesi. 22 Şubat 2020 tarihinde https://www.fikriyat.com/ adresinden erişildi. 9. Bayraklı, E. & Güngörmez, O. (2018). İslamofobi ve anti-semitizm karşılaştırmalarını anlamlandırmak: Kapsamlı bir literatür değerlendirmesi. Muhafazakar Düşünce, yıl 14, sayı 53, Ocak -Nisan 2018, 119-148. 10. Bozan M., (2018); Küresel gücün tahkiminde düşmanca bir tavır; İslamofobi. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, cilt 9, sayı 18, 221-237. 11. Buehler, A. F. (2014). İslamofobi: Batı’nın ‘karanlık tarafı’nın bir yansıması. Çev: Mehmet Atalay, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 55:1, 123-140. 12. Duman, D.D. (2019). ’Avrupa İslamı’ tartışmalarının Türkiye’deki yansımaları. B.Tunçsiper (Ed.) II: Uluslararası Sosyal Bilimlerde Kritik Tartışmalar Kongresi tam metin bildiriler kitabı içinde (ss. 815-828). İzmir: İzmir Ekonomi Üniversitesi. 13. Gölcü, A. & Aydın Varol, F. B. (2018). Yükselen bir trend olarak İslamofobi endüstrisi: Amerikan medyasına yönelik araştırmaların bir panoraması. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi (MEDİAD), 1 (1), 73-88. 14. Gümüş, Z. (2005). Bosna Hersek savaşı ve uluslararası ilişkilerdeki yeri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas. 15. Hıdır, Ö.(2017). İslamofobi-ırkçılık-‘kültürel ırkçılık’ ilişkisi, Ombudsman Akademik, yıl 4, sayı 7, Temmuz-Aralık 2017, 23-49. 16. Hıdır, Ö. (2018). Batı’da İslam karşıtı ’aşırı sağ’ın dini-ideolojik ve tarihi temelleri. E. Okumuş (Ed.) İnsanlığın İslamofobi ile imtihanı içinde (ss.186-223). Ankara: EskiYeni Yayınları. 17. Hıdır, Ö. (2019). Batı’da Hz. Muhammed imajı. İstanbul: İnsan Yayınları. 18. İzzetbegoviç, A. (2007). Köle olmayacağız. İstanbul: Fide Yayınları. 19. İzzetbegoviç, A. (2011). Konuşmalar. Çev: Fatmanur Altun ve Rıfat Ahmetoğlu. İstanbul: Klasik Yayınları. 20. İzzetbegoviç, A. (2013). Doğu ve batı arasında İslam. Çev: Salih Şaban. İstanbul: Nehir Yayınları. 21. İzzetbegoviç, A. (2014). İslam deklarasyonu ve İslami yeniden doğuş sorunları. Çev:Rahman Ademi. İstanbul: Fide Yayınları. 22. Kalın, İ. (2012). İslamofobi ve çokkültürlülüğün sınırları. M. S. Kafkasyalı (Ed.) Orta Asya’da İslam: Temsilden fobiye 1. Cilt içinde (ss. 181-204). Ankara-Türkistan: Hoca Ahmet Yesevi Üniversitesi. 23. Kalın, İ. (2017). Ben, öteki ve ötesi- İslam-Batı ilişkileri tarihine giriş. İstanbul: İnsan Yayınları. 24. Kalın, İ. (2019). Barbar, modern, medeni- medeniyet üzerine notlar. İstanbul: İnsan Yayınları. 25. Karaarslan, F. (2010). Entelektüel üzerine eleştirel bir çalışma: Aliya İzzetbegoviç örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya. 26. Kumar, D. (2016). İslamofobi: İmparatorluğun siyaseti. Çev: Işıl Alatlı. İstanbul: Pınar Yayınları. 27. Lean, N. (2015). İslamofobi endüstrisi. Çev: İbrahim Yılmaz. Ankara: DİB Yayınları. 28. Mulaosmanoviç, A. (2017). Hayatta kalma imtihanı: Aliya İzzetbegoviç’in on yılı (1990-2000). Çev: Azemina Brkan Baymak. Ankara: Hece Yayınları. 29. Muslimovic F. & Cikotiç; S. (2017). Düşünür ve devlet adamı: Aliya İzzetbegoviç. Çev: Dzenita Özgüner. Ankara: Hece Yayınları. 30. Said, E. (1984). Haberlerin ağında İslam. Çev: Alev Alatlı. İstanbul: Pınar Yayınları. 31. Samur, H. (2017). Postmodern dönemde batıdaki İslam düşmanlığının artması durumu: İslamofobi. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi cilt 21, sayı 2 Aralık 2017, 59-76. 32. Sémelin, J. (2011). Arındırma ve yok etme: Katliam ve soykırımın siyasi kullanımları. Çev: Melike Işık Durmaz. İstanbul: İletişim Yayınları. 33. SETA. (2018). Medyada İslamofobi. 30 Eylül 2019 tarihinde https://www.setav.org/medyada -islamofobi-eir2018 adresinden erişildi. 34. Tekin, C.H. (2012). Bosna Hersek devleti: 1991-2011. Konya: Çizgi Kitabevi. 35. Temel, F. (2018). Medyadaki İslam. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi (MEDİAD), 1 (2), 299-302. 36. Yeğenoğlu, M. (2016). Avrupa’da İslam, göçmenlik ve konukseverlik. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.