KANITA DAYALI SAĞLIK POLİTİKALARI

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 3, 93 - 118, 30.11.2022

Nurdan Oral Kara , Dilek Şahin

Öz

Sağlık politikalarında kararları gerekçelendirmenin yolu kanıta dayalı karar verme ile mümkündür. Bu bağlamda kanıta dayalı tıp uygulamalarının hasta düzeyinde, kanıta dayalı sağlık politikası uygulamalarının ise toplum düzeyinde olduğu bilinmektedir. Kanıta dayalı karar verme sürecinde bilgi ve kanıtlara ulaşma yolları ile kanıtları kullanma yollarının bilinmesi önemlidir. Bu seçenekler, en uygun kanıt kaynaklarına ulaşmak için uluslararası arenada halen tartışılmaktadır. Kanıta dayalı politika oluşturma süreci Türkiye'de henüz yeni bir kavram olmakla birlikte sağlık alanında önemli gelişmelerin olduğu görülmektedir. Bu çalışmada kanıta dayalı sağlık politikası kavramsal olarak tartışılmaktadır. Bu kapsamda sağlık politikaları ve kanıta dayalı sağlık politikaları, bilgi ve kanıt kaynakları, kanıta dayalı sağlık politikalarının uygulanma süreci, kanıta dayalı tıp ve sağlık teknolojisinin değerlendirilmesi ve son olarak Türkiye'deki kanıta dayalı sağlık politikası uygulamaları ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık politikası, Kanıta dayalı sağlık politikası, Kanıta dayalı tıp, Kanıta dayalı karar verme

Kaynakça

• Allen M, Bruflat R, Fucilla R, et al. (2000). Testing the persuasiveness of evidence: combining narrative and statistical forms. Commun Res Rep., 17:331–336.
• Altun, T., Şahin, F. ve Öztaş, N. (2017). Kamu Politikalarının Belirlenmesi ve Uygulanmasında Büyük Veri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (Kayfor 15 Özel Sayısı), 2021-2044.
• Arı, H. O., Islek, E., Özatkan, Y., Bilir, K., Demirkesen Mert, I., Özcan Çetin, E. H., ... ve Erguder, T. (2021). EVIPNet evidence brief for policy: reducing the consumption of trans-fats and their negative impacts on health in Turkey. In EVIPNet evidence brief for policy: reducing the consumption of trans-fats and their negative impacts on health in Turkey (pp. 75-75).
• Arslan, D. T., ve Ağırbaş, İ. (2017). Sağlık çıktılarının ölçülmesi: QALY ve DALY. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 13(1), 99-126.
• Baicker, K. ve Chandra, A. (2017). Evidence-Based Health Policy. N Engl J Med, 377(25), 2413–2415.
• Banta, D. (2003). The development of health technology assessment. Health policy, 63(2), 121-132.
• Bayın, G. ve Akbulut, Y. (2012). Kanıta dayalı yaklaşım ve sağlık politikası. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 115–132. https://doi.org/10.1501/Asbd_0000000022
• Beylik, U. ve Orhan, F. (2018). Kanıta Dayalı Sağlık Politikaları, (1. Baskı), içinde (263-294), Nobel Yayınevi, Ankara. Black, N. ve Donald, A. (2001). Evidence based policy: proceed with care Commentary: research must be taken seriously. BMJ, 323(7307), 275-279.
• Brownson, R. C., Chriqui, J. F. ve Stamatakis, K. A. (2009). Understanding evidence-based public health policy. American journal of public health, 99(9), 1576-1583.
• Budiharsana, M. (2017). Increasing Use of Research Findings in Improving Evidence-Based Health Policy at the National Level. Kesmas: National Public Health Journal, 12(2), 49. https://doi.org/10.21109/kesmas.v0i0.1905
• Caplan, N. (1979). The two-communities theory and knowledge utilization. American behavioral scientist, 22(3), 459-470.
• Coast, J., Donovan, J. ve Frankel, S. (1996). Priority setting: the health care debate.
• Cookson, R. (2005). Evidence-based policy making in health care: what it is and what it isn't. Journal of Health Services Research & Policy, 10(2), 118-121.
• Çakmakçı, S., ve Kahyaoğlu, D. T. (2012). Yağ asitlerinin sağlık ve beslenme üzerine etkileri. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, (2), 133-137.
• Davies, H., Nutley, S. ve Smith, P. (2000). Introducing evidence-based policy and practice in public services. In What works? Policy Press, (pp. 1-12).
• De Marchi, G., Lucertini, G. ve Tsoukiàs, A. (2016). From evidence-based policy making to policy analytics. Annals of Operations Research, 236(1), 15-38.
• Dobrow, M. J., Goel, V. ve Upshur, R. E. (2004). Evidence-based health policy: context and utilisation. Social Science & Medicine, 58(1), 207–217. https://doi.org/10.1016/S0277-9536(03)00166-7
• Donnison, D. (1972). Research for policy. Minerva, 519-536.
• Ertürk Atabey, S. (2018). Sağlık Sistemleri ve Sağlık Politikası (3. Baskı). Gazi Kitabevi.
• EUnetHTA. (2015). Core protocol pilot for additional evidence generation. Erişim tarihi: 12 Haziran 2022. https://www.eunethta.eu/wp-content/uploads/2018/01/eunethta_core_ protocol_pilot_for_aeg_0.pdf
• Frankel, S., Ebrahım, S. and Smıth, G.D. (2000). The limits to demand for health care. Br. Med. J. 321: 40-5. Freiberg, A. ve Carson, W. G. (2010). The Limits to Evidence‐Based Policy: Evidence, Emotion and Criminal Justice 1. Australian Journal of Public Administration, 69(2), 152-164.
• Garrido, M. V., Gerhardus, A., Røttingen, J. A., & Busse, R. (2010). Developing health technology assessment to address health care system needs. Health policy, 94(3), 196-202.
• Gough D, Thomas J ve Oliver S. (2019). Clarifying differences between reviews within evidence ecosystems. Syst Rev., 8(1):170.
• Gray, J. A. M. (2001). Evidence-based healthcare. Elsevier Health Sciences.
• Gray, J. M. (2004). Evidence based policy making. BMJ, 329(7473), 988-989.
• Greenhalgh, T. ve Donald, A. (2009). Evidence Based Health Care Workbook: Understanding Research, Soltani Arabshahi K, Ajami A, Hemmati P, trans. Tehran: Iran University of Medical Sciences, Koosyar.
• Guyatt G, Cairns J, Churchill D, Cook D, Haynes B, et al. (Evidence-Based Working Group) Evidence-Based Medicine: A new approach to teaching the practice of medicine. JAMA 1992;268(17):2420-5.
• https://htai.org/ Health Technology Assessment International (HTAi)
• https://www.euroscan.org/ international HealthTechScan
• https://www.inahta.org/ The International Network of Agencies for Health Technology Assessment
• Kalkınma Bakanlığı (2015). 2015-2018 Bilgi toplumu stratejisi ve eylem planı. Erişim adresi: http://www.bilgitoplumustratejisi.org/download/docfile/8a9481984680deca014bea4232490005.
• Kislov R, Wilson P, Cummings G, Ehrenberg A, Gifford W, Kelly J, et al. (2019). From research evidence to “evidence by proxy”? Organizational enactment of evidencebased health care in four high-income countries. Public Adm Rev., 79(5):684–98.
• Köktaş, Ö. F. ve Köseoğlu, Ö. (2015). Kanıta Dayalı Kamu Politikası Yapımı: Sosyal Bilim Araştırması ve Kamu Politikaları İlişkisini Yeniden Dizayn Etmek için Bir Fırsat Mı?. Yasama Dergisi, (29), 32-57.
• Kristensen, F. B. ve Hørder, M. (2007). Health technology assessment handbook. Danish Institute for Health Technology Assessment.
• Lindsey LLM ve Ah Yun K. (2003). Examining The Persuasive Effect Of Statistical Messages: A Test of Mediating Relationships. Commun Stud.;54:306–321
• Murray, C. J., & Lopez, A. D. (1996). Evidence-Based Health Policy-Lessons from the Global Burden of Disease Study. Science, 274(5288), 710–743.
• Musgrove, P., Crese, A., Preker, A., Baeza, C, Anell, A. ve Prentıce, T. (Principal writers) (2000). The World Health Report 2000 - Health Systems: improving performance. The World Health Organization, Geneva. Available at http/ /www.who.int/whr/2000/en/report.htm
• Nutley, S. M., Walter, I., ve Davies, H. T. (2007). What does it mean to ‘use’research evidence?. In Using evidence, Policy Press, (pp. 33-60).
• Petticrew, M. ve Roberts, H. (2003). Evidence, hierarchies, and typologies: horses for courses. Journal of Epidemiology & Community Health, 57(7), 527-529.
• Sackett, D. L., Rosenberg, W. M., Gray, J. M., Haynes, R. B., & Richardson, W. S. (1996). Evidence based medicine: what it is and what it isn't. BMJ, 312(7023), 71-72.
• Sanderson, I. (2002). Evaluation, policy learning and evidence‐based policy making. Public administration, 80(1), 1-22.
• Sharma T, Choudhury M, Kaur B, Naidoo B, Garner S, Littlejohns P, et al. (2015) Evidence informed decision making: the use of “colloquial evidence” at NICE. Int J Technol Assess Health Care, 31(3):138–46.
• Smith, K. (2013). The Fluctuating Fortunes of ‘Evidence-Based Policy’. In Beyond Evidence-Based Policy in Public Health Palgrave Macmillan, London, (pp. 1-41).
• Straus, S. E. ve McAlister, F. A. (2000). Evidence-based medicine: a commentary on common criticisms. Cmaj, 163(7), 837-841.
• Ti, L., Hayashi, K., Ti, L., Kaplan, K., Suwannawong, P. ve Kerr, T. (2017). Knowledge translation to advance evidence-based health policy in Thailand. Evidence & Policy: A Journal of Research, Debate and Practice, 13(4), 723–731. https://doi.org/10.1332/174426416X14658366045377
• Tricco AC, Zarin W, Ghassemi M, Nincic V, Lillie E, Page MJ, et al. (2018). Same family, different species: methodological conduct and quality varies according to purpose for five types of knowledge synthesis. J Clin Epidemiol. 96:133–42.
• TÜSPE. (2022). https://www.tuseb.gov.tr/tuspe/hakkimizda
• Ünüvar, N., Mollahaliloğlu, S., & Yardım, N. (2006). Türkiye hastalık yükü çalışması 2004. TC Sağlık Bakanlığı, Refık Saydam Hıfzıssıhha Merkezı Başkanlığı, Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü. 1Basım. Ankara: Aydoğdu Ofset Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti, 1-56.
• Weiss, C. H. (1977). Using social research in public policy making. Lexington Books.
• Weiss, C. H. (1980). Knowledge creep and decision accretion. Knowledge, 1(3), 381-404.
• Weiss. C.H. (1979). The many meanings of research utilization. Public Administration Review. 39. 426-431.