ETNİSİTE, TOPLUMSAL CİNSİYET VE SİYASET İLİŞKİSİNİ, ERZİNCAN’DA LOM/ “POŞA” KADINLAR ÜZERİNDEN DEĞERLENDİRMEK

Yıl 2021, , 479 - 508, 28.06.2021

Funda Kemahlı Garipoğlu , Ayşem Sezer Şanlı

https://doi.org/10.36543/kauiibfd.2021.021

Öz

Siyaset, insanlığın yeryüzündeki varoluşundan bu yana erkeklere özgü bir uğraş olarak değerlendirilir. Tarihin farklı dönemlerinde kadınlar, genellikle ezilen cins, ikinci cinsiyet olarak görülmektedirler. Kadın, kamusal hayattan dışlanmış, hane içerisinde gündelik yaşamını örgütlemek zorunda bırakılmıştır. Hâkim bir topluluk içerisinde farklı bir kimlik aidiyeti taşıyan gruplarda ise, kadınların siyasete ve kamusal yaşantıya ilgisi daha geri planda kalmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’de mevcut etnik yapılardan biri olarak değerlendirilen ancak fazla bilinirliği olmayan Lom toplumunda yer alan, Erzincan merkeze bağlı Yoğurtlu Beldesi Sancak Mahallesi’nde yaşayan ve yerel halk tarafından “Poşa” olarak adlandırılan kadınların siyasete bakış açıları ele alınacaktır. Bu bağlamda çalışmanın temel amacı, toplumsal cinsiyet ve etnik kökene dair eşitsizliğinin daha fazla hissedildiği sosyal dışlanmışlık örgüsü içerisinde yer alan bir bölgede yaşayan kadınların, siyasal katılım, siyasal eğilim ve siyasal bilinç düzeylerinin belirlenmesidir. Nitel araştırmanın bir örneğini oluşturan bu çalışma, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi'nin desteklediği, “Erzincan’da Yaşayan ‘Poşa’ Olarak Adlandırılan Yurttaşların Şehre Toplumsal ve Siyasi, Ekonomik ve Kültürel Katkıları ve Avrupa Birliği Algıları” başlıklı bilimsel araştırma projesine dayanmaktadır. Çalışmanın saha araştırmasına kapsamında Erzincan’da yaşayan 14 Lom/ “Poşa” kadınla yapılandırılmamış mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, kadınların siyasete ilgi düzeyini belirleyen etnik kimliğe bağlı sosyal dışlanma ve cinsiyet eşitsizliği kavramlarının oluşturduğu bir kuramsal çerçeveden yola çıkılarak saha verileri yorumlanmaktadır. Sonuç olarak çalışmada, eğitim düzeyinin yetersizliğinin ve dışlanmanın yol açtığı bir durum olarak, kadınların siyasete ilgilerinin son derece sınırlı olduğu ve siyasal tercihlerinin eş-baba-ata ve gelenekler tarafından yönlendirildiği saptanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Lom/Poşa Kadınlar, Siyasal Katılma, Sosyal Dışlanma, Etnik Kimlik, Toplumsal Cinsiyet

Kaynakça

• Alkan, A. (2000). Özel Alan-Kamusal Alan Ayrımının Feminist Eleştiri Çerçevesinde Kentsel Mekân. Kültür ve İletişim, 3(1), 71-95.
• Alkan, T., & Ergil, D. (1980). Siyaset Psikolojisi: Siyasal Toplumsallaşma ve Yabancılaşma. Turhan Kitabevi, Ankara.
• Almond, G. A., & Verba, S. (1989). The Civic Culture Political Attitudes and Democracy in Five Nations, Sage Publications, California.
• Altunışık, R., Çoşkun, R., Bayraktaroğlu S., &Yıldırım, E. (2007). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri- SPSS Uygulamalı. Sakarya Yayıncılık, Sakarya.
• Arpacı, M. (2019). Lomlar/ “Poşalar”: Etimoloji ve Peripatetik Toplumsal Yapı. H. Efe (Ed.), Erzincan’da Sosyal Damga, Kimlik ve Yoksulluk. Siyasal Kitabevi, Ankara, 19- 35.
• Aşkın, M. (2007). Kimlik ve Giydirilmiş Kimlikler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (2), 213-220.
• Balyan, V., Tarihten Günümüze Lomlar veya Poşalar. http://www.agos.com.tr/tr/yazi/17704/tarihten-gunumuze-lomlar-veya-posalar (Erişim tarihi: 13. 02. 2017).
• Bozkurt, T. (2004). Poşalar Örneğinde Etnisite ve Toplumsal Cinsiyet İlişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Butler. J. (2008). Cinsiyet Belası. (Çev. B. Ertür), Metis Yayınları, İstanbul.
• Çam, E. (1994). Siyaset Bilimine Giriş. Der Yayınları, İstanbul.
• Daver, B. (1993). Siyaset Bilimine Giriş. Siyasal Kitabevi, 5. Baskı, Ankara.
• De Beauvoir, S. (1993). İkinci Cins. (Çev. B. Onaran), Payel Yayınevi, İstanbul.
• Efe H. (2019). Önsöz. H. Efe (Ed.), Erzincan’da Sosyal Damga, Kimlik ve Yoksulluk. Siyasal Kitabevi, Ankara, 9-10. Efe, H. (2019). Erzincan’daki Lom/ “Poşa” Yurttaşların Siyasi Eğilimleri ve Avrupa Birliği Algıları. H. Efe (Ed.), Erzincan’da Sosyal Damga, Kimlik ve Yoksulluk. Siyasal Kitabevi, Ankara, 61- 73.
• Efe H., & İssayeva, M. (2019). Lom/ ‘Poşa’ Toplumu Çocuklarının Eğitimle İlgili Sorunları. H. Efe (Ed.), Erzincan’da Sosyal Damga, Kimlik ve Yoksulluk. Siyasal Kitabevi, Ankara, 197-208.
• Eroğul, C. (2012a). Siyaset. G. Atılgan & E. A. Aytekin (Ed.), Siyaset Bilimi, Kavramlar, İdeolojiler, Disiplinler Arası İlişkiler. Yordam Kitap, İstanbul, 17-29.
• Eroğul, C. (2012b). Siyasal Katılma. G. Atılgan & E. A. Aytekin (Ed.), Siyaset Bilimi, Kavramlar, İdeolojiler, Disiplinler Arası İlişkiler. Yordam Kitap, İstanbul, 227-237.
• Günindi Ersöz, A. G. (2015). Özel Alan/Kamusal Alan Dikhotomisi: Kadınlığın Doğası ve Kamusal Alandan Dışlanmışlığı. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 18, 80-102.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1999). Yeni İnsan ve İnsanlar, (10. Baskı) Evrim Yayınevi, İstanbul .
• Kalender, A. (1994). Siyasal İletişim: Seçmenler ve İkna Stratejileri. Çizgi Kitabevi, Konya.
• Kapani, Münci. (2007). Politika Bilimine Giriş. Bilgi Yayınevi, 20. Baskı, Ankara.
• Karaduman, S. (2010). Modernizmden Post-Modernizme Kimliğin Yapısal Dönüşümü. Journal of Yaşar University, 17(5), 2886-2897.
• Kemahlı Garipoğlu, F., & Sezer Şanlı, A. (2019). Sosyal Dışlanmanın Etnisite ve Toplumsal Cinsiyete Bağlı Pratiklerini Birlikte Düşünmek: Erzincan Sancak Mahallesi’nde Lom / Poşa Kadın Olmak. H. Efe (Ed.), Erzincan’da Sosyal Damga, Kimlik ve Yoksulluk. Siyasal Kitabevi, Ankara, 75-102.
• Keyman, F. (2007). Türkiye’de Kimlik Sorunları ve Demokratikleşme. Doğu Batı Düşünce Dergisi, 41, 217-230.
• Koray, M. (1991). Günümüzdeki Yaklaşımlar Işığında Kadın ve Siyaset. Tüses Yayınları, İstanbul.
• Marsh, A. (2008). Etnisite ve Kimlik: Çingenelerin Kökeni. European Roma Rights Center Country Reports Series, 17, 19-27.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. (Çev. O. Akınhay & D. Kömürcü), Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
• Neuman, W. L. (2012a). Toplumsal Araştırma Yöntemleri I. (Çev. S. Özge), Yayın Odası Yayınları, Ankara.
• Neuman, W. L. (2012b). Toplumsal Araştırma Yöntemleri II. (Çev. S. Özge), Yayın Odası Yayınları, Ankara.
• Norris, P. (2002). Democratic Phoenix: Reinventing Political Activism, Cambridge University Press, New York.
• Özdemir, E. (2012). Kimlik. G. Atılgan & E. A. Aytekin (Ed.), Siyaset Bilimi, Kavramlar, İdeolojiler, Disiplinler Arası İlişkiler. Yordam Kitap, İstanbul, 201-212.
• Punch, K. F. (2011). Sosyal Araştırmalara Giriş. (Çev. Z. Akyüz, D. Bayrak, H. B. Arslan), Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Sağır, M. Ö., & Akıllı, H. S. (2004). Etnisite Kuramları ve Eleştirisi. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28(1), 1-22.
• Seropyan, S., Hay- Poşalar, Ermeni Çingeneler. http://ermenikulturu.com/hay-posalar/ (Erişim tarihi: 04. 06. 2016).
• Sezer Şanlı, A. (2020). Sınıf İlişkilerinden Hareketle Kadının Konumunu Tartışmak: Marksizm’de Kadın ve Aile. A. Aykutalp & A. B. Certel (Ed.), Siyaset Teorisinde Güncel Tartışmalar. Efe Akademi, İstanbul, 143-171.
• Şimşek, H., & Yıldırım, A. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayınları, Ankara.
• Turan, İ. (1991). Siyasal Sistem ve Siyasal Davranış. Der Yayınları, İstanbul.
• Türköne, M. (2011). Siyaset. Etkileşim Yayınları, İstanbul.
• Verba, S., Schlozman, K.L., Brady. H., Nie, N. H. (1993). Citizen Activity: Who Partıcipates? What Do They Say?, The American Political Science Review, Vol. 87, No. 2 (Jun., 1993), 303-318, http://www.jstor.org/stable/2939042, Doi: https://doi.org/10.2307/2939042
• Young, I. M. (2009). Yaşanan Bedene Karşı Toplumsal Cinsiyet. Cogito, 58, 39-57.