Spinoza’da Felsefe, Etik ve Siyaset

Yıl 2011, Sayı: 16, 95 - 122, 15.04.2011

Yıldız Karagöz Yeke

Öz

Modern felsefenin en büyük başarılarından bazıları, insan özgürlüğü inancını Tanrı’nın doğasına ilişkin kalıcı yasalarla uzlaştırma çabasından kaynaklanır. Bu çabalar içerisinde belki de Spinoza’nın çabası, akla yatkın tek ve kalıcı olanıydı. Çünkü Spinoza’yı felsefe yapmaya iten şey ‘bilgi’ arayışından ziyade ‘mutluluk’

arayışı idi. Ve onun en büyük başarısı, insanın kendisinin yarattığı dünyasının, hem efendisi hem de hizmetkârı olarak göstermek oldu. O, insan için ‘iyi yaşam’ nedir? Bu yaşamı en iyi şekilde yaşamamı sağlayacak olan nedir? Yaşamımı sürekli mutlu ve kutlu yüce bir sevinç içinde sürdürmemi sağlayacak olan şey nedir? Bunu nasıl elde edebilirim? gibi sorular sorar. Bilgece, iç özgürlüğü ve mutluluğu yakalayabileceği bir yaşam yolu arayışındaki Spinoza’nın sorduğu tüm bu sorular etik sorulardır ve felsefesi de bu yolu aydınlatmaya yönelik çabadan ibarettir diyebiliriz. İşte biz bu çalışmamızda Spinoza’nın sistemi içerisinde felsefe, ahlak ve siyaset ilişkisini anlamaya çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Özgürlük, Determinizm, Mutluluk, İyi Yaşam

Kaynakça

• ARICAN, M. Kazım (2004) Spinoza’nın Tanrı Anlayışı Panteizm, Ateizm ve Panenteizm Bağlamında, İstanbul: İz Yayınları.
• ARİSTOTELES (1997) Nichomachos’a Etik, Çev: Saffet Babür, Ankara: Ayraç Yayınları.
• ARİSTOTELES (2002) Kategoriler, Yunancadan Çeviren: Saffet Babür, 2. Baskı, İstanbul: İmge Kitabevi.
• ARİSTOTELES (2004) Politika, Çev: Mete Tunçay, 7. Baskı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• ARİSTOTELES, (1997) Nikomakhos’a Etik, Çev: Saffet Babür, 5. Basım, Ankara: Ayraç Yayınevi.
• ARMSTRONG, Karen (2008) Tanrı’nın Tarihi, Çev: Oktay Özel, Hamide Koyukan, Kudret Emiroğlu, 2. Baskı, Ankara: Ayraç Yayınları.
• BALİBAR, Etienne (2004) Spinoza ve Siyaset, Fransızcadan Çeviren: Sanem Soyarslan, 1. Baskı, İstanbul: Otonom Yayınları.
• BERNARD, Alexis (2001) Ahlak Felsefesi, Çev: Salih Zeki, Sadeleştiren: Hayrani Altıntaş, 2.Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• BUMİN, Tülin (2005) Tartışılan Modernlik: Descartes ve Spinoza, 3. Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• COTTİNGHAM, John (1995) Akılcılık, Türkçesi: Bülent Gözkan, İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• CURLEY, Edwin, “İntroduction” (1994), Spinoza, Benedict de, A Spinoza Reader (The Ethics and Other Works), Edited and Translated by: Edwin Curley, Princeton University Press,
• DELEUZE, Gilles (2000) Spinoza Üzerine On Bir Ders, Çev: ulus-baker@körotonomedya,1. Baskı. Ankara.
• DESCARTES, René (1984) Metot Üzerine Konuşma, Türkçesi: K.Sahir Sel, İkinci Baskı, İstanbul: Sosyal Yayınları.
• DESCARTES, René (2004) Felsefenin İlkeleri, Çev: Mesut Akın, 9. Baskı, İstanbul: Say Yayınları.
• DROİT, Roger-Pol (2001) Düşünürlerin Eşliğinde, Çev: Şehsuvar Aktaş, 1.Baskı,İstanbul: Can Yayınları.
• DUFF, Robert A. (1970) Spinoza’s Political and Ethical Philosophy, Newyork: Reprinted by Agustus M. Kelley (Publishers Reprints of Economic Classics).
• ERKIZAN, Hatice Nur “Aristoteles: Yaşamı, Yapıtları ve Felsefesi”, Özne, Güz 2009- Bahar 2010, 11–12. Kitap, Yıl: 7, (ss. 3-25).
• FRANSEZ, Moris (2004) Spinoza’nın Tao’su (Akıllı İnançtan İnançlı Akla), 2.Baskı, İstanbul: Yol Yayınları.
• GAWLİCK, Günter (2006) “Tractatus Theologico’ya Giriş”, Spinoza, İlahiyat (Peygamberlik Hakkında), Derleyen ve Çev: Veysel Atayman, İstanbul: Salyangoz Yayınları, (ss. 21-44).
• HAMPSHİRE, Stuart (1981) Spinoza, Penguin Boosks, Printed in USA by Ofset Paperback Mfrs. İnc., Dallas / Pennsylvania.
• HARDT, Michael (1991) “Translator’s Foreword: The Anatomy of Power”, Negri, Antonio, The Savage Anomaly (The Power of Spinoza’s Metaphysics and Politics), Translated by: Michael Hardt, Published by the University of Minnesota Pres, Minneapolis. (ss. xi-xv).
• HOBBES, Thomas, (1993) Leviathan, Çev: Semih Lim, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• KANT, İmmanuel (2005) ‘Pratik Aklın Eleştirisi’, Kant (Toplu Eserleri- Fikir Mimarları 2), Çeviri, Önsöz ve Açıklamalar: Nejat Bozkurt, 1. Baskı, İstanbul: Say Yayınları.
• KORLAELÇİ, Murtaza, “Panteist Ahlak Anlayışı”, Felsefe Dünyası, (1996 Felsefe Kongresi Özel Sayısı), T.F.D. Yay., Kış 1997, Sayı: 23. (ss. 28-40).
• NEGRİ, Antonio (1991) The Savage Anomaly (The Power of Spinoza’s Metaphysics and Politics), Translated by: Michael Hardt, Minneapolis: Published by the University of Minnesota
• PLATON (1982) Menon (Diyaloglar I), Çev: Adnan Cemgil, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• PLATON (2006) Kriton, Çev: Filiz Öktem-Candan Türkan, 1. Baskı, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• QUİNTON, Anthony (2001) “Beşinci Tartışma: Spinoza ve Leibniz”, Bryan Magee, Büyük Filozoflar (Platon’dan Wittgenstein’a Batı Felsefesi), Çev: Ahmet Cevizci, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• SCRUTON, Roger (1986) Spinoza, Newyork: Oxford University Press.
• SHANKS, Alexander (1938) An İntroduction To Spinoza’s Ethics, London: Printed in Great Britain by R&R Clark Limited (Edinburg).
• SPİNOZA, Baruch (2008) Tractatus Theologico-Politicus (Tanrı Bilimsel Politik İnceleme), Çev: Betül Ertuğrul, 1. Baskı, İstanbul: Biblos Yayınları.
• SPİNOZA, Baruch, (1961) Principles of Cartesian Philosophy, Newly Translated from the Latin by: Harry E. Wedeck, New York: Philosophical Library İnc.
• SPİNOZA, Benedict de (1910) Short Treatise, 3.18.99: A.Wolf Translation, 1910’dan alınmış http://home.eartlink.net/-tneff/build3.htm#TOP?/-tneff/ short.htm.
• SPİNOZA, Benedict de (1994) A Spinoza Reader (The Ethics and Other Works), Edited and Translated by: Edwin Curley, Princeton/ Newjersey: Princeton University Press.
• SPİNOZA, Benedict de (2006) Etika, Fransızcadan Çev: Hilmi Ziya Ülken, 2.Baskı, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• SPİNOZA, Benedictus (2003) Siyaset Üzerine (Seçmeler), Çev: Afşar Timuçin, 1. Baskı, İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• SPİNOZA, Benedictus (2007) Tractatus Politicus, Fransızcadan Çev: Murat Erşen, 1. Baskı, Ankara: Dost Kitabevi.
• SPİNOZA, Benedictus (2010) Tractatus Theoligico-Politicus (Teolojik-Politik İnceleme), Çev: Cemal Bali Akal-Reyda Ergün, 2.Basım, Ankara: Dost Kitabevi.
• SPİNOZA, Benedictus, (1995) The Letters, Translated by: Samuel Shirley, İndianapolis / Cambridge: Hacket Publishing Company.
• ÜLKEN, Hilmi Ziya (2006) “Spinoza ve Etika Çevirisi Üzerine Birkaç Söz”, Spinoza, Etika, Fransızcadan Çev: Hilmi Ziya Ülken, 2. Baskı, Ankara: Dost Kitabevi. (ss. 9-29).
• WOLF, A., (1966) Correspondence of Spinoza, Translated and Edited with İntoduction and Annotation by A.Wolf, Newyork: Russel & Russel İnc.