Çocuklarla Felsefe ve Demokrasi: Olanaklar ve İlişkiler

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 3, 173 - 205, 20.10.2023

Dinçer Çevik

https://doi.org/10.20981/kaygi.1324414

Öz

Öz: Demokrasi biçimsel bir yönetim biçimi olmasının ötesinde aynı zamanda bir davranış ve yaşayış biçimidir. Bu anlamda demokrasi demokratik davranış ve yaşayış olarak deneyimlenilerek öğrenilebilen bir kavramdır. Demokrasinin deneyim temelinde öğrenilebildiği yöntemlerden bir tanesi çocuklarla felsefedir. Çocuklarla felsefe çocukların demokratik davranışları benimsemelerini ve demokratik toplumlarda aktif bir şekilde yer almalarını teşvik eden bir pedagojik yaklaşımı desteklemektedir. Çocuklarla felsefe ve demokrasinin yönteminde ve kavram setinde ortaklaştığı temel kesişim noktaları mevcuttur. Temelinde eleştirel düşünme, özgür düşünce, adalet, hoşgörü, katılımcılık ve sorumluluk gibi demokratik değerlerin olduğu çocuklarla felsefe bu bağlamda demokrasinin deneyimlendiği ve öğrenilebildiği bir ortam sunar. Çocuklarla felsefe demokratik değerlerin ve vatandaşlığın geliştirilmesi için gerekli olan nitelikleri belirginleştirmeyi ve geliştirmeye yardımcı olur. Çocuklarla felsefe demokratik değerlerin teşvik edilmesi ve sürekli olarak uygulanması ile demokratik vatandaşlık için gerekli olan becerilen kazandırılmasına ve kalıcı hale getirilmesine yardımcı olur. Bu bağlamda makalede, çocuklarla felsefenin demokrasi eğitimi için ve eğitimin demokratikleştirilmesi için iki yönlü bir model olarak yöntemi ve onun demokratik eğitimdeki rolü üzerinde durulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

: Felsefe, Çocuklarla Felsefe, Demokratik Vatandaşlık., Eğitim, Demokrasi

Philosophy For Children and Democracy: Opportunities and Relationships

Öz

Democracy is not only a formal system of governance but also a way of behavior and living. In this sense, democracy is a concept that can be learned and experienced through democratic behavior and living. One of the methods through which democracy can be learned based on experience is philosophy with children. Philosophy with children supports a pedagogical approach that encourages children to adopt democratic behaviors and actively participate in democratic societies. There are fundamental intersections between philosophy with children and democracy in terms of method and conceptual framework. Philosophy with children provides an environment where democracy is experienced and learned, with critical thinking, freedom of thought, justice, tolerance, participation, and responsibility as democratic values at its core. Philosophy with children enables to clarify and develop the qualities necessary for the development of democratic values and citizenship. It helps promote and sustain the application of democratic values and the acquisition of the skills necessary for democratic citizenship. In this context, the article emphasizes the method and role of philosophy with children as a two-fold model for democracy education and the democratization of education.

Anahtar Kelimeler

Philosophy with Children, Democratic Citizenship., Philosophy, Education, Democracy

Kaynakça

• Akbıyık, C. & Seferioğlu, S. S. (2006). Eleştirel Düşünce Eğilimleri ve Akademik Başarı. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (32), 90-99.
• Alkın Şahin, S. & Tunca, N. (2015). Felsefe ve Eleştirel Düşünme. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (2), 192-206.
• Avcı, F. ve Özdağ, Z. (2021). P4C Küçük Çocuklar, Büyük Fikirler eTwinnig Projesine Yönelik Öğretmenlerin Görüş ve Değerlendirmeleri. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (1), 214-228.
• Bai, H., Voelkel, J. G., Eichstaedt, J. C., & Willer, R. (2023, February 5). Artificial Intelligence Can Persuade Humans on Political Issues. 17.09.2023 tarihinde https://osf.io/stakv/ adresinden erişildi.
• Bleazby, J. (2009). Overcoming Relativism and Absolutism: Dewey’s Ideals of Truth and Meaning in Philosophy for Children. Educational Philosophy and Theory. 43(5), 453-466.
• Boyacı, N.P., Karadağ, F., Gülenç, K. (2018). Çocuklar İçin Felsefe / Çocuklarla Felsefe. Kaygı (31), 145-173.
• Burr, C., Cristianini, N. (2019). Can Machines Read Our Minds? Minds and Machines, 29(3), 461–494.
• Cevallos-Estarellas P., & Sigurdardottir, B. (2000). The Community of Inquiry as Means for Cultivating Democracy. Inquiry: Critical Thinking Across the Disciplines. 19 (2), 45-57.
• Çayır, A. N. (2015). Çocuklar İçin Felsefe Eğitimi Üzerine Nitel Bir Araştırma. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çevik, D. (2023). Politika ve Yapay Zekâ: Ezeli Düşman mı Yakın Müttefik mi? Baskıda.
• D'Olimpio, L., & Tescher, C. (2016). Philosophy for Chidren Meets the Art of Living: A Holistic Approach to an Education. Philosophical Inquiry in Education, 23 (2), 114-124.
• Daniel, M. F. (1998). La Philosophie et Les Enfants. Les Éditions Logiques.
• Daniel M. F. & Auriac E. (2011). Philosophy, Critical Thinking and Philosophy for Children. Educational Philosophy and Theory, 43 (5), 415-435.
• Daniel, M. F., Schleifer, M. Lebouis, P. (1992). Philosophy for Children: The Continuation of Dewey’s Democratic Project. Analytic Teaching, 13, (1), 3-12.
• Dewey, J. (1910). How We Think. New York, Heath & Co. Publishers. Erişim Tarihi:3Temmuz2023 (https://archive.org/details/howwethink00deweiala/mode/1up?ref=ol&view=theater.) Dewey, J. (1983). The Middle Works, 1899-1924: 1921-1922. Southern Illinois University Press.
• Dewey, J. (1996). Demokrasi ve Eğitim (çev. Tahsin Yılmaz). İzmir: Ege Üniversitesi Yayıncılık.
• Dewey, J. (1916). Democracy and Education, Global Frey Books. 22.08.2023 tarihinde https://www.globalgreyebooks.com/democracy-and-education-ebook.html#downloads adresinden erişildi.
• Dewey, J. (1978) [1909]. Moral Principles in Education, Carbondale: Southern Illinois University Press.
• Di Masi, D. & Santi, M. (2016). Learning Democratic Thinking: A Curriculum to Philosophy for Children as Citizens. Journal of Curriculum Studies, 48 (1), 136-150.
• Direk, N. (2002). Küçük Prens Üzerine Düşünmek. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Dirican, R. (2022). Çocuklarla Felsefenin Eleştirisi. Temaşa Felsefe Dergisi, (17), 48-62.
• Dombaycı, M. A. (2014a). Models of Thinking Education and Quadruple Thinking. International Journal on New Trends in Education and Their Implications Dergisi, 5 (4), 12-28.
• Dombaycı, M. A. (2014b). Philosophy for Children and Social Inquiry: An Example of Education for Democratic Citizenship Through Political Philosophy. Cumhuriyet International Journal of Education Dergisi, 3 (2), 85-101.
• Dorion, L. A. (2005). Sokrates (çev. M. N. Demirtaş). Ankara: Dost Yayıncılık.
• Erdoğan, P. (2018). Çocuklarla Felsefe Yaklaşımının Düşünsel, Tarihi ve Sosyal Temelleri Üzerine Bir İnceleme. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Fisher, R. (2008). Teaching Thinking: Philosophical Enquiry in the Classroom, Bloomsbury Publishing, London.
• Freire, P. (1972). Pedagogy of the Oppressed. Harmondsworth: Penguin Books.
• Freire, Paulo. (1998). Ezilenlerin Pedagojisi (çev. D. Hattatoğlu). İstanbul: Ayrıntı.
• Gagnon, M., & Yergau, S. (2016). La Pratique du Dialogue Philosophique au Secondaire: vers une Dialogique entre Théories et Pratiques. Québec: Presses de l'Université Laval.
• Glaser, J. (2017). Social-political Dimensions of the Community of Philosophical Inquiry in an Age Globalization. Community of Inquiry with Ann Margaret Sharp: Childhood, Philosophy and Education (eds. M. R. Gregory & M. J. Laverty, pp. 217-229). London: Routledge.
• Golding, C. (2010). What Philosophical Practices are Conducive for Philosophy Education for Democracy? Asian-Arab Philosophical Dialogues on Globalization, Democracy and Human Rights (eds. D. Macer & S. Saad-Zoy, pp. 93-106). UNESCO.
• Gregory, M. R. (2008). Philosophy for Children: Practitioner Handbook. Montclair: IAPC Publication.
• Gregory, M. R, Haynes, J. & Murris, K. (2017). The Routledge International Handbook of Philosophy for Children. Routledge, Taylor & Francis Group.
• Gregory, Maughn R. & GRANGER, David A. (2012). Introduction: John Dewey on Philosophy and Child. Education and Culture 28 (2), 1-25.
• Gross, R. (2006). Sokrates Yöntemi (çev. İ. Şener). İstanbul: Pegasus Yayıncılık.
• Gurbanov, Ü. (2017). Bertrand Russell- Face to Face (BBC- 1959) | Türkçe Altyazılı. ErişimTarihi:23.06.2023(https://www.youtube.com/watch?v=d7qjmde2aGY&ab_channel=%C3%9CmidGurbanov).
• Hannam, P., & Echeverria, E. (2009). Philosophy with Teenagers: Nurturing a Moral Imagination for the 21st Century. Network Continuum.
• Hannam, P., & Echeverria, E. (2017). The Community of Philsoophical Inquiry (P4C): A Pedagogical Proposal For Advancing Democracy. The Routledge International Handbook of Philosophy for Children (eds. M. Gregory, J. Haynes, & K. Murris, pp. 3-10). New York: Routledge, Taylor & Francis Group.
• Hansen, H. (2023). Fallacies, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2023 Edition), Edward N. Zalta & Uri Nodelman (eds.). Erişim Tarihi: 22.08.2023.(<https://plato.stanford.edu/archives/spr2023/entries/fallacies/)
• Haynes, J. (2002). Children as Philosophers Learning Through Enquiry and Dialogue In The Primary Classroom, London: Taylor and Francis Group.
• Işıklar, S. & Abalı Öztürk, Y. (2022). The Effect of Philosophy for Children (P4C) Curriculum on Critical Thinking through Philosophical Inquiry and Problem Solving Skills. International Journal of Contemporary Educational Research, 9 (1) 130-142.
• Jackson, T. E. (2013). Home Grown. Educational Perspectives, (44), 3-7.
• Karaca, Ç. (2022). Şüphecilik, Komplo Teorileri ve Bilimsel Otoritenin Epistemolojisi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 62 (2), 1593-1630.
• Karakaya, Z. (2006). Çocuk Felsefesi ve Çocuk Eğitimi. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 6 (1), 23-37.
• Cumhuriyet. (2022). Ioanna Kuçuradi Temel Felsefeyi Anlattı. Erişim tarihi 22.08.2023. (Https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/efesli-herakleitos-felsefe-gunleri-ioanna-kucuradi-temel-felsefeyi-anlatti-2004158.)
• Laertios, D. (2003). Ünlü Filozofların Yaşantıları ve Öğretileri (Çev: C. Şemtuna). İstanbul: Yapıkredi Yayıncılık.
• Leseigneur, C. (2021). Is There a Form of Citizenship Specific to Philosophy for Children? Chidlhood and Philsophy, 17, 1-18.
• Lipman, M. (1988). Critical Thinking-What Can It Be? Educational Leadership, 46(1), 38-43.
• Lipman M. (1988). Philosophy Goes to School. Philadelphia: Temple University Press.
• Lipman, M. (1993). Promoting Better Classroom Thinking. Educational Psychology 13 (3–4), 291–304.
• Lipman, M. (1995). Caring as Thinking. Inquiry: Critical Thinking Across the Disciplines, 15 (1), 1–13.
• Lipman, M. (1998). The Contributions of Philosophy to Deliberative Democracy. Teaching Philosophy on the Eve of the Twenty-First Century (eds. D. Owens &I. Kucuradi, pp. 6-29). Ankara: International Federation of Philosophical Societies.
• Lipman, M. (2003). Thinking in Education, 2nd ed. New York: Cambridge University Press.
• Myers, A. (2023). AI’s Powers of Political Persuasion, 17.09.2023 tarihinde https://hai.stanford.edu/news/ais-powers-political-persuasion adresinden erişildi.
• McCall, C. C. (2013). Transforming Thinking: Philosophical Inquiry in the Primary and Secondary Classroom. London and New York: Routledge.
• McCall, C. C. (2017). Düşünmeyi Dönüştürmek (Çev. K. Gülenç ve N.P. Boyacı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Michaud, O. (2020). What Kind of Citizen is Philosophy for Children Educating? What Kind of Citizen Should it be Educating? Philosophical Inquiry in Education, 27 (1), 31–45.
• Michaud, O., & Valitalo, R. (2017). Authority, Democracy and Philosophy. The Routledge International Handbook of Philosophy for Children (eds. M. Gregory, J. Haynes, & K. Murris, pp. 27-33). New York: Routledge, Taylor & Francis Group.
• Millet, S. & Tapper, A. (2011). Benefits of Collaborative Philosophical Inquiry in Schools. Education Philosophy Theory, 44, 546–567.
• Motherway, G. (2022). A Democratic School: Teacher Reconciliation, Child-Centred Dialogue and Emergent Democracy. Journal of Philosophy of Education, 56, 998–1013.
• Murris, K. S. (2008). Philosophy with Children, the Stringay and the Educative Value of Disequilibrium. Journal of Philosophy of Education, 42 (3-4), 667-685.
• Nussbaum, M. C. (2010). Not for Profit: Why democracy Needs the Humanities. Princeton University Press.
• Nuyan, E. & Yenisoy Şahin, E. (2023). Çocuklar İçin Felsefe: Özerk Düşünme, Demokrasi ve Demokratik Yurttaşlık. Felsefi Düşün- Akademik Felsefe Dergisi, (20), 65-84.
• Pardales, M. J. & Girod, M. (2006). Community of Inquiry: Its Past and Present. Future Educational Philosophy and Theory, 38 (3), 299-399.
• Paul, R. (1990). Critical and Reflective Thinking: A Philosophical Perspective. Dimensions of Thinking and Cognitive Instruction (ed. B. F. Jones & L. Idol Maestas, pp. 445-494). Lawrence Erlbaum Associates Publishers, Hillsdale, NJ.
• Philgren, A. S. (2008). Socrates in the Classroom: Rationales and Effects of Philosophising with Children. Sweden: Stockholm University-Elanders Sverige.
• Skovsmose, O. (1994). Towards A Philosophy of Critical Mathematics Education. Springer Dordrecht
• Sharp, A. M. (1991/2017). The Community of Inquiry: Education for Democracy. Community of Inquiry with Ann Margaret Sharp: Childhood, Philosophy and Education (eds. M. R. Gregory & M. J. Laverty, pp. 242-250). London: Routledge.
• Sharp, A. M. (1993). The Community of Inquiry: Education for Democracy. Thinking Children and Education (ed. M. Lipman, pp. 337–345). Dubuque, IA: Kendal/Hunt.
• Sharp, A.M. (2007). Education of the Emotions in the Classroom Community of Inquiry, Gifted Education International, 22(2–3): 248–57.
• Sharp, A.M. & Splitter, L.J. (1995). Teaching for Better Thinking. Melbourne, Australia: ACER.
• Sönmez, B. (2016). Düşünme Eğitimi Dersinin İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerinin Eleştirel ve Yaratıcı Düşünme Becerilerine Etkisi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Anadolu Üniversitesi.
• Taş, I. (2017). Çocuklar İçin Felsefe Eğitimi Programının 48-72 Aylık Çocukların Zihin Kuramı ve Yaratıcılıklarına Etkisi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çukurova Üniversitesi.
• Trickery, S. & Topping, K.J. (2004). Philosophy for Children: A Systematic Review. Research Papers in Education 19 (3) 365-380.
• Tunç, A. İ. (2017). Çocuklarla Felsefe. Çocuk ve Medeniyet, (2) 71-89.
• Valitalo, R., Juuso, H., Sutinen, A. (2015). Philosophy for Children as an Educational Practice. Studies in Philosophy and Education, (35) 79-92.
• Venter, E. & Higgs, L. G. (2014). Philosophy for Children in a Democratic Classroom. Journal of Social Sciences, 41(1), 11–16.
• Ventista, O. M. (2019). An Evaluation of the 'Philosophy for Children' Programme: The Impact on Cognitive and Non-Cognitive Skills. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Durham: Durham University.
• Wartenberg, T. E. (2009). Big Ideas for Little Kids. Lanham: The Rowman & Littlefield Publishing Group.
• Zinkin, M. (2021). Kant on Wonder as the Motive to Learn, Journal of Philosophy of Education, (55), 921– 934.
• Zuboff, S. (2019). The Age of Surveillance Capitalism: The Fight for a Human Future at the New Frontier of Power. New York: Public Affairs.