Art as a Form of Resistance: The Relationship of Art with Society and Politics in Adorno

Yıl 2024, Cilt: 23 Sayı: 1, 191 - 224, 20.03.2024

Fatma Erkek

https://doi.org/10.20981/kaygi.1389925

Öz

According to Adorno, in the modern capitalist world, culture has become industrialized and works of art have become commodities. The culture industry dominates people and directs their choices and actions. This industry affirms the existing order by eliminating thinking and critical perspective and contributes to the maintenance of this order. As a result, in modern capitalist society where culture is industrialized, art has become a field of domination rather than an opportunity for emancipation. Adorno emphasizes that art should be autonomous and says that it is “the social antithesis of society”. For him, autonomous art is incompatible with society. Art cannot be political by reflecting existing society or representing political problems, as orthodox Marxists claim. According to Adorno, art that serves the purposes of a certain class, gives messages to people in this direction and aims for propaganda cannot be considered political. For him, art is a means of resistance against modern capitalist society in which people are alienated and live in an illusion. Because autonomous art directs people to think and criticize, negates the existing society and points to an alternative society. Moreover, although this art does not aim to change people's political attitudes, it does so.

Anahtar Kelimeler

Adorno, Autonomous Art, Committed Art, Culture Industry, Politics, Society, Negative Dialectic

Bir Direniş Biçimi Olarak Sanat: Adorno’da Sanatın Toplum ve Politikayla İlişkisi

Öz

Adorno’ya göre modern kapitalist dünyada kültür endüstrileşmiştir ve sanat eserleri meta haline gelmiştir. Kültür endüstrisi insanları tahakküm altına alarak seçimlerine ve eylemlerine yön verir. Bu endüstri düşünmeyi ve eleştirel bakışı ortadan kaldırarak var olan düzeni olumlar ve bu düzenin varlığını sürdürmesine katkı sağlar. Nitekim, kültürün endüstrileştiği modern kapitalist toplumda sanat özgürleşmeye imkân tanımaktansa bir tahakküm alanına dönüşmüştür. Adorno, sanatın özerk olması gerektiğini vurgulayarak onun “toplumun toplumsal antitezi” olduğunu söyler. Ona göre özerk sanat toplumla bağdaşmaz. Sanat, Ortodoks Marksistlerin savunduğu gibi mevcut toplumu yansıtarak ya da politik sorunları temsil ederek politik olamaz. Adorno’ya göre belli bir sınıfın amaçlarına hizmet eden, bu doğrultuda mesaj veren ve propaganda amacı güden sanatın politikliliğinden de bahsedilemez. Onun için, sanat insanların yabancılaştığı ve bir yanılsama içinde yaşadığı modern kapitalist topluma karşı bir direniş aracıdır. Çünkü özerk sanat, insanları düşünmeye, eleştirmeye yönlendirerek mevcut toplumu olumsuzlar ve alternatif bir topluma işaret eder. Ayrıca bu sanat insanların politik tutumlarını değiştirmeyi amaçlamasa da bunu gerçekleştirir.

Anahtar Kelimeler

Adorno, Özerk Sanat, Angaje Sanat, Kültür Endüstrisi, Politika, Toplum, Negatif Diyalektik

Kaynakça

• Adorno, T. W. (2002). Aesthetic Theory (Trans. by R. Hullot-Kentor). London: Continuum.
• Adorno, T. W., Horkheimer, M. (2010). Aydınlanmanın Diyalektiği (çev. N. Ülner ve E. Öztarhan Karadoğan). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Adorno, T. W. (2016). Angajman (çev. E. Gen). Estetik ve Politika (ss. 261-290). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Adorno, T. W. (2018a). Caz Üzerine (çev. Ş. Öztürk). Müzik Yazıları (ss. 109-135). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Adorno, T. W. (2012). Edebiyat Yazıları (çev. S. Yücesoy-O. Koçak). İstanbul: Metis Yayınları.
• Adorno, T. W. (2009). Kültür Endüstrisi-Kültür Yönetimi (çev. N. Ünler). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Adorno, T. W. (2005). Minima Moralia (trans. by E. F. N. Jeohcott). London and New York: Verso.
• Adorno, T. W. (2018b). Müziğin Toplumsal Durumu Üzerine (çev. Ş. Öztürk). Müzik Yazıları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Adorno, T. W. (2019). Negatif Diyalektik (çev. Şeyda Öztürk). İstanbul: Metis Yayınları.
• Adorno, T.W. (2012). Walter Benjamin Üzerine (çev. Dilman Muradoğlu, 3. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Benjamin, W. (2011). Üretici Olarak Yazar (çev. H. Barışcan – G. Işısağ). Brecht’i Anlamak (ss. 98-116). İstanbul: Metis Yayınları.
• Altuğ, T. (2012). Son Bakışta Sanat. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bernstein, J. M. (2003). Görünüşü Kurtarmak Niye? Metafizik Deneyim ve Etiğin Olabilirliği (çev. K. Atakay). Cogito, Adorno: Kitle, Melankoli, Felsefe, Sayı: 36, 201-233. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bernstein, J. M. (2009). Sunuş (çev. E. Gen). Kültür Endüstrisi-Kültür Yönetimi (5. Basım, ss. 7-41). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bernstein, J. M. (1992). The Fate of Art, Aesthetic Alienation from Kant to Derrida and Adorno. Pennsylvania: Pennsylvania State University Press.
• Boucher, G. (2013). Yeni Bir Bakışla, Adorno (çev. Y. Başkavak). İstanbul: Kolektif Kitap.
• Bürger, P. (2017). Avangard Kuramı (çev. E. Özbek-Ş. Öztürk). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Claussen, D. (2012). Son Deha: Theodor W. Adorno (çev. D. Muradoğlu). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Dellaloğlu, B. F. (2003). Bir Giriş: Adorno Yüz Yaşında. Cogito, Adorno: Kitle, Melankoli, Felsefe, Sayı: 36, ss. 13-36. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Dellaloğlu, B. F. (2007). Frankfurt Okulu’nda Sanat ve Toplum (4. Baskı). İstanbul: Say Yayınları.
• Eagleton, T. (2010). Estetiğin İdeolojisi (çev. A. Çitil). İstanbul: Doruk Yayıncılık.
• Erkek, F. (2019). Walter Benjamin’de Sanat, Estetik ve Politika İlişkisi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Hohendahl, P. U. (1981). Autonomy of Art: Looking Back at Adorno’s Ästhetische Theorie. The German Quarterly, Vol. 54, No. 2 ,133-148.
• Holloway, H., Matamoros, F., Tischler, S. (2013). Olumsuzluk ve Devrim: Adorno ve Politik Eylemcilik. Olumsuzluk ve Devrim: Adorno ve Politik Eylemcilik (der. J. Holloway, F. Matamoros, S. Teschler, çev. K. Tunca, ss. 11-26). İstanbul: Otonom Yayıncılık.
• Jay, M. (2001). Adorno (çev. Ü. Oksay). İstanbul: Der Yayınevi.
• Jay, M. (2014). Diyalektik İmgelem, Frankfurt Okulu’nun Tarihi ve Çalışmaları [1923-1950] (çev. S. Doğan). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Keskin, F. (2003). Ömer Naci Soykan-Ferda Keskin-Besim F. Dellaloğlu: Adorno ve Yapıtı. Cogito, Adorno: Kitle, Melankoli, Felsefe, Sayı: 36, ss. 37-64. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kızılçelik, S. (2013). Frankfurt Okulu (3. Basım). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Lohman, H. M. (1999). Adorno’nun Estetik Teorisi. Adorno: Bir Giriş (çev. M. Cemal, ss. 85-94). İstanbul: Belge Yayınları.
• Lunn, E. (2011). Marksizm ve Modernizm: Lukacs, Brecht, Benjamin ve Adorno Üzerine Tarihsel Bir İnceleme (çev. Y. Alogan). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Martinez, J. M. (2013). Mimesis ve Mesafe: Adorno Düşüncesinde Sanatlar ve Toplumsal Olan. Olumsuzluk ve Devrim: Adorno ve Politik Eylemcilik (der. J. Holloway, F. Matamoros ve S. Teschler, çev. K. Tunca, ss. 249-261), İstanbul: Otonom Yayıncılık.
• O’Connor, B. (2022). Adorno (çev. S. Soysal). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Rancière, J. (2012). “Estetiğin Siyaseti” (çev. Elçin Gen), Sanat/Siyaset (Ed. Ali Artun). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ray, G. (2010). Dialectical Realism and Radical Commitments: Brecht and Adorno on Representing Capitalism. Historical Materialism, 18 (3), 3-24.
• Sartre, J. P. (2008). Edebiyat Nedir? (çev. B. Onaran, 3. Basım). İstanbul: Can Yayınları.
• Schwaabe, C. (2013). Kunst und Politik in Zeiten ihrer kulturindustriellen Vereinnahmung, Die Politik in der Kunst und die Kunst in der Politik (Hrsg. A. Hellinger, B. Waldkirch, E. Buchner, H. Batt, ss. 125-178), Weisbaden: Springer VS.
• Slater, P. (1998). Frankfurt Okulu (çev. A. Özden). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Songtao, L. (2013). Art and Society in Light of Adorno’s Non-Identy Philosophy. Frontiers of Philosophy in China, Vol. 8, No. 2, 349-361.
• Spurk, J. (2008). Toplumsal Aklın Eleştirisi, Frankfurt Okulu ve Toplum Teorisi (çev. I. Ergüden). İstanbul: Versus Kitap.
• Thomson, A. (2006). Adorno: A Guide for the Perplexed. London and New York: Continuum.
• Thomson, A. (2020). Kafası Karışmışlar İçin Adorno (çev. A. Geniş). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Van Reijen, W. (1999). Adorno: Bir Giriş (çev. M. Cemal). İstanbul: Belge Yayınları.
• Wilson, R. (2007). Theodor Adorno. USA and Canada: Routledge.
• Zuidervaart, L. (1991). Adorno’s Aesthetic Theory: The Redemption of Illusion. MIT Press.