“Nedensellik” Üzerine

Yıl 2019, Cilt: 18 Sayı: 2, 442 - 454, 30.09.2019

Ahmet Kavlak

https://doi.org/10.20981/kaygi.612794

Cited By: 1

Öz

Nedensellik ya da nesnede cari olan zorunluluk kavramını yalnızca
neden-sonuç ilişkisi olarak ele almak problemin sadece bir bölümünü
oluşturmaktadır. Problemin bu bölümü felsefe tarihinde ya epistemik ya da
ontolojik şüphecilik olarak kendini göstermiştir. Nedensellik, hem evrenin
işleyişinin çözümlenmesi için, hem de kesin bilginin elde edilmesinin bir
kriteri olarak düşünceye konu olmuştur. Ancak nedensellik anlayışının özellikle
hipotezlerin ve kuramların doğruluk kriterini belirlemede kullanılabilecek bir
yönü daha vardır. O da sonuçtan hareketle nedenin vasıflarındaki zorunluluğun
tespit edilmesidir. Bu problem, düşüncenin varsayımlardan ayrılması için
özellikle bilimsel düşüncenin deney imkanı olmayan bölümünde göz önüne alınması
zorunlu bir problemdir. Sonuçtan hareketle nedenin vasıflarının belirlenmesi
usulü gerçekleştirilmeden ortaya konulan düşüncelerin birer varsayımdan ve
kanaatten ibaret kalmaları kaçınılmaz görünüyor. Bu çalışmada nedenselliğin
ikinci yönü olan sonuçtan hareketle nedenin zorunlu vasıflarının tespit
edilmesine ilişkin akıl yürütmenin usulü tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Şiir, Nedensellik, Zorunlu Sıfatlar, Eser-Müessir, İllet, Teşekkül

Kaynakça

• ABRAHAMOV, Binyamin (2009). Gazalinin Nedensellik Teorisi, Çev: Yaşar Türkben, www.emakalat.com.
• ARİSTOTELES, (1996). Metafizik (Çev; Ahmet Arslan). İstanbul. Sosyal Yayınları.
• BACON, Francis. (1999). Novum Organum, Çev: Sema Önal Akkaş, Ankara.
• GAZZÂLÎ, (2014). Filozofların Tutarsızlığı, Klasik yayınları, İstanbul.
• HUME, David. (2007). An Enquıry Concernıng Human Understanding, (Ed. Peter Millican), Oxford University Press, New York.
• KANT, Immanuel. (1929). Immanuel Kant’s Critique of Pure Reason. (Çev: Norman Kemp Smith), London.
• KRANZ, Walther. (1984). Antik Felsefe, Çev: Suat y. Baydur, Sosyal yayınlar, İstanbul.
• KUHN, Thomas. (2000). Bilimsel Devrimlerin Yapısı. (Çev. Nilüfer Kuya). İstanbul. Alan Yay.
• LOCKE, John. (1964). An Essay Concerning Human Understanding, (Ed. A. D. Woozley), The New American Library, New York.
• PLATON, (1988). Devlet, Çev: Sabahattin Eyuboğlu, M. Ali Cimcoz, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• YAVUZ, Yusuf Şevki (1992), Bürhan Maddesi, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi.