İhvân-ı Safâ’da Aritmetik, Geometri ve Felsefe İlişkileri

Yıl 2012, Sayı: 18 - Kaygı (18) 2012, 123 - 152, 15.04.2012

Ömer Bozkurt

Öz

Bu çalışmada İhvân-ı Safâ’nın Resâil adlı eserinin özellikle “Sayılar (Aritmetik) Risalesi” ile “Hendese (Geometri) Risalesi” esas alınmıştır. Makalede İhvân’ın aritmetik ve geometri ilimlerine bakış açısı, bu ilimleri ele alış biçimi, bu ilimlere verdiği önem ve yararlandığı kaynaklar ortaya konmaya çalışılmıştır. İhvân’ın aritmetik ve geometri risalelerinin içeriği, konuları ve felsefî değeri de etraflıca irdelenmiştir. Ayrıca bu çalışma, özellikle İhvân-ı Safâ’da aritmetik, geometri ve felsefe ilişkilerini incelemektedir.

Anahtar Kelimeler

İhvân-ı Safâ, Aritmetik, Geometri, Felsefe, Matematik, İslam Felsefesi

Kaynakça

• Aristoteles. (1996) Metafizik, Çev: Ahmet Arslan, İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Cevizci, A. (2006) İlkçağ Felsefesi Tarihi, Bursa: Asa Kitabevi.
• Çetinkaya, B. A. (2003a) İhvân-ı Safâ’nın Dinî ve İdeolojik Söylemi, Ankara: Elis Yayınları.
• Çetinkaya, B. A. (2003b) “İhvân-ı Safâ Felsefesinde Sayıların Gizemi Üzerine Bir Çözüm Denemesi”, Felsefe Dünyası, 2003/1, sy. 37, ss.87-121.
• Çetinkaya, B. A. (2008) Sayıların Gizemi ve Tasavvufun Dinamikleri, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Çetinkaya, Y. (2001) İhvân-ı Safâ’da Müzik Düşüncesi, İstanbul: İnsan Yayınları.
• De Haas, Frans A. J., (2006) “Late Ancient Philosophy”, Greek and Roman Philosophy, (Ed. David Sedley), Cambridge University Press, ss.242-270.
• Euclid. (2008) Euclid’s Elements of Geometry, (Ed. and Trns: Richard Fitzpatrick), e-book, ISBN 978-0-6151-7984-1. http://farside.ph.utexas.edu/euclid/Elements.pdf (Erişim Tarihi: 20 Aralık 2011)
• İhvân-ı Safâ. (2006) Resâilu İhvân-ı Safâ ve hullâni’l-vefâ, Sayılar Risalesi, Beyrut: Dâru Sâdr.
• İhvân-ı Safâ. (2006) Resâilu İhvân-ı Safâ ve hullâni’l-vefâ, Geometri Risalesi, Beyrut: Dâru Sâdr.
• İhvân-ı Safâ. (2006) Resâilu İhvân-ı Safâ ve hullâni’l-vefâ, Ahlakın Islahı ve Nefsin Terbiyesinde Sayısal ve Geometrik Oranlar Risalesi, Beyrut: Dâru Sâdr.
• Koç, A. (1999) İhvân-ı Safâ’nın Eğitim Felsefesi, İstanbul: MÜİFV Yayınları.
• Kurtoğlu, Z. (2000) Plotinos’un Aşk Kuramı, Bursa: Asa Yayınları.
• Nichomachus of Gerasa. (1926) Introduction to Aritmetic, Trns: Martin Luther D’ooge, London: The Macmillan Company.
• Onay, H. (1999) İhvân-ı Safâ’da Varlık Düşüncesi, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Plotinus. (1996) Enneadlar, Çev: Zeki Özcan, Bursa: Asa Yayınları.
• Robbins, F. E. & Karpinski, L. C. (1926) “Studies in Greek Aritmetic”, Introduction to Aritmetic, London: The Macmillan Company, ss.3-180.
• Schofield, M. (2006) “The Presocratics”, Greek and Roman Philosophy, (Ed. David Sedley), Cambridge University Press, ss.42-72.
• Schimmel, A. (2011) Sayıların Gizemi, Çev: Mustafa Küpüşoğlu, İstanbul: Kabalcı Yay.
• Tihon, A. "Theon of Alexandria and Ptolemy's Handy Tables", Ancient Astronomy and Celestial Divination, (Ed. N.M. Swerdlow), Cambridge, MA: MIT Press.
• Topdemir, H. G. & Unat, Y. (2009) Bilim Tarihi, Ankara: Pegem Akademi.
• Uysal, E. (1998) İhvân-ı Safâ Felsefesinde Tanrı ve Âlem, İstanbul: MÜİFV Yayınları.
• Weber, A. (1949) Felsefe Tarihi, Çev: H. Vehbi Eralp, İstanbul: Pulhan Matbaası.
• Zeller, E. (2008) Grek Felsefesi Tarihi, Çev: Ahmet Aydoğan, İstanbul: Say Yayınları.