EXAMINING THE RELATIONSHIP BETWEEN MANAGERS' TOXIC LEADERSHIP BEHAVIORS AND EMPLOYEES' ORGANIZATIONAL COMMITMENT AND ORGANIZATIONAL HAPPINESS

Yıl 2024, , 349 - 375, 25.11.2024

Didem Kafkas , Sinan Yalçın , Mustafa Köroğlu

https://doi.org/10.58658/kaypod.1439465

Öz

This study aims to investigate the relationship between managers' toxic leadership behaviors and employees' organizational commitment and organizational happiness. The research was designed using a quantitative research method and a correlational survey model. The population of the study consists of employees working under the Youth and Sports Provincial Directorate as of the year 2023, and the sample includes 285 employees selected through random sampling from this population. The data of the study were collected through scale instruments administered to participants via the internet. The scales used in the study include a personal information form, toxic leadership scale, organizational commitment scale, and organizational happiness scale. The data obtained from the research were analyzed using the SPSS 25 software package. The data analysis involved the use of descriptive statistics such as mean and standard deviation, t-test, ANOVA, Pearson correlation, and linear regression analyses. Based on the data collected from the research, it was found that employees' perceptions of toxic leadership were low, perceptions of organizational commitment were moderate, and perceptions of organizational happiness were high. Toxic leadership, organizational commitment, and organizational happiness perceptions were not found to differ significantly based on gender, age, and tenure variables. According to the research findings, there was a low negative relationship between employees' perceptions of toxic leadership and organizational commitment, a moderate negative relationship between employees' perceptions of toxic leadership and organizational happiness, and a moderate positive relationship between employees' perceptions of organizational happiness and organizational commitment. The sub-dimensions of the toxic leadership scale, namely narcissism and selfishness, were found to be significant predictors of organizational commitment, and employees' perceptions of toxic leadership accounted for approximately 11% of the total variance. Additionally, the sub-dimensions of the toxic leadership scale, namely negative mood, narcissism, and selfishness, were found to be significant predictors of organizational happiness, and employees' perceptions of toxic leadership accounted for approximately 26% of the total variance.

Anahtar Kelimeler

toxic leadership, organisational commitment, organisational happiness

Yöneticilerin Toksik Liderlik Davranışları ile Çalışanların Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Mutlulukları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Öz

Çalışmada, yöneticilerin toksik liderlik davranışları ile çalışanların örgütsel bağlılık ve örgütsel mutlulukları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma nicel araştırma yönteminde, ilişkisel tarama modelinde tasarlanmıştır. Araştırmanın evrenini 2023 yılı itibari ile Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü bünyesinde çalışanlar, örneklemini ise bu evren içerisinden seçkisiz örnekleme ile seçilen 285çalışan oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri, katılımcılara internet üzerinden uygulanan ölçek aracılığıyla toplanmıştır. Ölçek kişisel bilgi formu, toksik liderlik ölçeği, örgütsel bağlılık ölçeği ve örgütsel mutluluk ölçeği içermektedir. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS 25 paket program aracılığıyla analiz edilmiştir. Verilerin analizi için aritmetik ortalama, standart sapma, t-Testi, ANOVA, Pearson Korelasyon ve doğrusal regresyon analizleri kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler ışığında çalışanların toksik liderlik algı düzeylerinin düşük, örgütsel bağlılık algı düzeylerinin orta, örgütsel mutluluk algı düzeylerinin ise yüksek olduğu tespit edilmiştir. Toksik liderlik, örgütsel bağlılık ve örgütsel mutluluk algı düzeylerinin cinsiyet, yaş ve kıdem değişkenleri bakımından farklılık göstermediği saptanmıştır. Araştırma sonucuna göre çalışanların toksik liderlik algıları ile örgütsel bağlılık algıları arasında negatif yönde düşük düzeyde, çalışanların toksik liderlik algıları ve örgütsel mutluluk algıları arasında negatif yönde orta düzeyde, çalışanların örgütsel mutluluk ve örgütsel bağlılıkları arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Toksik liderlik ölçeğinin alt boyutları olan çıkarcılık ve bencillik alt boyutlarının örgütsel bağlılığın anlamlı birer yordayıcısı olduğu ve çalışanlarının toksik liderlik algılarının toplam varyansın yaklaşık % 11’ni açıkladığı saptanmıştır. Ayrıca toksik liderlik ölçeğinin alt boyutları olan olumsuz ruh hali, çıkarcılık ve bencillik alt boyutlarının örgütsel mutluluğun anlamlı birer yordayıcısı olduğu, çalışanların toksik liderlik algılarının toplam varyansın yaklaşık % 26’sını açıkladığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

toksik liderlik, örgütsel bağlılık, örgütsel mutluluk

Kaynakça

• Aelterman, A., Engels, N., Petegem, K. V., & Verhaeghe, J. P. (2007). The well-being of teachers in Flanders: The importance of a supportive school culture. Educational Studies, 33(3), 285-297.
• Afifah, N. A. (2017). Relationship between job satisfaction, income and leadership with happiness at work. (Master's thesis). Kedah: Universiti Utara Malaysia.
• Akgül, A., ve Çevik, O. (2003). İstatistiksel analiz teknikleri: SPSS'te işletme uygulamaları. Emek Ofset.
• Akın, B. H., ve Şentürk, E. (2012). Bireylerin mutluluk düzeylerinin ordinal lojistik regresyon analizi ile incelenmesi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(37), 183-193.
• Aliustaoğlu, S. (2019). Özel ilköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Arslan, Y. (2018). Öğretmenlerin farklılıkların yönetimi yaklaşımlarına ilişkin algıları ile örgütsel mutluluk algıları arasındaki ilişki (Yayınlanmamış doktora tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Arslan, Y., ve Polat, S. (2017). Örgütsel mutluluk ölçeğinin Türkçe'ye uyarlanması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23(4), 603-622. doi:10.14527/kuey.2017.019
• Ashforth, B. (1994). Petty tyranny in organizations. Human Relations, 47, 755-779.
• Bakan, İ., ve Büyükbeşe, T. (2010). Liderlik "türleri" ve "güç kaynakları" na ilişkin mevcut- gelecek durum karşılaştırması. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2010(2), 73-84.
• Bayram, S. (2020). Öğretmenlerin örgütsel affedicilik algıları ile örgütsel mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi) Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
• Baysal, A. C., ve Paksoy, M. (1999). Mesleğe ve örgüte bağlılığın çok yönlü incelenmesinde Meyer-Allen modeli. İ.Ü. İşletme Fakültesi Dergisi, 28(1), 7-15.
• Begum, S., Jabeen, S., & Awan, A. B. (2014). Happiness: A psycho-philosophical appraisal. Dialogue, 9(3), 313-325.
• Bennis, W. (2001). Bir lider olabilmek (leadership: how to be an effective leader). (U. Teksöz, Çev.). Sistem. Bentler, P.M. (1990). Comparative fit indexes in structural models. Psychological Bulletin, 107, 238-246.
• Birdoğan Kuvvet, A. (2019). Okul müdürlerinin öğretim liderlikleri ile sınıf öğretmenlerinin örgütsel mutlulukları arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bozkurt, S., Çoban, Ö., ve Çolakoğlu, M. H. (2018). Örgütsel güven düzeyi ve toksik liderlik davranışları ilişkisinde örgütsel bağlılığın aracı etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 1-18.
• Bryman, A. ve Cramer, D. (2001). Quantitative data analysis with SPSS release 10 for windows: A guide for social scientists. London, UK: Routledge.
• Bulut, A. (2015). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel mutluluk algılarının incelenmesi: Bir norm çalışması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi) Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Burns, J. M. (1978). Leadership. Harper & Row Publishers.
• Çakıcı, S. (2015). Kutadgu Bilig'de mutluluk ile ahlak ilişkisi (psikososyal bir analiz) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi) Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Çelebi, N., Güner, H., ve Yıldız, V. (2015). Toksik liderlik ölçeğinin geliştirilmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 249-268. doi:10.14686/buefad.2015111056
• Çelikten, M., ve Çanak, M. (2014). Okul yöneticilerinin örgütsel bağlılıkları ile örgütsel sinizmleri arasındaki ilişki. Türkiye Sosyal Politika ve Çalışma Hayatı Araştırmaları Dergisi, 4(6), 45-78.
• Çetin, S. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel adalet algı düzeyleri ile örgütsel mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Çetinkaya, H. (2017). Okul yöneticilerinin toksik (zehirli) liderlik davranışları ile öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversite, Denizli.
• Çetinkaya, H. ve Ordu, A. (2018). Okul yöneticilerinin toksik (zehirli) liderlik davranışları ile öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 15-27. Çillik, A. (2019). Öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri ile örgütsel sinizm algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Dağlı, A., Elçiçek, Z., ve Han, B. (2018). Örgütsel bağlılık ölçeği’nin türkçeye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Güz-2018, 17(68), s.1765-1777.
• Davis, K. (1988). İşletmede insan davranışı (5. Baskı). (Çev. Kemal Tosun, Tomris Somay, Fulya Aykar, Can Baysal, Ömer Sadullah ve Semra Yalçın). 3. Baskı.
• Demircan, T. (2019). Öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri ile örgütsel mutlulukları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Demirel, N. (2015). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin toksik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Zirve Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Deniz, A. (2013). Okullarda güç mesafesi ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Diener, E., & Diener, C. (1996). "Most people are happy". Psychological Science, 7(3), 181– 185.
• Diener, E., & Ryan, K. (2009). "Subjective wellbeing: A general overview". South African Journal of Psychology, 39(4), 391–406.
• Dobbs, J. M. (2014). The relationship between perceived toxic leadership styles, leader effectiveness and organizational cynicism. (Unpublished doctoral dissertation). University of San Diego, San Diego, USA.
• Doğan, S., ve Kılıç, S. (2007). Örgütsel bağlılığın sağlanmasında personel güçlendirmenin yeri ve önemi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (29), 37-61.
• Eğinli, A. T., ve Bitirim, S. (2008). Kurumsal başarının önündeki engel: Zehirli (toksik) iletişim. Selçuk İletişim Dergisi, 5(3), 124-140.
• Eren, E. (2014). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. Beta Yayıncılık.
• Ergüven, H. (2020). Okul müdürlerinin kullandıkları güdüleyici dil ile öğretmenlerin örgütsel mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul. Eriş, Y., ve Arun, K. (2020). Toksik liderliğin bir çıktısı olarak örgütsel bağlılık. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(24), 2764-2804.
• Ertureten, A., Cemalcilar, Z., ve Aycan, Z. (2013). The relationship of downward mobbing with leadership style and organizational attitudes. Journal of Business Ethics, 116(1), 205- 216.
• Field, L. K., & Buitendach, J. H. (2011). Happiness, work engagement and organisational commitment of support staff at a tertiary education institution in South Africa. Sa Journal of Industrial Psychology, 37(1), 01-10. doi:10.4102/sajip.v37i1.946.
• Frey, B., & Stutzer, A. (2001). Happiness and economics: How the economy and institutions affect human well-being. Princeton University Press.
• Frost, P. J. (2003). Toxic emotions at work. Harvard Business School Press.
• Goldman, A. (2006). High toxicity leadership: Borderline personality disorder and the dysfunctional organization. Journal of Managerial Psychology, 21, 733-746.
• Green, J. E. (2014). Toxic leadership in educational organizations. Georgia Southern University, 18-33.
• Grusky, O. (1966). Career mobility and organzational commitment". Administrative Science Quarterly, 488-503.
• Günsel, M. (2017). Toksik ve yıkıcı liderliğin çalışan performansı üzerindeki etkileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gürbüz, S. (2006). Örgütsel vatandaşlık davranışı ile duygusal bağlılık arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 48-75.
• Gürbüz, G. (2020). Öğretmenlerin örgütsel mutluluk algıları ile örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gürkan, Ç. (2006). Örgütsel bağlılık: örgütsel iklimin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi ve Trakya Üniversitesi’nde örgüt iklimi ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin araştırılması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Hitchcock, M. J. (2015). The relationship between toxic leadership, organizational citizenship, and turnover behaviors among San Diego nonprofit paid staff (Doctoral dissertation). University of San Diego. İlhan, H. (2019). Okul müdürlerinin toksik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karabük Üniversitesi, Karabük.
• İzgüden, D., Eroymak, S., ve Erdem, R. (2016). Sağlık kurumlarında görülen toksik liderlik davranışları: Bir üniversite hastanesi örneği. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 262-276.
• Kahveci, G., Bahadır, E., ve Karagül Kandemir, İ. (2019). Okul yöneticilerinin toksik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 52(1), 225-229.
• Kahveci, G., ve Köse, Ö. (2019). İlk ve ortaöğretimde görev yapan öğretmenlerin algılarına göre örgütsel sinizmin örgütsel mutluluk üzerindeki rolünün incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, 23(79), 135-156.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel.
• Kelebek, E. F. E., Karasakal, N., ve Karacan, N. (2018). Sosyal, beşeri ve idari bilimler alanında akademik çalışmalar-1, Sağlık çalışanlarının toksik liderlik konusundaki algıları. Gece Kitaplığı.
• Kırbaç, M. (2013). Eğitim örgütlerinde toksik liderlik. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Koçel, T. (2014). İşletme yöneticiliği: yönetim ve organizasyon, organizasyonlarda davranış, klasik-modern-çağdaş ve güncel yaklaşımlar. Beta Yayınevi.
• Korkut, A. (2019). Öğretmenlerin örgütsel mutluluk, örgütsel sinizm ve örgütsel adalet algılarının analizi (Yayınlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Korkmaz, M. (2011). İlköğretim okullarında örgütsel iklim ve örgüt sağlığının örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(1), 117-139.
• Mehta, S., & Maheshwari, G. C. (2013). Consequence of toxic leadership on employee job satisfaction and organizational commitment. The Journal - Contemporary Management Research, 8(2), 1-23.
• Meyer, J. P., & Allen, J. N. (1991). Affective and continuance commitment to the organization: evaluation of measures and analysis of concurrent and time-lagged relations". Journal of Applied Psychology, 76(1), 710-720.
• Mertoğlu, M. (2018). Happiness level of teachers and analysing its relation with some variables. Asian Journal of Education and Training, 4(4), 396-402. Mumcu Özdemir, D., ve Kış, A. (2019). Öğretmenlerin mutluluk düzeylerinin incelenmesi: Gaziantep İli örneği. In 14. Uluslararası Eğitim Yönetimi Kongresi Tam Metin Bildiri Kitabı (pp. 191-196).
• Özdevecioğlu, M. (2003). Algılanan örgütsel destek ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. D.E.Ü.İ.İ.B.F.Dergisi, 18(2), 113-130.
• Özer, A. (2020). Öğretmenlerin örgütsel değişime hazır olma durumları ile örgütsel mutluluk algıları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özer, Ö., Uğurluoğlu, Ö., Kahraman, G., ve Avcı, K. (2017). A study on toxic leadership perceptions of healthcare workers. Global Business and Management Research: An International Journal, 9(1), 12-23.
• Pryce-Jones, J. (2010). Happiness at work: Maximizing your psychological capital for success. Wiley-Blackwell Publication.
• Reyhanoğlu, M., ve Akın, Ö. (2016). Toksik liderlik örgütsel sağlığı olumsuz yönde tetikler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 442-459.
• Sarıbıyık, O. (2022). Öğretmenlerin örgütsel mutluluk düzeyleri ile okul yöneticilerinin liderlik stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Schmidt, A. A. (2008). Development and validation of the toxic leadership scale (Unpublished master's thesis). University of Maryland, USA.
• Suhail, K., & Chaudhry, R. H. (2004). Predictors of subjective well-being in an eastern muslim culture. Journal of Social and Clinical Psychology, 23(3), 359-376.
• Somuncu, F. (2008). Örgütsel bağlılık ve örgütsel bağlılığı geliştirme araçları: özel bir hizmet işletmesinde araştırma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Steiger, J.H. (1990). Structural model evaluation and modification: An interval estimation approach. Multivariate Behavioral Research, 25, 173-180.
• Tösten, R., Avcı, Y. E., ve Şahin, E. (2018). The relations between the organizational happiness and the organizational socialization perceptions of teachers: The sample of physical education and sport. European Journal of Educational Research, 7(1), 151-157. doi:10.12973/eu-jer.7.1.151 Tümkaya, S. (2011). Humor styles and socio-demographic variables as predictors of subjective well-being of turkish university students. Education and Science, 36(160), 158-170.
• Warr, P. (2007). Searching for happiness at work. The Psychologist.
• Weaver, S. G., & Yancey, G. B. (2010). The impact of dark leadership on organizational commitment and turnover. Leadership Review, 10, 104-124.
• Whicker, M. L. (1996). Minimizing the damage of a 'toxic leader'. PA Times, 20, 1-2.
• Wilson-Starks, K. Y. (2003). Toxic leadership, transleadership. Retrieved from http://www.transleadership.com/ToxicLeadership.pdf
• Yalçınsoy, A., ve Işık, M. (2018). Toksik liderlik ile örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyeti ilişkisine yönelik bir araştırma. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(3), 1016-1025.