Yeni Truva Atı: Sophokles’in Kral Oidipous Tragedyasında Dilin Rolü

Yıl 2018, Sayı: 30, 43 - 54, 30.04.2018

Ömer Aygün

https://doi.org/10.20981/kaygi.411233

Öz

Bu makalenin amacı,
Sophokles’in Kral Oidipous tragedyasının ilk kez İÖ 5. yüzyılın ikinci
yarısında sahnelendiği sırada nasıl algılandığını araştırmaktır. Bunun için
Aristoteles’in İÖ 4. yüzyılda bu tragedya hakkındaki yargıları askıya alınıp
Homeros metinlerindeki Oidipous figürü ile Sophokles’in tragedyasındaki
Oidipous figürü karşılaştırılmakta ve bu karşılaştırmanın ışığında Sophokles’in
Kral Oidipous tragedyasıyla İÖ 5. yüzyılın ikinci yarısında Atina’nın toplumsal
ve entelektüel ortamında hangi tartışmaya katıldığı ve orada nasıl bir tutum
takınmış olabileceği sorgulanmaktadır. Çalışmada varılan sonuç, Homeros’taki
Oidipous anlatısının tersine, Kral Oidipous tragedyasında Sophokles’in olay
örgüsünü kehanetlerin üzerine kurarak dildeki bulanıklıklardan yararlandığı ve
bu yolla insan aklının ve dilinin sınırlılığını izleyicilerine temsil etmeye
çalıştığıdır.

Anahtar Kelimeler

Tragedya, Sophokles, Aristoteles, Oidipous, Akıl, Kehanet, Dil

Kaynakça

• ARİSTOTELES (1997). Fizik, çev. Saffet Babür, YKY: İstanbul.
• ARISTOTLE (1926). Rhetoric, trans. J. H. Freese, Harvard University Press.
• ARISTOTLE (2012). Poetics. Editio Maior of the Greek Text with Historical Introductions and Philological Commentaries, ed. Leonardo Tarán & Dimitri Gutas, Leiden & Boston: Brill.
• BEER, Josh (2012). “Oedipus Tyrannus”, Brill’s Companion to Sophocles, ed. Andreas Markantonatos, pp. 93-100, Leiden & Boston: Brill.
• DIOGENES LAERTIOS (2003). Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri, çev. Candan Şentuna, İstanbul: YKY.
• ESKİ AHİT (2015). Kitabı Mukaddes Yayınları, İstanbul.
• FAGAN, Patricia (2013). “The Apology and Oedipus”, Plato and the Tradition, pp. 81-95, Northwestern University.
• GUTHRIE, W. K. C. (1975). The Greek Philosophers, Harper Torchbooks.
• HERODOTOS (1920). Histories, trans. A. D. Godley, Harvard University Press.
• HOMEROS (1992). Odysseia, çev. Azra Erhat ve A. Kadir, İstanbul: Can Yayınları.
• KNOX, Bernard (1956). “The Date of the Oedipus Tyrannus”, American Journal of Philology, 77/1956: 133-147.
• LAKS, André & Glenn W. MOST (2016). Les débuts de la philosophie, Fayard.
• LIAPIS, Vayos (2012). “Oedipus Tyrannus,” Companion to Sophocles, pp. 84-97, Blackwell.
• MORRISSEY, Christopher S. (2003). “Oedipus the Cliché: Aristotle on Tragic Form and Content”, Anthropoetics, 9(1)/2003, http://www.anthropoetics.ucla.edu/ap0901/oedipus.htm.
• MİLLAS, Herkül (1992). “Yunanca’nın Türkçe Harflerle Yazılışı”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 16(27)/1992: 189-197.
• MÜLLER, Carl Werner (1984). Zur Datierung des sophokleischen Ödipus, Wiesbaden: Franz Steiner.
• PLATO (1914). Phaidros, trans. H. N. Fowler, Harvard University Press.
• PLATO (2017). Apology, trans. Christopher Emlyn-Jones, Harvard University Press.
• SEXTUS EMPIRICUS (1949). Pros mathêmatikous, trans. R. G. Bury, Harvard University Press.
• SOPHOCLES (1990). Fabulae, ed. H. Lloyd-Jones & N. G. Wilson, New York: Oxford.
• SOPHOCLE (1932). Kral Edip, çev. Kemal Emin, İstanbul: Marifet Matbaası.
• SOPHOKLES (1941). Kral Oidipus, çev. Bedrettin Tuncel, Ankara: Maarif Matbaası.
• SOPHOKLES (2012). Kral Oidipus, çev. Vedii İlmen, İstanbul: Yaba Yayınları.
• SOPHOKLES (2014). Kral Oidipus, çev. Cüneyt Çetinkaya, İstanbul: Bordo Siyah Yayınları.
• THUCYDIDES (1919). History of the Peloponnesian War, trans. C. F. Smith, Harvard University Press.