Esrâr-ı Cinâyât ve Mantık: Türkçedeki İlk Polisiye Romanda Yer Alan Bazı Akıl Yürütmeler Üzerine

Yıl 2014, Sayı: 23 - Kaygı (23) 2014, 39 - 47, 30.10.2014

Fikret Osman

https://doi.org/10.20981/kuufefd.32958

Öz

Bu çalışmada, Türkçedeki ilk polisiye roman olan Ahmet Mithat Efendi’nin Esrâr-ı Cinâyât adlı eserindeki mantıksal yapıyı inceledik. Bu doğrultuda ilk olarak, bu kitaptaki belirli akıl yürütmeleri ele aldık. Ardından da, bu akıl yürütmeleri belirtik hale getirdik ve sembolleştirip birer çıkarıma dönüştürdük. Bunun sonucunda Ahmet Mithat Efendi’nin Esrâr-ı Cinâyât’ta kullandığı akıl yürütmelerin, belirgin hale getirildiklerinde, daha çok eksik öncüllü ya da eksik sonuçlu kıyaslar, delilli kıyaslar ve saçmaya indirgemeye dayalı kıyaslar türünden olduklarını tespit ettik.

Anahtar Kelimeler

Esrâr-ı Cinâyât; Akıl Yürütme; Çıkarım; Önerme; Polisiye Roman

Kaynakça

• AHMET MİTHAT EFENDİ (2005) Esrâr-ı Cinâyât, haz. Nurullah Şenol, İstanbul: Bordo Siyah.
• BEK, Kemal ve ŞENOL, Nurullah (2005) “Esrâr-ı Cinâyât”, haz. Nurullah Şenol, Esrâr-ı Cinâyât, ss. 18-23, İstanbul: Bordo Siyah.
• EMİROĞLU, İbrahim (2011) Klasik Mantığa Giriş, 8. Baskı, Ankara: ElisYayınları.
• YILDIRIM, Cemal (1976) 100 Soruda Mantık El Kitabı, İstanbul: Gerçek Yayınevi.