Nietzsche’de Karakterin Üslubu

Yıl 2020, , 367 - 386, 15.09.2020

Kerem Eksen

https://doi.org/10.20981/kaygi.787960

Öz

Friedrich Nietzsche Şen Bilim kitabının en iyi bilinen pasajlarından birinde, “karaktere üslup kazandırılması” önerisini gündeme getirmiş, böylelikle sanat düşüncesinin önemli bir kavramına etik değerlendirme bağlamında işlev kazandırılmasının yerinde olacağını ima etmiştir. Bu makalede öncelikle Nietzsche’nin bu önerisinin anlamı ve açılımları ele alınacak, bu amaçla düşünürün sanatsal yaratım sürecinin doğasına odaklandığı çeşitli pasajlar yorumlanarak etik ve estetik değerler arasındaki geçişkenliğin nasıl anlaşılabileceği araştırılacaktır. Bu araştırma bağlamında, Nietzsche’nin fikirlerinden esinle, belli bir çokluğa birlik kazandırmanın üslupsal olan ve olmayan tarzları arasında bir ayrım önerilecektir. Üslup çalışmasının kendine has işleyişini tarif edebilmek amacıyla, Nietzsche’nin üslup anlayışında merkezi konuma sahip olan “tek beğeni” fikri üzerinde durulacaktır. Takip eden tartışmada, nasıl olup da (1) bir üslubu oluşturan “binlerce yasa”nın tek bir beğeni ortaya çıkarmasının mümkün olabileceği ve (2) sanatsal yaratım sürecindeki özgürlük duygusunun bir zorunluluk duygusuyla örtüşür hale gelebileceği tartışılacaktır. Makalenin son kısmında, üslup kavramının normatif ahlak alanında merkezi öneme sahip olan “etik kıstas” meselesine nasıl bir açılım getirdiği ele alınacaktır. Burada, ilk bakışta sanılabileceğinin aksine, üslup fikrinin keyfilik ve görecilik sonuçlarına yol açmadığı savunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Friedrich Nietzsche, Üslup, Karakter, Beğeni, Sanat Eseri

Kaynakça

• ANSCOMBE, G.E.M. (1958). Modern Moral Philosophy, Philosophy, 33: 1–19.
• FOUCAULT, Michel (2005a). Etiğin Soy Bilimi Üzerine. Sürmekte Olan Çalışmaya İlişkin Bir Değerlendirme, Özne ve İktidar, ed. Ferda Keskin, 193-220, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• FOUCAULT, Michel (2005b). Bir Varoluş Estetiği, Özne ve İktidar, ed. Ferda Keskin, 262-268, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• HAAR, Michel (1993). Nietzsche et la métaphysique, Paris: Gallimard.
• HURSTHOUSE, Rosalind (1999). On Virtue Ethics, Oxford: Oxford University Press.
• MACINTYRE, Alasdair (1985). After Virtue, London: Duckworth
• MACINTYRE, Alasdair (2019). Erdem Peşinde. Bir Ahlak Teorisi Çalışması, çev. Muttalip Özcan, Vakıfbank Kültür Yayınları.
• NEHAMAS, Alexander (1985). Nietzsche. Life as Literature, Cambridge, MA: Harvard University Press.
• NEHAMAS, Alexander (2016). Nietzsche. Edebiyat Olarak Hayat, çev. Cem Soydemir, Doğu Batı Yayınları.
• NEHAMAS, Alexander (1996). Nietzsche, Modernity, Aestheticism, Cambridge Companion to Nietzsche, ed. Bernd Magnus & Kathleen Higgins, 223-251, Cambridge: Cambridge University Press.
• NEHAMAS, Alexander (2004). Art, Interpretation and the Rest of Life, Proceedings and Addresses of the American Philosophical Association, 78(2): 25-42.
• NEHAMAS, Alexander (2015). Is Living an Art that Can Be Thaught?, Selected Papers from the XXIII. Congress of Philosophy, ed. Konstantine Boudouris & Costas Dimitracopoulos & Evangelos Protopapadakis, 81-91, Charlottesville, Virginia: Philosophy Documentation Center.
• NIETZSCHE, Friedrich Wilhelm (1967). On the Genealogy of Morals, çev. Walter Kaufmann & R.J. Hollingdale, On the Genealogy of Morals and Ecce Homo, New York: Random House.
• NIETZSCHE, Friedrich Wilhelm (1967). The Will to Power, çev. Walter Kaufmann, New York: Random House.
• NIETZSCHE, Friedrich Wilhelm (1983). Untimely Meditations, çev. R. J. Hollingdale, Cambridge: Cambridge University Press.
• NIETZSCHE, Friedrich Wilhelm (1986). Human, All Too Human: A Book for Free Spirits”, çev. R. J. Hollingdale, Cambridge: Cambridge University Press.
• NIETZSCHE, Friedrich Wilhelm (2001). Beyond Good and Evil, çev. Judith Norman, Cambridge: Cambridge University Press.
• NIETZSCHE, Friedrich Wilhelm (2001). The Gay Science, ed. Bernard Williams, çev. Josefine Nauckhoff & Adrian Del Caro, Cambridge: Cambridge University Press.
• NIETZSCHE, Friedrich Wilhelm (2005). The Anti-Christ, Ecce Homo, Twilight of the Idols: And Other Writings, ed. Aaron Ridley & Christian Norman, Cambridge: Cambridge University Press.
• NIETZSCHE, Friedrich Wilhelm (2006). Thus Spoke Zarathustra, çev. Adrian Del Caro, Cambridge: Cambridge University Press.
• RORTY, Richard (1989). Contingency, Irony, and Solidarity, Cambridge: Cambridge University Press.
• SCHACHT, Richard. (1994). Nietzsche, London: Routledge.
• WILLIAMS, Bernard (1985). Ethics and the Limits of Philosophy, Cambridge, MA: Harvard University Press.
• WOTLING, Patrick (1995). Nietzsche et le problème de la civilisation, Paris: PUF.
• WOTLING, Patrick (2008). La philosophie de l'esprit libre : introduction à Nietzsche, Paris: Flammarion.