DEPREM, DİRENÇLİ KENT VE ACİL AFET YÖNETİMİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 241 - 276, 30.07.2023

İbrahim İrdem Efe Mert

https://doi.org/10.58658/kaypod.1319821

Cited By: 3

Öz

Özellikle tarımda makineleşme ve artan liberal politikalarla birlikte Türkiye’de kentleşme oranı hızla artmıştır. Bu sürece sanayileşme oranının düşüklüğü de dahil edildiğinde plansız, düzensiz ve afetlere karşı dirençsiz yapılaşma pek çok kenti kuşatmıştır. Günümüzde söz konusu düzensizlik ve dirençsizlik unsurları, bütüne oranla etkisini kısmen azaltsa da özellikle büyükşehirlerde ciddi bir risk olarak varlığını hala sürdürmektedir. İlgili risklere karşı gerek afet öncesinde yeni stratejiler geliştirip planlamalarda bulunmak gerekse de afet sonrasında hızlı ve etkili kriz yönetimi sürecini tatbik etmek, acil afet yönetimi için hayati öneme sahiptir. Bu kapsamda çalışmanın amacı acil afet, risk ve kriz yönetimi süreci merkezde olacak şekilde Türkiye’de dirençsiz kentlerin nasıl dirençli kentlere dönüşebileceğini betimleyici bir yöntemle ortaya koymaktır. Fakat Türkiye’yi en çok etkileyen afetler olarak Erzincan, Gölcük, Van, İzmir ve Kahramanmaraş gibi şiddetli depremlerin gerçekleşmiş olması ve yine ciddi şekilde etkilemesi beklenen İstanbul depremi nedeniyle çalışmanın kapsam ve sınırını deprem afeti oluşturmuştur. Özellikle deprem afetiyle etkili ve kalıcı bir mücadele sergilenmesi için dirençli kent ekosisteminin oluşturulması ve tüm kentlerde uygulanması gerektiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

KENTLEŞME, DEPREM, ACİL AFET RİSK VE KRİZ YÖNETİMİ, DİRENÇLİ KENT EKOSİSTEMİ

Kaynakça

• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2023). Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü. Erişim Adresi: https://www.afad.gov.tr/aciklamali-afet-yonetimi-terimleri-sozlugu.
• Aydemir, E. (2005). Uluslararası Krizlerde Kriz İletişimi ve Uygulaması. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 5(10), 204-231.
• Balamir, M. (2002). Kentsel Risk Yönetimi; Depremlere Karşı Güvenli Kent Tasarımı İçin Yöntem ve Araçlar. E. M. Komut (Ed.). Doğal Afetler: Güvenlik İçin Tasarlama (s. 29-59) içinde. Ankara: Armoni Matbaası.
• Balamir, M. (2002). Painful Steps of Progress from Crisis Planning to Contingency Planning: Changes for Disaster Preparedness in Turkey. Journal of Contingencies and Crisis Management, 10(1), 39-49.
• Bayram, F. (2001). Sürdürülebilir Kentsel Gelişme: Araçlar, Yaklaşımlar ve Türkiye. Cevat Geray'a Armağan. Konya: Mülkiyeliler Birliği Yayınları (25), 251-255.
• Birleşmiş Milletler-Habitat. (2023). What is Urban Resilience. Erişim Adresi: https://urbanresiliencehub.org/what-is-urban-resilience/
• Boin A. ve Hart, P. (2007). The Crisis Approach. H. Rodriguez, E. L. Quarantelli ve R. R. Dynes. (Ed.). Handbook of Disaster Research (s. 42-54) içinde. New York: Springer
• Boin, A. ve Lagadec, P. (2000). Preparing for the Future: Critical Challenges in Crisis Management. Journal of Contingencies and Crisis Management, 8(4), 185-191.
• Bourdeau, L. (1999). Sustainable Development and The Future of Construction: A Comparison of Visions From Various Countries. Building Research and Information, 27(6), 354-366.
• Brumbaugh, D. S. (1999). Earthquakes: Science and Society. New Jersey: Prentice Hall.
• Burnham, G. ve Gospodinov, E. (2008). Public Health Guide in Emergencies. The Johns Hopkins and Red Crescent. Erişim Adresi: https://www.rcrc-resilience-southeastasia.org/wp-content/uploads/2016/09/Public-Health-Guide-in-Emergency-2nd-ed.pdf.
• Campbell, S. (1996). Green Cities, Growing Cities, Just Cities? Urban Planning and the Contradictions of Sustainable Development. Journal of the American Planning Association, 62(3), 296-311.
• Ciottone, G. R., Anderson, P. ve Auf Der Heide, E. (2006). Disaster Medicine. Missouri: Mosby Elsevier.
• Comfort, L. (2007). Crisis Management in Hindsight: Cognition, Communication, Coordination, and Control. Public Administration Review, 67(1), 189–197.
• Coombs, W. T. (2007). Ongoing Crises Communication, Planning, Managing and Responding. Sage Publications.
• Coombs, W. T. (2010). Parameters for Crisis Communication. W. T. Coombs, S. J. Holladay, (Ed.). The Handbook of Crisis Communication (s. 17-53) içinde. West Sussex: Blackwell Publishing. https://doi.org/10.1002/9781444314885.ch1
• Çelikyay, H. H. (2008). Teknoloji Girdabından Akıllı Şehre Dönüşüm: İstanbul Örneği. II. Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kongresi-Bildiriler Kitabı V, 1315-1328.
• Çetin, D., Kara, Y. ve Henriques Correia., Z. C. (2020). Sürdürülebilir ve Akıllı Kentler: Marmara Depremi. İdealkent, 11(31), 1933-1958. https://doi.org/10.31198/idealkent.734993
• Davis, H. ve Walters, M. (1998). Do All Crises Have to Became Disasters? Risk and Risk Mitigation. Property Management, 16(1), 5-9.
• Demirci, A. ve Karakuyu, M. (2004). Afet Yönetiminde Coğrafi Bilgi Teknolojilerinin Rolü. Doğu Coğrafya Dergisi, 9(12), 67-101.
• Desouza, K. C. ve Flanery. T. H. (2013). Desining, Planning and Managing Resilient Cities: A Conceptual Framework. Cities, 35, 89-88.
• Diesendorf, M. (2000). Sustainability and Sustainable Development. D. Dunphy, J. Benveniste, A. Griffiths ve P. Sutton (Ed.). Sustainability: The Corporate Challenge of the 21st Century (s. 19-37) içinde. Sydney: Allen and Unwin.
• Drabek, T. E. (1996). The Social Dimensions of Disaster. (NTIS Issue No. 199905). Federal Emergency Agency Information Resources Managment Office. https://ntrl.ntis.gov/NTRL/dashboard/searchResults/titleDetail/PB99105488.xhtml
• Elmqvist, T. (2014). Urban Resilience Thinking. Solutions, 5(5), 26-30.
• Ergünay, O. (1998). Afet Yönetimi, Emergency Türkiye 93 First International Disaster Relief and Prevention, Civil Defence, Public Security and First Aid Exhibition, November 23 (27).
• Ergünay, O. (2009). Afet Yönetiminde Kurumsal Yapılanma ve Mevzuat Nedir? Nasıl Olmalıdır?. İstanbul Depremini Beklerken Sorunlar ve Çözümler Bildiriler Kitabı.
• Ersavaş Kavanoz, S. (2020). ‘‘Kentsel Direnç’’ Kavramı Üzerine. Kent ve Çevre Araştırmaları Dergisi, 2(1), 5-24.
• Falkheimer, J. ve Heide, M. (2006). Multicultural Crisis Communication: Towards a Social Constructionist Perspective. Journal of Contingencies and Crisis Management, 14(4), 180-189.
• Fischer, J., Redlich, J.P., Scheuermann, B., Schiller, J., Günes, M., Nagel, K. ve Sombrutzki, R. (2012). From Earthquake Detection to Taffic Surveillance About Information and Communication Infrastructures for Smart Cities. In Haugen Ø., Reed R. ve Gotzhein R. (Ed.). System Analysis and Modeling: Theory and Practice (s. 121-141) içinde. Berlin: Springer Press.
• Genç, F. N. (2007). Türkiye’de Doğal Afetler ve Doğal Afetlerde Risk Yönetimi. Stratejik Araştırmalar Dergisi, Şubat 2007(9), 201-226.
• Genç, F. N. (2008). Kriz İletişimi: Marmara Depremi Örneği. Selçuk İletişim, 5(3), 161-175.
• Gollin, D., Lagakos, D. ve Waugh, M. (2014). The Agricultural Productivity Gap. Journal of Economics, 129(2), 939–993.
• Görmez, K. (1997). Kent ve Siyaset. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Güler, M. ve Turan, A. (2013). Türkiye'de Sürdürülebilir Kentsel Gelişme Stratejileri: KENTGES Eylem Planı (2010-2023) Örneği. International On Conference Eurasion Economies, 17-18 September, St. Petersburg, Russia. Erişim Adresi: http://avekon.org/papers/602.pdf
• Herzberg, C. (2017). Akıllı Şehirler Dijital Ülkeler. (N. Özata, Çev.). İstanbul: İnfoloji-Optimist Yayınları.
• Hordjik, M. ve Baud, I. (2011). Inclusive Adaptation: Linking Partipicatory Learning and Knowledge Managment to Urban Resilience. Konrad-Otto Zimmermann (Ed.). Resiliant Cities: Cities and Adaptation to Climate Change Proceedings of the Global Forum 2010 (s. 111-122) içinde. New York: Springer.
• Höjer, M., Gullberg, A. ve Pettersson, R. (2011). Images of the Future City Time and Space For Sustainable Development. (İ. İ. Borei, Çev.) London: Springer.
• İletişim Başkanlığı. (2020). İletişim Başkanlığı‘na yeni görev. Erişim Adresi: https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/iletisim-baskanligina-yeni-gorev
• İrdem, İ., Alkan, Ö., Gören, K. B. B. ve Arslan, Ö. (2021). Güvenlik Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar. Ankara: Polis Akademisi Yayınları.
• Jabareen, Y. (2013). Planning The Resilient City: Consepts and Strategies For Coping with Climate Change and Environmental Risk. Cities, 31, 220-229.
• Kadıoğlu, M. (2008). Küresel İklim Değişikliğine Uyum Stratejileri. Kar Hidrolojisi Sempozyumu Bildiri Kitabı. DSİ 8. Bölge Müdürlüğü Yayınları.
• Kadıoğlu, M. (2017). Afet Yönetimi: Beklenmeyeni Beklemek, En Kötüsünü Yönetmek. Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları.
• Kitchin, R. (2014). The Real-Time City? Big Data and Smart Urbanism. GeoJournal, 79(1), 1-14.
• König, K. (1991). Comments on “The Chernobyl Disaster and Nuclear Fallout”. Rosenthal, U., Pijnenburg, B. (Ed.). Crisis Management and Decision Making (s. 37-43) içinde Dordrecht: Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-011-3398-2_3
• Kundak, S. (2017). Dirençliliğin Temelleri. Dirençlilik Dergisi, 1(1), 55-69.
• Leichenko, R. (2017). Climate Change and Urban Resiliance. Current Opinion in Environmental Sustainability, 3(3), 164-168.
• Lindell, M. K. ve Perry, R. W. (2012). The Protective Action Decision Model: Theoretical Modifications and Additional Evidence. Risk Analysis: An International Journal, 32(4), 616-632.
• Meerow, S. ve Newell, J. P. (2019). Urban Resilience for Whom, What, When, Where and Why?. Urban Geography, 40(3), 309-329.
• Memiş, L. ve Babaoğlu, C. (2020). Afet Yönetimi ve Teknoloji. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Mcconnell, A. ve Drennan, L. (2006). Mission Impossible? Planning and Preparing For Crisis. Journal of Contingencies and Crisis Management, 14(2), 59–70.
• Mitroff, I. I. (1994). Crisis Management and Environmentalism: A Natural Fit. California Management Review, Winter, 102-113.
• Okay, A. (2002). Kriz Yönetimi ve Halkla İlişkiler. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 1(12), 473-498.
• Oktay, E. (1998). Acil Yardım Planlaması ve Afet Yönetimi. Afet İşleri Genel Müdürlüğü.
• Organisation for Economic Co-Operation and Development. (2023). Resilient Cities. Erişim Adresi: https://www.oecd.org/cfe/regionaldevelopment/resilient-cities.htm
• Özmehmet, E. (2008). Dünya’da ve Türkiye’de Sürdürülebilir Kalkınma Yaklaşımları. E-journal of Yaşar University, 3(12), 1853-1876.
• Öztürk, N. K. ve Demirel, Ö. (2021). Çok Paydaşlı İş Birliği ve Dirençli Kent Açısından Montreal Şehri. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 10(2), 24-44.
• Resilient Cities Network. (2023). Erişim Adresi: https://resilientcitiesnetwork.org/what-is-urban-resilience/ (23.05.2023).
• Sharifi, A. ve Yamagata, Y. (2014). Resilient Urban Planning: Major Principles and Criteria. Energy Procedia, 61, 1491-1495.
• Shaluf, I. M., Ahmadun, F. ve Said, A. M. (2003). A Review of Disaster and Crisis. Disaster Prevention and Management, 12(1), 24-32.
• Sjoberg, G. (1957). Preindustrial City. American Journal of Sociology, 60(5), 438-445. https://www.jstor.org/stable/2772531
• Slyves, R. T. (1996). The Political Policy Basis of Emergency Management. Federal Emergency Agency Information Resources Managment Office. Erişim Adresi: https://training.fema.gov/hiedu/docs/polpolbasis/political%20and%20policy%20basis%20-%20session%207%20-%20disaster%20law.doc
• Siavash, S. Y. (2016). Through Urban Design and Planning Principles. Postgraduate Thesis, Department of Planning Oxford Brookes University.
• Spaans, M. ve Warterhout, B. (2017). Building up Reilience in Cities Worldwide - Rotterdam as Participant in the 100 Resilient Cities Programme. Cities, 61, 109-116.
• Şahin, C. ve Sipahioğlu, Ş. (2002). Doğal Afetler ve Türkiye. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Şahin, Ş. (2019). Türkiye’de Afet Yönetimi ve 2023 Hedefleri. Türk Deprem Araştırma Dergisi, 1(2), 180-196.
• Thomas, A. ve Kopczak, L. (2005). From logistics to supply chain management: The Path Forward in the Humanitarian Sector [White paper]. San Francisco. Erişim Adresi: https://www.alnap.org/system/files/content/resource/files/main/FromLogisticsto.Pdf
• Tosun, E. K. (2013). Sürdürülebilir Kentsel Gelişim Sürecinde Kompakt Kent Modelinin Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 103-120.
• Tuğaç, Ç. (2019). Kentsel Dirençlilik Perspektifinden Yerel Yönetimlerin Görevleri ve Sorumlulukları. İdeal Kent, Kent Araştırmaları Dergisi 28(3), 984-1019.
• Wisner, B., Blaike, P., Cannon, T. ve Davis, I. (2003). At Risk-Natural Hazards, People’s Vulnerability and Disasters. London: Routledge Press.