Bir Töz Metafiziği Tartışması: Leibniz’in Spinoza Eleştirisi

Yıl 2019, Cilt: 18 Sayı: 1, 225 - 239, 15.03.2019

Kutsi Kahveci

https://doi.org/10.20981/kaygi.539673

Öz

Felsefenin en eski problemlerinden
birisi olan töz problemine ilişkin en belirgin tartışmalar, on yedinci yüzyılda
başlamıştır. Bu yüzyıl, modern felsefenin başlangıcı sayılması yanında,
rasyonalist felsefenin de doruk noktasıdır. Dönemin iki önemli filozofu, Baruch
Spinoza (1632-1677) ve Gottfried Wilhelm Leibniz (1646-1716), rasyonalist
felsefe paydasında birleşmelerinin yanında, töz kavramının tanımı ve muhtevası
konusunda derin fikir ayrılıklarına düşmüşlerdir. Bu çalışmanın amacı; Spinoza
ve Leibniz’in töz kavramının doğası ve varlığına ilişkin görüşlerinin, felsefe
tarihindeki yerinin kısaca ortaya konularak, Leibniz’in bu konuda Spinoza’ya
yönelttiği eleştirilerin incelenmesidir.

Anahtar Kelimeler

Spinoza, Leibniz, Tanrı, Töz, Metafizik, Deizm, Panteizm, Monad

A Substance Metaphysics Discussion: Leibniz’s Critique of Spinoza

Öz

The most
obvious debates about the problem of substance, one of the earliest problems of
philosophy, began in the seventeenth century. Along with its being accepted as
the beginning of the modern philosophy, this century remarks the heyday of the
rationalist philosophy. Although the two important philosophers of the period,
Baruch Spinoza (1632-1677) and Gottfried Wilhelm Leibniz (1646-1716) were
united in rationalist philosophy, they fell into deep disagreements about the
definition and content of the concept of substance. The purpose of this study
is to examine the criticisms of Leibniz directed towards Spinoza on this issue
by briefly revealing the position of Spinoza and Leibniz on the nature and
existence of the concept of substance in the history of philosophy.

Anahtar Kelimeler

Spinoza, Leibniz, God, Substance, Metaphysics, Deism, Pantheism, Monad

Kaynakça

• AITON, E. J. (1985). Leibniz: A Biography, Bristol: Adam Hilger Ltd.
• ARICAN, M. Kazım (2006). “Spinoza’nın Tanrı-Âlem İlişkisinde İçkinlik Aşkınlık Problemi”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10(1): 127-143.
• CEVİZCİ, Ahmet (2012). Felsefenin Kısa Tarihi, İstanbul: Say Yayınları.
• ÇEVİKBAŞ, Sebahattin (2006). Leibniz ve Felsefesi: Mantık, Fizik, Metafizik, Konya: Çizgi Kitabevi.
• DELEUZE, Gilles (2000). Spinoza Üstüne On Bir Ders, çev. Ulus Baker, Ankara: Öteki Yayınevi.
• ELMAS, Mehmet Fatih (2015). Spinoza ve İnsan, İstanbul: Sentez Yayıncılık.
• KAHVECİ, Kutsi (2012). Gottfried Wilhelm Leibniz Felsefesinde Bilgi Teorisi ve Mantık, Ankara: Berikan Yayınevi.
• LEIBNIZ, Gottfried Wilhelm (1970). Philosophical Papers and Letters, trans. by Leroy E. Loemker, Chicago-Illinois: The University of Chicago Press.
• LEIBNIZ, Gottfried Wilhelm (1951). Selection, ed. Philip P. Winer, New York: Charles Scribner’s Sons.
• LEIBNIZ, Gottfried Wilhelm (1984). Discourse On Metaphysics And The Monadology, trans. by George R. Montgomery, New York: Dalphin Books.
• LEIBNIZ, Gottfried Wilhelm (1988). Monadoloji, çev. Suut Kemal Yetkin, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• LEIBNIZ, Gottfried Wilhelm (1993). Theodicy: Essays on the Goodness of God, The Freedom of Man and the Origin of Evil, trans. by E. M. Huggard, London: Open Court Publishing Company.
• NUTKU, Uluğ (1981). “Leibniz’in Monadlar Teorisinin Tarihsel Önemi”, Felsefe Arkivi, 22-23: 143-159.
• ÖZKAN, Yakup (2017). “Spinoza Felsefesinde Varoluş-Öz Ayrımı”, Kaygı Felsefe Dergisi, 29: 181-193.
• RAMOND, Charles (2014). Spinoza Sözlüğü, çev. Bilgesu Şişman, İstanbul: Say Yayınları.
• ROSS, George MacDonald (1984). Leibniz, Oxford: Oxford University Press.
• RUSSELL, Bertrand (1992a). A Critical Exposition of the Philosophy of Leibniz, Melksam: Redwood Press Ltd.
• RUSSELL, Bertrand (1992b). Batı Felsefesi Tarihi, çev. Muammer Sencer, İstanbul: Say Kitap Pazarlama.
• RUTHERFORD, Donald (1995). Leibniz and The Rational Order of Natura, Cambridge: Cambridge University Press.
• SAW, Ruth Lydia (1954). Leibniz, London: Penguin Books.
• SPINOZA, Baruch (2009). Törebilim, çev. Aziz Yardımlı, İstanbul: İdea Yayınevi.
• SPINOZA, Baruch (2014). Ethica, çev. Çiğdem Dürüşken, İstanbul: Alfa Yayınları.
• YAZOĞLU, Ruhattin (2002). Leibniz’de Tanrı ve Ahlak, Ankara: Seba Yayınları.