NEOLİBERAL BİR POLİTİKA OLGUSU OLARAK TÜRKİYE’DE GECEKONDU MEKÂNI

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 257 - 275, 15.08.2021

Handan Yıldırım

Öz

Türkiye'deki kentsel alanlar, 1950'lerden bu yana artan oranda büyümektedir. Kentleşme süreci, özellikle büyük veya metropol şehirlerde daha hızlı olmuştur. 1980'lerden itibaren, neoliberal politikalar, kentleşme sürecini büyük ölçüde özelleştirmiş ve hem kentlerin hem de gecekondu bölgelerinin önemli ölçüde genişlemesine yol açmıştır. Bu dönem, ekonomik, politik, sosyal ve mekansal bağlamda “neoliberal kentleşme” pratiğini getirmiştir. Neoliberal politikaların uygulandığı bu dönemde gecekondu yapılaşmasındaki dönüşümün arka planı, ekonomi-politik yaklaşımla açıklanabilir. Devletin yeniden ölçeklendirilmesi sürecinde ulus devletin rolü ve mekânsal stratejilerinin dönüşümü, gecekondu yapılaşmasında net bir şekilde görülmektedir. Türkiye’de gecekondu toprağını düzenlemek ve bu mekanları metalaştırmak için 1980’lerden itibaren birçok yasal-kurumsal düzenleme yapılmıştır. Bu dönemde siyasi iktidar, gecekondu mekânı üzerinde düzenleme yaparak ve piyasa koşullarını belirleyerek, sermaye birikimini artırmak için mekânsal stratejiler izlemiştir.

Anahtar Kelimeler

Gecekondu, Büyükşehir Belediyeleri, Neoliberal Kentleşme

Kaynakça

• Referans1 Baharoğlu, D. (1996). Housing Supply Under Different Economic Development Strategies and the Forms of State Intervention: The Experience of Turkey. Habitat International, 20(1), 43-60.
• Referans2 Bilgin, İ. (1998). Modernleşmenin ve Toplumsal Hareketliliğin Yörüngesinde Cumhuriyet’in İmarı. 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık içinde (255-272), Y. Sey, (Ed), İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
• Referans3 Boratav, K. (1983). Türkiye'de Popülizm: 1962-1976 Dönemi Üzerine Bazı Notlar. Yapıt -Toplumsal Araştırmalar Dergisi, Ekim –Kasım, 46(1), 7-18.
• Referans4 Brenner, N. (2004). New State Spaces: Urban Governance and the Rescaling of Statehood. Oxford: Oxford University Press.
• Referans5 Buğra, A. (1998). Immoral Economy of Housing in Turkey. International Journal of Urban and International Research, 22(2), 303-317.
• Referans6 Danielson, M. N. ve Keleş R. (1985). The Politics of Rapid Urbanization: Government and Growth in Modern Turkey. New York: Holmes and Meier.
• Referans7 Duyar Kienast, U. (2005). The Formation of Gecekondu Settlements in Turkey: The Case of Ankara. Münster: LIT Verlag Münster.
• Referans8 Dinç, G. (1999). Kente Karşı Suç, Kent Suçluları ve Önlemleri. Ege Mimarlık, 30, 12, Erişim 09 Aralık 2020, http://egemimarlik.org/30/6.pdf
• Referans9 Erman, T. (2004). Gecekondu Çalışmalarında ‘Öteki’ Olarak Gecekondulu Kurguları. European Journal of Turkish Studies, 1, Erişim 09 Aralık 2019, http://ejts.revues.org/index85.html#entries
• Referans10 Güler, B. A. (2006). Yerel Yönetimler: Liberal Açıklamalara Eleştirel Yaklaşım. Ankara: İmge Kitabevi.
• Referans11 Harms, H. (1992). Self-Help Housing in Developed and Third World Countries. Housing Policy in the Socialist Third World, 33-52.
• Referans12 Işık, O. ve Pınarcıoğlu M. M. (2001). Nöbetleşe Yoksulluk, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Referans13 Kazgan, G. (1984). İktisadi Düşünce veya Politik İktisadın Evrimi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Referans14 Keleş, R. (1990). Kentleşme Politikası, Ankara: İmge Yayınları.
• Referans15 Keleş, R. (2014). 100 Soruda Türkiye’de Kentleşme, Konut ve Gecekondu. Ankara: Cem Yayınevi.
• Referans16 Keyder, Ç. (2000). İstanbul Yerel ile Küresel Arasında. (S. Savran, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Referans17 Kongar, E. (1973). Altındağ'da Kentle Bütünleşme. Amme İdaresi Dergisi, 6, 58-64.
• Referans18 Kongar, E. (1999). 21. Yüzyılda Türkiye. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Referans19 Nalbantoğlu Baydar, G. (1997). Silent Interruptions: Urban Encounters with Rural Turkey”, Rethinking Modernity and National Identity in Turkey, S. Bozdogan ve R. Kasaba, (Ed), London: University of Washington Press.
• Referans20 Öncü, A. (1988). The Politics of the Land Market in Turkey: 1950-1988. International Journal of Urban and Regional Research, 12(1), 38-64.
• Referans21 Özden, P. P. (2006). Türkiye’de Kentsel Dönüşümün Uygulanabilirliği. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 35, 215-233.
• Referans22 Pamuk, A. (1996). Convergence Trends in Formal and Informal Housing Markets: The Case of Turkey. Journal of Planning Education and Research, 16(2), 103-113.
• Referans23 Sey, Y. (1998). Cumhuriyet Döneminde Konut. Y. Sey, (Ed), 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık içinde (273-300). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Referans24 Sönmez, N. Ö. (2006). Düzensiz Konut Alanlarında Kentsel Dönüşüm Modelleri. Planlama, 2, 121-127.
• Referans25 Sönmez, M. (1996). İstanbul'un İki Yüzü: 1980'den 2000'e Değişim. İstanbul: Arkadaş Yayınları.
• Referans26 Sönmez, M. (1987). Türkiye'de Holdingler: Kırk Haramiler. İstanbul: Arkadaş Yayınları.
• Referans27 Şen, M. (1996). Türkiye'de Gecekondunun 50. Yılı. İstanbul: Friedrich Ebert Vakfı.
• Referans28 Şenyapılı, T. (1986). On Physical Aspects of Squatters in Turkey. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 7(2), 143-166.
• Referans29 Şenyapılı, T. (1985). Ankara Kentinde Gecekondu Gelişimi 1923-1960. Ankara: Kent-Koop. Yayınları.
• Referans30 Şenyapılı, T. (1978). Bütünleşmemiş Kentli Nüfus Sorunu, Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayın No. 27.
• Referans31 Tekeli, İ. (2010). Konut Sorununu Konut Sunum Biçimleriyle Düşünmek. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Referans32 Tekeli, İ. (1994). The Development of Istanbul Metropolitan Area: Urban Administiration and Planning. İstanbul: IULA-EMME ve Yıldız Teknik Üniversitesi, Kent Basımevi.
• Referans33 Tekeli, İ. (1991). Kent Planlaması Konuşmaları. Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Yayınları.
• Referans34 Tekeli, İ. (1982). Türkiye'de Kentleşme Yazıları. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Referans35 Tekeli, İ., Y. Gülöksüz ve T. Okyay (1976). Gecekondulu Dolmuşlu İşportalı Şehir. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Referans36 Tercan, B. (2018). 1948’den Bugüne İmar Afları. Mimarlık Dergisi, Eylül-Ekim, 403, 20-26.
• Referans37 The World Bank (1993). The World Bank Annual Report, Erişim 10 Kasım 2019, http://documents.worldbank.org/curated/en/708501468331060052/pdf/multi0page.pdf
• Referans38 Türel, A. (1989), 1980 Sonrasında Konut Üretiminde Gelişmeler. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 9 (2), 137-154.
• Referans39 Yönder, A. (1987). Informal Land and Housing Markets: the Case of Istanbul, Turkey. Journal of the American Planning Association, 53(2), 213-219.