Felsefenin Özünden Felsefenin Felsefesine: Dilthey’da Bir Dünya Görüşü Öğretisi Olarak Felsefe

Yıl 2020, Cilt: 19 Sayı: 2, 570 - 589, 15.09.2020

Adnan Esenyel

https://doi.org/10.20981/kaygi.790357

Öz

Bir metafizik olarak gelişen geleneksel felsefenin özcü ve evrenselci yapısının, insanın bilinçli ve amaçlı dünya tecrübesini anlama noktasında tümüyle işlevsiz kaldığını düşünen Alman filozof Wilhelm Dilthey, insanın tarihsel ve kültürel tekilliğini verecek olan bir anlama yöntemi geliştirmek ister. Dilthey bu sebeple her şeyden önce geleneksel metafiziğin çıkmazını göstermek durumundadır. Ona göre geleneksel felsefenin, evrensel bir hakikate ulaşma ideali, tarihselliğin üstesinden gelinemez önceliği sebebiyle hayata geçirilemez bir proje olarak ortaya çıkar. Dahası Dilthey geleneksel felsefenin yalnızca tarihsel ve kültürel bağlama ait olan bir Dünya Görüşü meydana getirdiği görüşündedir. Eğer metafizik bu şekilde, yaşamı yalnızca bir yönüyle sunabilen bir Dünya Görüşü olarak ortaya çıkıyorsa o halde metafizik yönelim, insanın araştırılmak ve anlaşılmak durumunda olan tekil bir kültürel yaşantısına dönüşmektedir. İşte bu yolla felsefe Dilthey’ın kavrayışında bir metafelsefeye dönüşmektedir. Zira Dilthey geleneksel felsefeyi, incelenmesi gereken bir Dünya Görüşü olarak ileri sürerek aslında bir felsefenin felsefesini gerçekleştirmek ister. Bu çalışma Dilthey'ın geleneksel felsefe eleştirisini değerlendirmeyi ve onun tarafından ortaya konulan bir metafelsefenin olanağını incelemeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dilthey, Felsefe, Dünya Görüşü, Felsefenin Felsefesi

Kaynakça

• DILTHEY, Wilhelm (1981). Der Aufbau der geschichtlichen Welt in den Geisteswissenschaften, Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag.
• DILTHEY, Wilhelm (1999). Hermeneutik ve Tin Bilimleri, çev. Doğan Özlem, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• DILTHEY, Wilhelm (2008). Das Wesen der Philosophie, Wiesbaden: Marix Verlag.
• GRONDIN, Jean (2019). “Dilthey’s Hermeneutic and Philosophical Hermeneutic”, Interpreting Dilthey- Critical Essays, ed. by Eric S. Nelson, pp. 252-265, Cambridge: Cambridge University Press.
• NIETZSCHE, Friedrich (1999a). Götzen-Dämmerung, Kritische Studienausgabe Band VI, Hrsg. von G.Colli und M. Montinari. München: de Gruyter Verlag.
• NIETZSCHE, Friedrich (1999a). Also sprach Zarathustra, Kritische Studienausgabe Band IV, Hrsg. von G.Colli und M. Montinari. München: de Gruyter Verlag.
• ÖZLEM, Doğan (2012). Metinlerle Hermeneutik Dersleri I, İstanbul: Notos Kitap.
• ÖZLEM, Doğan (2018). Tarihselci Gelenek: Dilthey-Weber-Gadamer, İstanbul: Notos Kitap.
• ROCKMORE, Tom (2003). “Dilthey and The Historical Reason”, Revue Internationale de Philosophie, Vol. 57, No:226(4): 477-494.