Notes on the Turkish language "ısar" future tense suffix in Osman İbni Monla Ahmed’s Mecalis

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 27 - 32, 30.06.2023

Abdulkadir Bayram

https://doi.org/10.51177/kayusosder.1297379

Öz

The work being studied is a reciting book belonging to Osman İbni Monla Ahmed, which is registered among the manuscripts of the Ankara. The work consists of two hundred and eighty-two leaves. In the examinations made on the work, it was determined that the work was translated in the 18th century. The manuscript is divided into twenty-five chapters and a different subject is mentioned in each chapter. The mentioned topics are supported by verses, hadiths and various narrations. The chapter ends with advice and prayers. Attentions was drawn to the affixes used in the study on the work, and it was aimed to contribute to the literature by exemplifying the use of the future tense suffix in a different time from the Old Anatolian Turkish period. Although the work was translated in the 18th century, it was determined that it showed features of Old Anatolian Turkish. It is noteworthy that there are many examples of the future tense suffix -IsAr, which is one of the characteristic suffixes of Old Anatolian Turkish. These examples were determined one by one, and a classification attempt was made by evaluating them in their context.

Anahtar Kelimeler

Isar, 18th Century, Future Tense Suffix, Old Anatolian Turkish

Osman İbni Monla Ahmed’in Mecalis isimli eserinde "ısar" gelecek zaman eki üzerine notlar

Öz

Üzerinde çalışma yapılan eser Ankara Milli Kütüphane yazmaları arasında kayıtlı bulunan, Osman İbni Monla Ahmed’e ait bir akaid kitabıdır. Eser iki yüz seksen iki varaktan oluşmaktadır. Eser üzerinde yapılan incelemelerde eserin 18. yüzyılda tercüme edildiği tespit edilmiştir. Eser yirmi beş baba ayrılmış ve her babda farklı bir konudan bahsedilmiştir. Bahsedilen konular ayet, hadis ve çeşitli rivayetlerle desteklenmiştir. Öğüt ve dualarla bölüm bitirilmiştir. Eser üzerinde yapılan çalışmada kullanılan eklere dikkat çekilmiş, gelecek zaman ekinin Eski Anadolu Türkçesi döneminden farklı bir zamanda kullanım durumu örneklenerek alan yazına katkıda bulunmak amaçlanmıştır. Eserin 18. yüzyılda tercüme edilmiş olmasına rağmen Eski Anadolu Türkçesi özellikleri gösterdiği tespit edilmiştir. Eski Anadolu Türkçesinin karakteristik özellik gösteren eklerinden biri olan -IsAr gelecek zaman ekinin çok sayıda örneğinin bulunması dikkat çekicidir. Bu örnekler tek tek tespit edilmiş, bağlamı içinde değerlendirilerek bir sınıflandırma denemesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

ısar, 18. yüzyıl, Gelecek Zaman Eki, Eski Anadolu Türkçesi

Kaynakça

• Bodrogligeti, A. (1970). Finite forms in -isar, isär in fourteenth century Turkish literary documents. Acta Orientalia Academiac Scientiarum Hungaricae, 23, 167-176.
• Bodrogligeti, A. (2001). XIV. yüzyıla ait Türkçe edebi eserlerde -ısar / -iser Ekli Şekiller (Çev. Hatice Şirin User). E. Ü. Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 10, 165-173.
• Ercilasun, A. B. (2008). Başlangıçtan yirminci yüzyıla Türk dili tarihi. Akçağ Yayınları.
• Gülsevin, G. (2007). Eski Anadolu Türkçesinde ekler. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Gültekin, M. (2006). Tarihî ve Çağdaş Türk lehçelerinde gelecek zaman ekleri üzerine bir deneme. Türklük Bilimi Araştırmaları, 20, 33-59.
• Kılıçoğlu, V. (1954). Gerindiumların özellikleri ve “-iser” eki. Türk Dili, 3/33, 510-518.
• Özkan, M. (2000). Türk dilinin gelişme alanları ve Eski Anadolu Türkçesi. Filiz Yayınları.
• Şahin, H. (2009). Eski Anadolu Türkçesi. Akçağ Yayınları.
• Tekin, T. (1954). -ısar ekinin türeyişi. Türk Dili, 3/32, 453-455.
• Uyğur, S. (2007). -(y)Isar gelecek zaman ekinin yapısı üzerine. Turkish Studies, 2/4, 1193-1196.
• Yıldız, H. (2013). Türkçede -(y)IsAr eki ve istemek anlamlı fiiller üzerine notlar. Türk Kültürü, 1, 29-46.