Kur’an’ın anlaşılmasında müfessirlerin yaşadığı dönemin ve coğrafyanın tefsirine etkisi

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 70 - 90, 31.12.2024

Betül Mutlu , İbrahim Görener

https://doi.org/10.51177/kayusosder.1487729

Öz

İnsan yaşadığı coğrafyada dinini, dilini, sosyal ve kültürel yapının kalıplarını, toplumsal değerlerini öğrenerek hayatını inşa eder. Dini inançları, dini değerleri bu çevrede şekil alır. İslâm ilim, kültür ve medeniyeti İslâm coğrafyasının genişlemesi ile birlikte ilerlemeye devam etmiştir. Farklı dil ve kültürlere sahip milletlerin Müslüman olması ile Kur'an-ı Kerim’i anlama ve yorumlama sürecinde bazı farklılıklar görülmeye başlanmıştır. Farklı dil ve kültürlere sahip milletlerin ihtiyaçları doğrultusunda Kur'an-ı Kerim ayetlerinin yorumunu yapan müfessirler, farklı yönlerden Kur'an ayetlerini ele alan tefsir eserleri meydana getirmişlerdir. Bu sebeple farklı coğrafyalarda Kur'an’la ilgili yapılan çalışmalar artmış ve tefsir türünde birçok eser telif edilmiştir. Yaptığımız bu çalışmanın Kur'an'ın anlaşılmasında müfessirlerin yaşadıkları dönem ve coğrafyanın tefsirdeki değişim ve etkilerini anlamak açısından faydalı olacağı kanaatindeyiz.

Anahtar Kelimeler

Dönem , Coğrafya , Müfessir , Tefsir

Etik Beyan

Bu araştırmanın etik kurul izni gerektirmeyen araştırmalardan olduğunu beyan ederiz.

The effect of the period and geography in which the expositors lived on the understanding of the Qur'an

Öz

Human beings build their lives by learning the values of their religion, language, social and cultural structures, and societal norms within the geography they inhabit. Their religious beliefs and values are shaped in this environment. As the Islamic world expanded, Islamic sciences, culture, and civilization continued to develop. With the conversion of nations with different languages and cultures to Islam, some differences have been observed in the process of understanding and interpreting the Qur'an. Expositors who interpreted the verses of the Qur'an in line with the needs of nations with different languages and cultures authored exegesis works that addressed the Qur'anic verses from various perspectives. Consequently, studies on the Qur'an have increased in different geographical regions, leading to the authorship of numerous works in the field of exegesis. We believe that our study will be beneficial in understanding the changes and influences of the period and geography in exegesis, contributing to a better comprehension of the Qur'an.

Anahtar Kelimeler

Era , Geography , Expositor , Exegesis

Kaynakça

• Benna, H. (1997). Tefsir ilminin doğuşu gelişmesi ve başlıca tefsir ekolleri (Y. Işıcık, Çev.). Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(7), 123-141.
• Cerrahoğlu, İ. (2020). Tefsir usulü. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Çalış, M. İ. (2019). Ebu Ubeyde Ma’mer b. Müsenna ve Mecâzü’l-Kur’an isimli eseri. İstanbul Üniversitesi Yayınevi, Özel Sayısı, 205-212.
• Çalışkan, İ. (2020). Tefsir tarihi. Bilay Araştırma Yayınları.
• Çelik, İ. (2000). Mukatil b. Süleyman ve tefsirdeki yeri. Rehber Ajans.
• Çiçek, H. (2013). Şevkânî’nin hayatı ve el-Fevaid adlı eserinin metodolojik özellikleri. İnönü Üniversitesi e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 9, 104-126.
• Ebu’l-Kâsım Ali b. el-Hasen b. Hibetillâh, İ. A. (1995). Târîhu Dimeşk (C. 60). Dâru’l-fikr.
• Ebu’l-Kâsım Cârullah Mahmûd b. Ömer b. Muhammed. (2018). El-Keşşâf ‘An Haka’ikı Ğavâmidı’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekāvîl Fî Vucûhi’t-Te’vîl (M. Sülün, Ed.; A. Alim, N. Yılmaz, M. Erdoğan, A. Bebek, A. E. Ateş, N. Çağıl, A. Temizer, & N. Uzun, Çev.; Mega Basım Yayın San. Tic. A.Ş, C. 5). Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
• Fayda, M., Yavuz, Y. Ş., & Mertoğlu, M. S. (2010). Taberî, Muhammed b. Cerîr—TDV İslâm Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/taberi-muhammed-b-cerir
• Hatîbü’l-Bağdâdî, E. B. (1997). Târîhu Bağdâd (C. 13). Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• İbn Atıyye el-Endelüsî. (2023). İbn Atıyye Tefsiri el-Muharrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-Kitâbi’l-’Azîz (H. Abacı & V. Metin, Ed.; Step Ajans Matbaa Ltd. Şti., C. 1). Beka Yayınları.
• İbrahim el-Beyyûmi Ganim, & Görgün, H. (2000). İhvâni’l-Müslimin—TDV İslâm ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/ihvan-i-muslimin
• Karaman, H., Özek, A., Dönmez, İ. K., Çağrıcı, M., Gümüş, S., & Turgut, A. (2012). Kur’an-ı Kerim ve açıklamalı meali. Türkiye Diyanet Vakfı.
• Karaoğlan, A. (2017). Yemen Tefsir Kültürü üzerine bazı mülahazalar. Kent Akademisi, 10(32), 512-541.
• Karaoğlan, A. (2021). Tefsir tarihi yazılımı açısından Kâtip Çelebî’nin Keşfü’z-Zunûn an Esâmi’l-Kütüb ve’l-Fünûn isimli eserinin değerlendirilmesi. İslam Medeniyetinin Keşfi Kâtip Çelebi’yi Anlamak (S. Korkmaz, M. Kayacan, C. Baba, E. Hasanoğlu, M. Büküm, & İ. Marangozoğlu, Ed.). Hiper Yayınları.
• Karaoğlan, A. (2022). “Kur’an, Hitap Türleri ve Özellikleri” Kur’an’ı anlamada yöntem dilsel ağırlıklı eleştirel yaklaşım (M. Ethem, Ed.). Ankara: İlahiyat Yayınları.
• Mertoğlu, M. S. (2011). Kur’an’ı modern bilimlerin ışığında okumak: Tantavî Cevherî örneği. Dîvân: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, XVI(30), 91-113.
• Muhammed b. Cerir et-Taberî. (1982). Tehzîbu’l-Âsâr ve Tefsîlu’s-Sâbit ‘an Rasulillahi mine’l-Ehbâr (C. 2). Matbaatu’l-Medeni.
• Muhammed b. Cerir et-Taberî. (2001). Câmiu’l-Beyân ‘an Te’vîli Âyi’l-Kur’an (C. 8). Merkezu’l-Bühûs ve’d-Dirâsâti’l-Arabîyyeti ve’l-İslamiyyeti.
• Özbek, Ö. (2003). Bursevi`nin Ruhu`l-Beyan adlı tefsirinde “Usul-i aşere”. Erciyes Üniversitesi.
• Şentürk, M. (2008). İbn Atıyye el-Endelüsi ile Tabresî’nin Kur’an’a yaklaşımları (mukayeseli bir çalışma). (Tez no. 231389) [Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]
• Üzüm, İ., Topaloğlu, B., & Koca, F. (2004). Mezhep—TDV İslâm Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/mezhep
• Yüksel, M. B. (2020). Kur’an tefsirinde sahabenin rey yaklaşımı. Eskiyeni Dergisi, 851-880.