BIST İMALAT ŞİRKETLERİNİN İNOVASYON FAALİYETLERİ VE KARLILIK İLİŞKİSİNİN ARAŞTIRILMASI

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 29, 188 - 213, 28.06.2024

Bekir Zengin , Ganite Kurt

https://doi.org/10.36543/kauiibfd.2024.008

Öz

Bu çalışma, Borsa İstanbul’da faaliyet gösteren imalat sanayi şirketlerinin inovasyon faaliyetleri ile kârlılık ilişkisinin incelenmesini amaçlamaktadır. Bu noktada, 2008-2021 yılları arasında imalat sanayinde işlem gören ve AR-GE gideri olan 45 şirketin bağımsız denetimden geçmiş finansal durum ve kapsamlı gelir tablosundan alınan veriler panel veri yöntemi kullanılarak analiz gerçekleştirilmiştir. Çalışmadaki bulgulara göre, inovasyon faaliyetleri şirket kârlılığını pozitif ve istatiksel olarak anlamlı etkilediği tespit edilmiştir. Böyle bir ilişki, mikro açıdan değerlendirildiğinde şirketlerin rekabet avantajı elde etmesine, mevcut üretim sistemlerinin etkili bir şekilde çalışmasına ve şirketlerin pazar paylarını arttırmalarına katkıda bulunmaktadır. Makro açıdan etkisi incelendiğinde ise toplumun refah seviyesini artırarak başta ülke kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması olmak üzere sürdürülebilir ekonomik büyüme ve bilgi birikimi gibi pek çok faktöre önemli katkıları olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İnovasyon faaliyetleri, araştırma ve geliştirme, patent, faydalı model, maddi olmayan duran varlıklar

THE RELATIONSHIP BETWEEN INNOVATION ACTIVITIES AND PROFITABILITY OF BIST MANUFACTURING COMPANIES

Öz

This study's purpose is to analyze the connection between innovation activites and profitability of companies trading in the manufacturing industry on the Istanbul Stock Exchange. For this purpose, data from independently audited financial and income statements of 45 manufacturing companies with R&D expenditures during 2008-2021 are analyzed using the panel data. According to the examination's findings, there is an important and advantageous connection between business innovation activities and firm profitability. To conclude, the results of research examining the connection between innovation activity and profitability have both micro and macro implications. On a micro level, the solution assists firms in gaining a competitive advantage by ensuring that existing production systems operate effectively and increasing their share. At the macro level, they improve the welfare of society and help promote long-term economic growth and the accumulation of knowledge, especially the effective and cost-effective utilization of national resources.

Anahtar Kelimeler

Innovation activities, research and development, patent, utility model, intangible assets

Kaynakça

• Abebe Zelalem, B., & Ali Abebe, A. (2022). Does intangible assets affect the financial performance and policy of commercial banks’ in the emerging market? Plos One, 17(8), 1-19.
• Akdemir, O. (2019). Borsa İstanbul Otomotiv Endeksinde yer alan şirketlerin Ar-Ge harcamalar ile finansal performanslarının panel veri analizi ile değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İzmir Demokrasi Üniversitesi, İzmir.
• Akgün, D. A., & Akgün, D. V. Ö. (2016). İşletmelerde Ar-Ge harcamalarının karlılığa etkisi: Aselsan örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, 12, 1-12.
• Aksoy, E. E., & Göker, İ. E. K. (2020). İhracat ve karlılık ilişkisine ISO 500 firmaları örnekleminde mikro bir bakış açısı. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 5(2), 358-373.
• Almeida, H., Hsu, P.H., & Li, D. (2013). Less is more: financial constraints and innovative efficiency. Available at SSRN 1831786.
• Altınbay, A., Altunal, I., & Karaş, G. (2017). BİST sürdürülebilirlik endeksindeki firmaların Ar-Ge harcamaları ve Ar-Ge harcamalarının karlılık üzerindeki etkisi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4(12), 37-46.
• Ameer, R., & Othman, R. (2020). Industry structure, R&D intensity, and performance in New Zealand: New insight on the Porter hypothesis. Journal of Economic Studies, 47(1), 91-110.
• Andonova, V., & Ruíz-Pava, G. (2016). The role of industry factors and intangible assets in company performance in Colombia. Journal of Business Research, 69(10), 4377-4384.
• Andras, T. L., & Srinivasan, S. S. (2003). Advertising intensity and R&D intensity: Differences across industries and their impact on firm’s performance. International Journal of Business and Economics, 2(2), 167-176.
• Ayaydın, H., & Karaaslan, İ. (2014). The effect of research and development investment on firms’ financial performance: Evidence from manufacturing firms in Turkey. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 9(2), 43-59.
• Ayteki̇n, M., Sönmez, A. R., & Eki̇nci̇, G. (2017). Araştırma geliştirme giderlerinin finansal performansa etkisi: BİST’te işlem gören kimya, petrol, kauçuk ve plastik sektöründe bir inceleme. G. Özcan (Ed.) 1. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi bildiriler kitabı içinde (s. 160). Malaga: Universidad De Málaga.
• Bae, S. C., Park, B. J., & Wang, X. (2008). Multinationality, R&D intensity, and firm performance: evidence from US manufacturing firms. Multinational Business Review, 16(1), 53-78.
• Baltagi, B. H., & Wu, P. X. (1999). Unequally spaced panel data regressions with AR(1) disturbances. Econometric Theory, 15(6), 814-823.
• Beck, N., & Katz, J. N. (1995). What to do (and not to do) with time-series cross-section data. The American Political Science Review, 89(3), 634-647.
• Bhargava, A., Franzini, L., & Narendranathan, W. (1982). Serial correlation and the fixed effects model. The Review of Economic Studies, 49(4), 533-549.
• Bhatia, A., & Aggarwal, K. (2018). Impact of investment in intangible assets on corporate performance in India. International Journal of Law and Management, 60(5), 1058-1073.
• Breusch, T. S., & Pagan, A. R. (1980). The lagrange multiplier test and its applications to model specification in econometrics. The Review of Economic Studies, 47(1), 239-253.
• Brown, M. B., & Forsythe, A. B. (1974). The small sample behavior of some statistics which test the equality of several means. Technometrics, 16(1), 129-132.
• Chang, K. C., Chen, D. Z., & Huang, M. H. (2012). The relationships between the patent performance and corporation performance. Journal of Informetrics, 6(1), 131-139.
• Chauvin, K. W., & Hirschey, M. (1993). Advertising, R&D expenditures and the market value of the firm. Financial Management, 22(4), 128–140.
• Chen, T. C., & Wu, Y. J. (2020). The influence of R&D intensity on financial performance: The mediating role of human capital in the semiconductor industry in Taiwan. Sustainability, 12(12), 1-19.
• Chen, T., Guo, D. Q., Chen, H. M., & Wei, T. (2019). Effects of R&D intensity on firm performance in Taiwan’s semiconductor industry. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 32(1), 2377-2392.
• Chen, Y.S., & Chang K.C. (2010). The relationship between a firm’s patent quality and its market value-the case of U.S. pharmaceutical industry. Technological Forecasting and Social Change, 77(1), 20–33.
• Dağlı, H., & Ergün, T. (2017). Türkiye’de Ar-Ge harcamalarının firma karlılığına etkisi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 69-83.
• Darabi, R., & Vojohi, V. (2013). The survey of the conservative relationship between the intangible assets and management performance ratio. International Journal of Innovation and Applied Studies, 3(3), 749-757.
• Demi̇r, A. Z., & Soydoğan, D. (2017). Patent yenilik ilişkisi ve patent’in firma performansı üzerine etkileri. Journal of International Social Research, 10(49), 589-595.
• Demi̇r, C. & Güleç, Ö. F. (2019). Araştırma ve geliştirme giderlerinin firma karlılığı üzerine etkisi: BİST imalat sektörü örneği. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 34, 57-72.
• Demirhan, D., & Aracıoğlu, B. (2017). İnovasyon ve finansal performans arasındaki ilişki: BİST teknoloji endeksindeki firmalar üzerine bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 10(19), 195-218.
• Dikici, M., & Gürdal, K. (2021). Ar-Ge giderleri ile kârlılık ve büyüme arasında nedensellik ilişkisi: BİST üzerine bir inceleme. Journal of Accounting and Taxation Studies, 14(3), 1193-1229.
• Dinler Sakaryalı, A. M. (2016). İnovasyon. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Doğan, M., & Yıldız, F. (2016). Araştırma ve geliştirme harcamalarının (Ar-Ge) firma karlılığı üzerindeki etkisi: BİST’te işlem gören imalat sanayi firmaları üzerine bir araştırma. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(4), 178-187.
• Driscoll, J. C., & Kraay, A. C. (1998). Consistent covariance matrix estimation with spatially dependent panel data. The Review of Economics and Statistics, 80(4), 549-560.
• Drucker, P. F. (2002). The discipline of innovation. Harvard Business Review, 80(8), 95-102.
• Emiroğlu, A. (2018). İnovasyon ve teknoloji yönetimi. Bursa: Ekin Kitabevi.
• Ernst, H. (2001). Patent applications and subsequent changes of performance: Evidence from time-series cross-section analyses on the firm level. Research Policy, 30(1), 143-157.
• Gamayuni, R. R. (2015). The effect of intangible asset, financial performance and financial policies on the firm value. International Journal of Scientific & Technology Research, 4(1), 202-212.
• Geroski, P., Machin, S., & Van Reenen, J. (1993). The profitability of innovating firms. RAND Journal of Economics, 24(2), 198-211.
• Ghapar, F., Brooks, R., & Smyth, R. (2014). The impact of patenting activity on the financial performance of Malaysian firms. Journal of the Asia Pacific Economy, 19(3), 445-463.
• Gui-long, Z., Yi, Z., Kai-hua, C., & Jiang, Y. (2017). The impact of R&D intensity on firm performance in an emerging market: Evidence from China’s electronics manufacturing firms. Asian Journal of Technology Innovation, 25(1), 41-60.
• Güzen, H. D., & Başar, B. (2019). Ar-Ge harcamalarının raporlanması ve kârlılığa etkisi: BİST sınai endeksi işletmeleri üzerine bir araştırma. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 1-24.
• Hausman, J. A. (1978). Specification tests in econometrics. Econometrica, 46(6), 1251-1271.
• Hirschey, M., Skiba, H., & Wintoki, M. B. (2012). The size, concentration and evolution of corporate R&D spending in US firms from 1976 to 2010: Evidence and implications. Journal of Corporate Finance, 18(3), 496-518.
• Işık, N., Engeloğlu, Ö., & Kılınç, E. C. (2016). Araştırma ve geliştirme harcamalarının, kârlılık ve satışlar üzerindeki etkisi: Borsa İstanbul firmaları üzerine bir uygulama. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 47, 27-46.
• Jung, S., & Kwak, G. (2018). Firm characteristics, uncertainty and research and development (R&D) investment: The role of size and innovation capacity. Sustainability, 10(5), 1-14
• Kahraman, H., & Taşkın, E. (2018). Kobiler ve inovasyon: kümelenmelerde pazar yönlü, girişimci yönlü ve işbirliğine dayalı bir model önerisi. Bursa: Ekin Kitabevi.
• Kalaycı, F. (2019). İnovasyon stratejilerinin finansal performans üzerine etkileri: Türkiye imalat sanayi örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Karacaer, S., Aygün, M., & Süleyman, İ. Ç. (2009). Araştırma ve geliştirme giderlerinin firma performansı üzerindeki etkisi: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası üzeri̇ne bi̇r inceleme. World of Accounting Science, 11(2), 65-86.
• Kaymaz, M. O., Yılmaz, I., & Kaymaz, O. (2019). The impact of intangible factors on profitability: Evidence from corporations traded at muscat securities market in Oman. Copernican Journal of Finance & Accounting, 8(2), 25-47.
• Kocamış, T. U., & Güngör, A. (2014). Türkiye’de Ar-Ge harcamaları ve teknoloji sektöründe Ar-Ge giderlerinin kârlılık üzerine etkisi: Borsa İstanbul uygulaması. Maliye Dergisi, 166, 127-138.
• Levene, H. (1960). Robust tests for equality of variances. I. Olkin, S. G. Ghurve, W. Hoeffding, W. G. Madow and H. M. Mann (Ed.) Contributions to probability and statistics: essays in honor of harold hotelling in (pp. 278-292). Stanford, Carolina: Stanford University Press.
• Lopes, F. C., & Carvalho, L. (2021). Intangible assets and business performance in Latin America. RAUSP Management Journal, 56(4), 408-424.
• Luca, M. M. M. D., Maia, A. B. G. R., Cardoso, V. I. da C., Vasconcelos, A. C. de, & Cunha, J. V. A. da. (2014). Intangible assets and superior and sustained performance of innovative Brazilian firms. Brazilian Administration Review, 11(4), 407-440.
• Mahajan, V., Nauriyal, D. K., & Singh, S. P. (2018). Efficiency and its determinants: panel data evidence from the Indian pharmaceutical industry. Margin: The Journal of Applied Economic Research, 12(1), 19-40.
• Mohanlingam, S., Nguyen, L. T. P., & Mom, R. (2021). The effects of intangible assets on financial performance and financial policies of listed technology firms in Thailand. Apheit International Journal, 10(1), 1-17.
• Newey, W. K., & West, K. D. (1987). A simple, positive semi-definite, heteroskedasticity and autocorrelation consistent covariance matrix. Econometrica, 55(3), 703-708.
• OECD & EUROSTAT. (2006). Oslo kılavuzu: Yenilik verilerinin toplanması ve yorumlanması için ilkeler. (3. Baskı). TÜBİTAK Yayınları.
• Özaydın, A. (2019). Yenilik ekonomisi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Özer, A., Öztürk, M., & Özer, N. (2019). BİST imalat sanayi firmalarının araştırma ve geliştirme giderlerinin piyasa değeri ve firma kârlılığı üzerindeki etkisi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 82, 135-146.
• Özkan, N. (2022). R&D spending and financial performance: an investigation in an emerging market. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 18(1), 38-58.
• Öztürk, E. (2019). İnovasyon etkinliği, finansal kısıtlar ve firma performansı: Borsa İstanbul’da ampirik bir analiz. Yayımlanmamış doktora tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Paula, F. D. O. & Silva, J. F. (2019). The impact of different types of innovation and governmental support in the performance of firms: The case of Central and Eastern Europe manufacturing SMEs. Cadernos Ebape.Br, 17(4), 923–939.
• Paula, F.O. & Silva Rocha, R.J. (2021) The effect of R&D investments and patents on the financial performance of Latin American firms. Latin American Business Review, 22(1), 33-52.
• Pesaran, M. H. (2004). General diagnostic tests for cross section dependence in panels. IZA Discussion Series, 1240, 1-39.
• Qian, G., & Li, L. (2003). Profitability of small- and medium-sized enterprises in high-tech industries: The case of the biotechnology industry. Strategic Management Journal, 24(9), 881-887.
• Rothwell, R. (1994). Towards the fifth-generation innovation process. International Marketing Review, 11(1), 7-31.
• Sarıkovanlık, V., Koy, A., Akkaya, M., Yıldırım, H., & Kantar, L. (2019). Finans biliminde ekonometri uygulamaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Schumpeter, J. A. (1939). Business cycles a theoretical, historical and statistical analysis of the capitalist process. New York Toronto London: McGraw-Hill Book Company.
• Sezer, B., Çetin Gürkan, G., & Aktaş, H. (2017). BİST’e kote şirketlerin patent sayıları ve satış gelirleri arasındaki ilişkinin araştırılması. S. Bayram (Ed.)1. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar ve Finansal Piyasalar Kongresi bildiriler kitabı içinde (ss. 737-749). Edirne: Trakya Üniversitesi.
• Sher, P., & Yang, P. (2005). The effects of innovative capabilities and R&D clustering on firm performance. Technovation, 25(1), 33-43.
• Shin, N., Kraemer, K. L., & Dedrick, J. (2017). R&D and firm performance in the semiconductor industry. Industry and Innovation, 24(3), 280-297.
• Sohn, D., Hur, W., & Kim, H. J. (2010). Effects of R&D and patents on the financial performance of Korean venture firms. Asian Journal of Technology Innovation, 18(2), 169-185.
• Takım, Y. (2013). R&D, innovation and stock market performance: a study on the istanbul stock exchange. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İzmir Ekonomi Üniversitesi, İzmir.
• Tatar, H. (2010). İnovasyonun finansal performans üzerindeki etkisi: İmalat sektöründe bir uygulama. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Tatoğlu, F. Y. (2020). Panel zaman serileri analizi. İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Tatoğlu, F. Y. (2021). Panel veri ekonometrisi: Stata uygulamalı. İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Tiron Tudor, A., Dima, S., Dima, B., & Valeria Raţiu, R. (2014). The linkage between intangibles and profitability. Annales Universitatis Apulensis Series Oeconomica, 16(1), 283-293.
• Türk Patent ve Marka Kurumu. (2022). Patent/Faydalı model marka tasarım bilgilendirme broşürü[Broşür]. https://www.turkpatent.gov.tr/bilgilendirme-brosurleri.
• Usman, M., Shaique, M., Khan, S., Shaikh, R., & Baig, N. (2017). Impact of R&D investment on firm performance and firm value: Evidence from developed nations (G-7). Revista de Gestão, Finanças e Contabilidade, 7(2), 302-321.
• Wang, C. H. (2011). Clarifying the effects of R&D on performance: evidence from the high technology industries. Asia Pacific Management Review, 16(1), 51-64.
• Yanık, R., Di̇lmaç, M., & Sumer, S. (2018). Banka kârlılığı ve maddi olmayan duran varlıklar arasındaki ilişki: BİST’te işlem gören bankalar üzerine bir uygulama. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(4), 2531-2540.
• Yuan, X., & X. Li. (2019). The combination of different open innovations: A longitudinal case study. Chinese Management Studies 13(2), 342–362.
• Yuan, X., Hou, F., & Cai, X. (2021). How do patent assets affect firm performance? From the perspective of industrial difference. Technology Analysis & Strategic Management, 33(8), 943-956.
• Zhang, D., Rong, Z., & Ji, Q. (2019). Green innovation and firm performance: Evidence from listed companies in China. Resources, Conservation and Recycling, 144, 48-55.
• Zhang, N. (2017). Relationship between intangible assets and financial performance of listed telecommunication firms in China, based on empirical analysis. African Journal of Business Management, 11(24), 751-757.