ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİ RESMİ TARİH YAZIMI VE KİMLİK İNŞASI

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 99 - 116, 13.03.2025

Onur Celik

https://doi.org/10.58658/kaypod.1589337

Öz

Ulus devletlerin varlıklarını göstermeleriyle birlikte geleneksel devlet yönetimlerinde ve toplumsal yapıda köklü değişiklikler meydana gelmiştir. Ulus devletlerin bu dönüşümde temel sorunsalı ise kurucu ideolojik yaklaşıma uygun ulusal kimlik inşasını gerçekleştirme olmuştur. Türkiye’de kuruluşundan itibaren devletin ve toplumun ulus devlet modeline uygun dönüşümünü gerçekleştirme çabası içerisine girmiştir. Böylelikle hakim ideolojiye uygun ulusal kimlik inşa edilmeye çalışılmış ve inşa için tüm araçlar kullanılmıştır. Ulusal kimlik inşasında en önemli argümanlardan biri ise tarihselciliktir. Cumhuriyet'in kuruluşundan itibaren ulusal kimlik inşası için gerekli çalışmalar yapılmaya başlanmış ve bu bağlamda resmi tarih yazımına önem verilmesi gerektiği ortaya çıkmıştır. Resmi tarih yazımı ulusal kimlik inşasına yönelik oluşturulmaya çalışılarak tarihsel süreç içerisinde olmuş olanla değil daha çok olması gerekeni sunmuştur. Bu çalışma kapsamında, Erken Cumhuriyet Dönemi'nde resmi tarih yazımının ulusal kimlik inşasındaki rolü incelenmiş, kavramsal açıklamalar yapılmış ve zaman içinde tarih yazımının resmi tarih yazımına dönüşümü ele alınmıştır. Ulusal kimlik inşasında resmi tarih yazımının etkilerini ortaya koyabilmek için alan yazın taraması yapılarak mevcut literatür ve teoriler ele alınarak değerlendirme yapılmıştır. Bu dönemde resmi tarih yazımının, kurucu ideolojiye uygun bir şekilde oluşturulmaya çalışıldığı ve hedeflenen ideal vatandaş profilinin inşa edilmesine yönelik rol üstlendiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Ulus, Ulusal Kimlik, Resmi Tarih, Resmi Tarih Yazımı, Erken Cumhuriyet Dönemi

EARLY REPUBLIC PERIOD OFFICIAL HISTORY WRITING and IDENTITY CONSTRUCTION

Öz

With the emergence of nation-states, profound changes have occurred in traditional state governance and social structures. The main issue for nation-states in this transformation has been to construct a national identity that aligns with the founding ideological approach. Since its establishment, Turkey has been engaged in an effort to transform both the state and society in accordance with the nation-state model. In this way, an attempt has been made to build a national identity in line with the dominant ideology, using all available tools for this construction. One of the most important arguments in the construction of national identity is historicism. Since the establishment of the Republic, efforts to construct a national identity have been initiated, and it has been recognized that official history writing must be emphasized in this context. Official history writing has been aimed at contributing to the construction of national identity by presenting not what has happened historically, but what should have happened. In this study, the role of official history writing in the construction of national identity during the Early Republican Period has been examined, with conceptual clarifications made and the transformation of historical writing into official history writing over time discussed. To reveal the effects of official history writing on national identity construction, a literature review has been conducted and current literature and theories have been evaluated. It can be said that during this period, official history writing was shaped to align with the founding ideology and played a role in constructing the ideal citizen profile targeted by the state..

Anahtar Kelimeler

Nation, National Identity, Official History, Official Historiography, Early Republic Period.

Kaynakça

• Akbulut, U. (2022). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkçülük ve Türk Tarih Yazıcılığı. Düşünce Dünyasında Türkiz. 6(34), 151-168.
• Akman, Ş.T. (2011). Türk Tarih Tezi Bağlamında Erken Cumhuriyet Dönemi Resmî Tarih Yazımının İdeolojik ve Politik Karakteri. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(1) 2011, 80–109.
• Aktürk, Ş. (2006). Etnik kategori ve Milliyetçilik: Tek-Etnili, Çok-Etnili ve Gayri-Etnik Rejimler, Doğu-Batı, 9(38), 23-53.
• Altın, M. (2019). Kemalizm ve Muhafazakârlık Arasında Türkiye’de Eğitim. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 18(71), 1497-1510. Erişim Adresi: https://doi.org/10.17755/esosder.546774
• Apaydın, D. ve Özakman, İ. (2019). Erken Cumhuriyet Döneminde Kısa Ömürlü Edebiyat Dergileri. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi. 3(1), 14-30. Erişim Adresi: https://doi.org/10.34083/akaded.547331
• Arık, E. (2015). “Birtakım Muğlak Ziya Oyunları”: Millî Mücadele’de Ziya Gökalp ve Durkheim Sosyolojisine Yönelik Eleştiriler ve Dergâh Dergisi. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi. 3(28), 0-165. Erişim Adresi: https://doi.org/10.16917/sd.49010
• Ateş, A. (2017). Türkiye Cumhuriyetinde Erken Dönem Tarih Yazımı. Akademik İzdüşüm Dergisi. 2(3), 21-34. Bayraktar, Ö. (2012). Güneş Dil Teorisi: “Batı” ve “Türk” Arasındaki Sınırı İdare Etmek. Spectrum: Journal of Global Studies, 4(2), 137-149.
• Beratlı, N. (2006), Bilim mi- Sanat mı- Propaganda mı? Tarih Nedir?. Kıbrıs Yazıları, 3, 3-20.
• Caymaz, B. (2007), Türkiye’de Vatandaşlık Resmi İdeoloji ve Yansımaları, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çapa, M. (2002), Cumhuriyet in İlk Yıllarında Tarih Öğretimi. Atatürk Yolu Dergisi. 8(29), 39-55. Erişim Adresi: https://doi.org/10.1501/Tite_0000000266.
• Çatalbaş, A. Ü. (2022). Militarism and Military Discourse in the Creation of a Nation: The Example of Turkish Modernization. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 1003-1011. https://doi.org/10.18506/anemon.1096724
• Demircioğlu, İ. H. (2012). Osmanlı Devleti’nde Tarih Yazımının Tarih Öğretimi Üzerine Etkileri. Milli Eğitim Dergisi, 42(193), 115-125.
• Durgun, Ş. (2014). Ulus İnşası ve Milliyetçilik. Ankara: Binyıl Yayınevi. Erdoğan, B. ve Akın, B. A. (2023). Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosunun Oluşum Sürecinde Resmi Tarih Yazımı ve Kimlik Problemi. Ankara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 5(2), 436-454. https://doi.org/10.58608/augsfd.1358934
• Ergönül, E. ve Koca, B. (2017). Erken Cumhuriyet Dönemi Resimlerinde Kadın İmgesi: Modernleşme ve Milliyetçilik. Art-E Sanat Dergisi. 10(20), 761-786. Erişim Adresi: https://doi.org/10.21602/sduarte.331487
• Ersanlı, B. (2006). İktidar ve Tarih, Türkiye’de “Resmi Tarih” Tezinin Oluşumu (1929-1937). (2. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınlar.
• Gür, F., ve Evren, A. (2015). Erken Cumhuriyette Siyaset, Propaganda, Sanat ve Ulusun İnşası. Sosyoloji Dergisi. (31), 135-173.
• Hobsbawn, E.J., (2017), Milletler ve Milliyetçilik, (O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kaya, S. (2014). Endoktrinasyon ve Türkiye'de Toplum Mühendisliği. İstanbul: Nirengi Kitap
• Korkmaz, T. (2023). Cumhuriyetin Kuruluş Dönemi’nde Resmî İdeoloji ve Türk Tarih Tezi’ne Alternatif Bir Yaklaşım: Atsız Mecmua. Akademik Hassasiyetler Dergisi, 10(Cumhuriyet Özel Sayısı), 642-669. Erişim Adresi: https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1349235
• Smith, Anthony D., (2017), Milli Kimlik. (B. S. Şener, Çev.) İstanbul:İletişim Yayınları.
• Tayanç, M. ve İnce, A. (2020). Türk Ulusal Kimliğinin İnşasında Güneş Dil Teorisinin Rolü ve Önemi. İmgelem, 4(6), 19-39.
• Tekeli, İ. (2007). Küreselleşen Dünyada Tarih Öğretiminin Amaçları Ne Olabilir?. Tarih Öğretimi ve Ders Kitapları. S. Özbaran (Ed). Buca Sempozyumu. (34-42). İçinde. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Temel, F. (2020). Türkiye’de Cumhuriyet Vatandaşının İnşasında Basın. Selçuk İletişim. 13(2), 409-437. Erişim Adresi: https://doi.org/10.18094/josc.699352
• Üstel, F. (2005), “Makbul Vatandaş”ın Peşinde - II. Meşrutiyet’ten Bugüne Türkiye’de Vatandaş Eğitimi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yiğit, A. A. (1999). Eğitim ve Kültür Açısından Atatürk’ün Getirdiği Modelin Fikrî Temelleri ve Hedefleri. Erdem, 11(33), 1037-1047.
• Yıldırım, T. ve Şimşek, A. (2017). Erken Cumhuriyet Döneminde “Biz”in İnşası: Tarih Ders Kitapları Üzerine Bir Değerlendirme. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 37(1).