RUS VE TÜRK TİPİ BAŞKANLIK SİSTEMİ: KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 49 - 59, 31.07.2020

Bakko Mehmet Bozaslan Eray Acar

Öz

Türkiye ve Rusya Federasyonu her ne kadar idari kademelendirme açısından aralarında büyük farklılıklar barındırsa da yönetim kültürü ve değişim ile dönüşümleri benzer dönemlerde gerçekleştirmeleri açısından pek çok benzerlik barındırmaktadır. Zira her iki devletin öncüsü olarak nitelendirebileceğimiz Osmanlı Beyliği ile Moskova Knezliği’nin tarih sahnesine çıkışları aynı dönemlere denk gelmektedir. On üçüncü yüzyılın son dönemlerinde ortaya çıkan bu iki devletçiğin yükseliş ve duraklama dönemleri ile modernleşmeye başlama dönemleri yine benzer tarihlere denk düşmektedir. Tarihin akışına paralel düşecek bir biçimde Çarlık Rusya’sı 1917 Ekim devrimi ile yeni bir forma evrilirken Osmanlı 1923’te cumhuriyetin ilanı ile yeni bir forma evrilmiştir. Soğuk savaş döneminde iki ayrı blokta yer alan iki devlet Sovyetlerin çöküşünün ardından yakınlaşmaya başlamış günümüzde iki ülkenin yakınlaşması tarih boyunca hiç olmadığı kadar ileri bir seviyeye taşınmıştır. 16 Nisan 2017 tarihinde Türkiye’de gerçekleştirilen referandumun ardından bir sistem değişikliği yaşanarak parlamenter sistemden Cumhurbaşkanlığı Hükümet Etme Sitemine (başkanlık) geçilmiş ve bu değişiklikle Rusya Federasyonu ile Türkiye arasında hükümet etme açısından büyük bir paralellik oluşmuştur. Her iki ülke kültüründe devlete adeta onu kutsallaştıran bir önem atfedilmesi, güçlü ve karizmatik liderler dönemlerinde elde edilen ilerleme, bürokrasinin güçlü olması v.b gibi yönetime dair pek çok alanda kayda değer benzerlikleri bulunan iki ülke Türkiye’nin yönetim sistemini değiştirmesinin ardından adeta birbirinin aynısı olan hükümet etme modeline sahip olmuştur. Her iki ülkenin tarihsel gerçeklikleri, bulundukları coğrafyaların getirmiş olduğu zorunlu bazı hususlar dışında Türk ve Rus tipi başkanlık sistemlerinin birbirlerinin çok benzeri olduğu söylenebilir. Bu durumun doğal bir yansıması olarak her iki ülke sistemine ve sistemin mevcut liderlerine getirilen eleştiriler ve övgüler de benzerlikler barındırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Rusya Federasyonu, Türkiye, Yönetim Sistemi, Başkanlık

Kaynakça

• Bal, B. (2001) İstikrarsız Parlamentarizme Karşı Başkanlık Sistemi. İstanbul: Derin Yayınları. Caşın, M. H. (2015) Rusya Federasyonunun Anayasal Rejimi, Putin’in Ülkesi: Yeni Yüzyıl Eşiğinde Rusya Federasyonu Analizi, (Ed.) Doç. Dr. İrfan Kaya Ülger, Seçkin Yayıncılık, Ankara. Dobrynin, N. M.(2010) Gosudarstvennoe upravlenie: Teoriya i praktika, Tom 2, Novosibirsk. Ergil, D. (2013) Başkanlık Sistemi ve Türkiye Başkanlık Sistemi: Karşılaştırmalı Bir İnceleme ve Türkiye İçin Değerlendirmeler. B. Coşkun, & M. Aktaş içinde, Başkanlık Sistemi. Ankara: Liberte Yayınları. Eyüboğlu, E. (2014) Fransa: Parlamenter Bir 6. Cumhuriyet’e Doğru. İ. Kamalak içinde, (Yarı) Başkanlık Sistemi ve Türkiye, İstanbul: Kalkedon Yayıncılık. Fedayi, C. (2011) Siyaset Bilimi. Ankara: Kadim Yayınları. Fendoğlu, H. T. (2010) Başkanlık Sistemi Tartışmaları (SDE Analiz). Ankara: Başak Matbaacılık. Gomola, I. A., Ye, V. Borısova ve M. Pravovyye (2009) “Osnovy Gosudarstvennogo İ Munitsipal’nogo Upravleniya: Ucheb.Posobiye Dlya Studentov, Sredneye” Prof. Ucheb. Zaved. ,: Izdatel’skiy Tsentr “Akademiya”. Gözler, K. (2017), Anayasa Hukukuna Giriş, Ekin Kitabevi, Bursa. Göze, A. (2013). Siyasal Düşünceler ve Yönetimler. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım. Kuzu, B. (2011) Her Yönü İle Başkanlık Sistemi. İstanbul: Babıali Kültür Yayıncılık. Lıjphart, A. (1997) Çağdaş Demokrasiler. (E. Özbudun, Çev.) Ankara: Yetkin Yayınları. Onar, E. (2005) Türkiye’nin Başkanlık veya Yarı-Başkanlık Sistemine Geçmesi Düşünülmeli midir?. Şu Kitapta: Haz. Teoman Ergül. Başkanlık Sistemi. Ankara: TBB Yayınları. Özbudun, E. (1993) Türk Anayasa Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınevi. Tanrısever O. F. (2000) Rusya’daki 2000 Yılı Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinin Demokratikleşme Süreci Açısından Bir Analizi, Avrasya Dosyası (ABD Özel). Turan A. M. (2018) “Social Sciences Research Journal, Volume 7, Issue 3”, 42-91 (September 2018), Türkiye’nin Yeni Yönetim Düzeni: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi Tosun, G. E., & Tosun, T. (1999) Türkiye’nin Siyasal İstikrar Arayışı Başkanlık ve Yarı Başkanlık Sistemleri. İstanbul: Alfa Yayınları. Yılmaz, S. (2012).” Başkanlık Sistemi: ABD, Türkiye’ye Örnek Olabilir mi?”. 21. Y.Y. Türkiye Enstitüsü. http://www.21yyte.org/tr/arastirma/abd/baskanlik-sistemi- abd-turkiyeye-ornek-olabilir-mi. Erişim Tarihi: 15.02.2020