AVRUPA’DA YÜKSEK TEKNOLOJİ İHRACATININ BELİRLEYİCİLERİ ÜZERİNE MEKÂNSAL BİR KANIT

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 29, 243 - 270, 28.06.2024

Arif İğdeli , Erşan Sever

https://doi.org/10.36543/kauiibfd.2024.010

Öz

Bu çalışmanın amacı, 2011-2021 yılları arasında 40 Avrupa ülkesi örneklemi üzerinden yüksek teknoloji ihracatının belirleyicilerini mekânsal yayılmayı da dikkate alarak analiz etmektir. Bunu başarmak için mekânsal bir panel veri modeli kullanılmıştır. Sonuçlar, kişi başına düşen GSYH, kişi başına düşen patent başvuru sayısı ve ticari açıklığın yüksek teknoloji ihracatı üzerinde pozitif bir etkisi olduğunu göstermektedir. Ancak, Ar-Ge harcamaları, doğrudan yabancı yatırım ve ekonomik özgürlüğün yüksek teknoloji ihracatı üzerinde anlamlı bir etkisi yoktur. Sonuçlar, mekânsal etkiler dikkate alındığında bir farklılaşma göstermektedir. Analiz modeli hem mekânsal gecikmenin hem de mekânsal hatanın varlığını ortaya koymuştur. Ayrıca sonuçlar, çevre ülkelerden yapılan yüksek teknoloji ihracatının ülkenin yüksek teknoloji ihracatı üzerinde olumlu bir etkisi olduğunu göstermektedir. Bu bulgular doğrultusunda, politika yapıcılara ülkeler arasındaki ticaret engelleri kaldırmaya, bilginin ticarileştirilmesi ve gelir düzeyini iyileştirmeye yönelik politikalar üretilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yüksek teknoloji ihracatı, mekansal yayılma, Avrupa ülkeleri

A SPATIAL EVIDENCE ON THE DETERMINANTS OF HIGH-TECH EXPORTS IN THE EUROPE

Öz

The aim of this study is to analyze the determinants of high-tech exports in the 40 European countries sample from 2011-2021, while considering spatial spillover. To achieve this, a spatial panel data model was employed. The results indicate a positive impact of per capita GDP, per capita patent applications, and trade openness on high-tech exports. However, there is no significant impact of R&D expenditures, foreign direct investment, and economic freedom on high-tech exports. The results showed a differentiation when considering spatial effects. The analysis model revealed the presence of both spatial lag and spatial error. Additionally, the results suggest that high-tech exports from surrounding countries have a positive impact on the high-tech exports of the country. Based on these findings, it is recommended that policymakers work towards eliminating trade barriers between countries, ameliorating income and promoting the commercialization of knowledge.

Anahtar Kelimeler

High-tech export, spatial spillover, European countries

Kaynakça

• Akay, Ö. (2021). Yüksek teknoloji ihracatında Türkiye’nin yeri ve belirleyicileri. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 9, 1128-1141.
• Akyol, M., & Demez, S. (2020). İnovasyonun yüksek teknoloji ürün ihracatı üzerindeki etkisi: Yeni endüstrileşen ülkeler için panel veri analizi. Journal of Yaşar University, 15(57), 56-62.
• Anselin, L. (1988). Spatial Econometrics: Methods and Models. Kluwer, Dordrecht.
• Anselin, L., Gallo, J. L., & Jayet, H. (2008). Spatial Panel Econometrics. In L. Mátyás & P. Sevestre (Eds.), The econometrics of panel data. advanced studies in theoretical and applied econometrics (Vol. 46, pp. 625–660). Springer.
• Bayar, Y., Remeikiene, R., & Gaspareniene, L. (2020). Intellectual property rights, R&D expenditures, and high-tech exports in the EU transition economies. Journal of International Studies, 13(1), 143-154.
• Biçen, Ö. F. (2020). Yüksek gelirli ülkelerde teknolojik ürün ihracatının belirleyicileri: Ekonomik büyüme, doğrudan yabancı yatırımlar ve Ar-Ge harcamalarının etkilerine yönelik bir inceleme. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 15(1), 299-308.
• Braunerhjelm, P., & Thulin, P. (2008). Can countries create comparative advantages? R&D expenditures, high-tech exports and country size in 19 OECD countries, 1981-1999. International Economic Journal, 22(1), 95-111.
• Buzdağlı, Ö., Uzun, A. M., Emsen, Ö. S. (2019). Yükselen ekonomilerde yüksek teknolojili mal ihracatının belirleyicileri. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 474-487.
• Elhorst, J. P. (2014). Spatial Econometrics: From Cross-Sectional Data to Spatial Panels. Heidelberg: Springer.
• Erdinç, Z. & Aydınbaş, G. (2020). Yüksek teknoloji ürünleri ihracı ve belirleyicileri: Panel veri analizi. Social Mentality Researchers Thinkers Journal, 6(30), 496-507.
• Fonkam, A. (2023). Determinants of technology- intensive sports: The case of African countries, 1995-2017. African Journal of Science, Technology, Innovation and Development, 15(5), 568-579.
• Gaur, M., Kant, R., Verna, N. M. P. (2020). Macro-economic determinants of high technology exports. European Journal of Business and Management Research, 5(5), 1-6.
• Gerasymchuk, V. H., & Sakalosh, T. V. (2007). Competitiveness and Knowledge-Based Economy: Information and Communication Technology Impact Evaluation. Verslas: Teorija Ir Praktika, 8 (4), 195-203.
• Getis, A. (2007). Reflections on spatial autocorrelation. Regional Science and Urban Economics, 37(4), 491-496.
• Gökmen, Y. & Turen, U. (2013). The determinants of high technology exports volume: A panel data analysis of EU-15 countries. International Journal of Management, Economics and Social Science, 2(3), 217-232.
• Gunes, S., Gurel, S. P., Karadam, D. Y., & Akın, T. (2020). The analysis of main determinants of high technology exports: A panel data analysis. Kafkas University Economics and Administrative Science Faculty, 11(21), 242-267.
• Heritage Foundation (2024). Index of Economic Freedom, https://www.heritage.org/index/pages/all-country-scores
• Hidalgo, C. (2015). Why Information Grows: The Evolution of Order, from Atoms to Economies. Penguin Press, New York.
• Kabaklarlı, E., Duran, M. S., & Telli Üçler, Y. (2017). The determinants of high-technology exports: A panel data approaches for selected OECD countries. DIEM, 1-13, 889-900.
• Kalkan, Y., & Pala, F. (2022). Yüksek teknoloji ihracatının belirleyicilerinin panel ARDL analizi ile incelenmesi. Mehmet Akif Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35,193-204.
• Kılıç, C., Bayar, Y., & Özekicioğlu, H. (2014). Araştırma geliştirme harcamalarının yüksek teknoloji ürün ihracatı üzerindeki etkisi: G-8 ülkeleri için panel veri analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 44,115-130.
• Kızılkaya, O., Sofuoğlu, E., & Ay, A. (2017). Yüksek teknolojili ürün ihracatı üzerinde doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve dışa açıklığın etkisi: Gelişmekte olan ülkelerde panel veri analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 18(1), 63-78.
• Landesmann, M., & Pfaffermayr, M. (1997). Technological competition and trade performance. Applied Economics, 29(2), 179-196.
• Le T., Tang K. K. (2013). Impacts of high-tech research on high-tech manufacturing growth: Evidence from supercomputer data. Hoa Sen University Research Seminar, Hochiminh, Vietnam.
• LeSage, J., & Pace, R. K. (2009). Introduction to spatial econometrics. CRC Press.
• Liu, Q., Wang, S., Zhang, W., Zhan, D., & Li, J. (2018). Does foreign direct investment affect environmental pollution in China’s cities? A spatial economic perspective. Science of the Total Environment, 613, 521-529.
• Mani, S. (2004). Exports of high technology products from developing countries: Are the figures real or are they statistical artefacts. Innovation, Learning, and Technological Dynamism of Developing Countries, 1(1), 12-47.
• Moraes, J., & Luna, I. (2018). Dynamic and determinants of high technology exports in Latin America and the Caribbean: A network and a panel data analysis. III Encontro Nacional de Economia Industrial e Inovação, 5(1), 1-16.
• Moran, P. A. P. (1950). Notes on continuous stochastic phenomena. Biometrika, 37,17–23.
• Oanh, T. T. K. (2024). Impact of fiscal decentralization on economic growth in Vietnam- A spatial regression approach. Australian Economic Papers, 1-25.
• OECD (2011). ISIC Rev. 3 Technology Intensıty Definition, Classification of Manufacturing Industries into Categories Based on R&D Intensities, https://web-archive.oecd.org/2012-06-14/94096-48350231.pdf, 19.12.2023.
• Özsoy, S., Şehvez Ergüzel, O., Ersoy, A. Y., & Saygılı, M. (2022). The impact of digitalization on export of high-technology products: A panel data approach. The Journal of International Trade & Economic Development, 31(2), 277-298.
• Pesaran, M. H. (2004). General diagnostic test for cross section dependence in panels. University of Cambridge, Faculty of Economics, Cambridge Working Paper No: 0435.
• Şahbaz, A., Yanar, R., & Adıgüzel, U. (2014). Ar-Ge harcamaları ve ileri teknoloji mal ihracatı ilişkisi: Panel nedensellik ilişkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 23(1), 47-60.
• Sandu, S., & Ciocanel, B. (2014). Impact of R&D and innovation on high-tech export. Procedia Economics and Finance, 15, 80-90.
• Şanlı, D., & Konukman, A. (2022). Yüksek teknoloji ürün ihracatını belirleyen makroekonomik faktörler üzerine ampirik bir analiz. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 40(2), 343-367.
• Sara, T. S., Jackson, F. H., & Upchurch, L. T. (2012). Role of innovation in hi-tech-exports of a nation. International Journal of Business and Management, 7(7), 85-93.
• Saraç, Ş. & Yağlıkara, A. (2022). Küreselleşmenin farklı boyutlarının yüksek teknoloji ihracatı üzerine etkisi: Gelişmiş ülkeler. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 13(26), 972-992.
• Seyoum, B. (2005). Determinants of levels of high technology exports an empirical investigation. Journal of Competitiveness Studies, 13(1), 64-79.
• Simo-Kengne, B. D., Uwilingiye, J., & Sanusi, K. A. (2024). Fuel for regional income inequality in South Africa: redistribution effect of taxes. South African Geographical Journal, 106(1), 51-69.
• Srholec, M. (2007). High-tech exports from developing countries: A symptom of technology spurts or statistical illusion? Review of World Economic, 143(2), 227-255.
• Tebaldi, E. (2011). The determinants of high-technology exports: A panel data analysis. Atlantic Economic Journal, 39, 343-353.
• UNCTAD (2023). UNCTAD Data Centre, https://unctadstat.unctad.org/datacentre/dataviewer/US.FdiFlowsStock.
• UNIDO (2022). Classification of manufacturing sectors by technological intensity (ISIC Revision 4). https://stat.unido.org/content/learning-center/classification-of-manufacturing-sectors-by-technological-intensity-%28isic-revision-4%29;jsessionid=B99E902A3918AB9F3DF9859923DFC4F4.
• World Bank (2023). World Bank Database, https://data.worldbank.org.
• Yavuz, G., & Uysal, Ö. (2020). Yüksek teknolojili ürün ihracatını etkileyen faktörlerin analizi: OECD örneği. Uluslararası Ekonomi, İşletme ve Politika Dergisi, 4(1), 205-220.
• Yokota, K. & Tomohara, A. (2010). Modeling FDI- induced technology spillovers. International Trade Journal, 24(1), 5-34.
• Zapata, A. N., Arrazola, M., & Hevia, J. (2023). Determinants of high-tech exports: New evidence from OECD countries. Journal of Knowledge Economy, 1-15.
• Zeufack, A. (2002). Export performance in Africa and Asia’s manufacturing: Evidence from firm-level data. Journal of African Economies, 10(3), 258-281.