Jön Türkler ve II. Meşrutiyet Dönemine Genel Bir Bakış

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 237 - 246, 31.12.2023

Songül Alkan Aykaç

https://doi.org/10.61694/kbbd.1349207

Öz

Fransız Devrimi’nin mirası özgürlük, eşitlik, anayasacılık gibi fikirler, Batı-dışı toplumları da etkilemiş ve ulusçuluk hareketlerini hızlandırmıştır. Osmanlı imparatorluğunda ise bu tartışmalara dağılma sürecinde karşılaşılır. Bu süreçte Osmanlı’yı dağılmaktan kurtaracak çözüm bulma çabaları da ortaya çıkar. “Bu devlet nasıl kurtulur?” sorusunun cevabını arayan aktörlerden önemli bir kısmı II. Abdülhamit muhalefetinin omurgasını oluşturan Jön Türk hareketidir. Parlamenter sistem, eşitlik, hürriyet, özgürlük talep eden Jön Türkler, bu talepler çerçevesinde Sultan Abdülhamit’e yönelik şiddetli bir muhalefet geliştirirler. Jön Türk hareketi, yalnızca Osmanlı’nın son dönemi için değil, aynı zamanda Jön Türkler-İttihat ve Terakki ve Cumhuriyet Halk Fırkası arasında bulunan organik bağ itibariyle de dikkate değerdir.
Bu çalışmada Osmanlı’nın son dönemlerinde ortaya çıkan ve Cumhuriyet Türkiye’sine giden yolun köşe taşlarını döşeyen bir hareketin, Jön Türk hareketinin ortaya çıkışı, amaçları ve hareketin en önemli icraatlarından biri olarak II. Meşrutiyet’in ilanıyla oluşan siyasal ve toplumsal gelişmelerin, sonuçlarıyla birlikte incelenmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Jön Türkler, II. Meşrutiyet, Türkçülük, İslamcılık, Osmanlıcılık

An Overview of The Young Turks And The Second Constitutional Monarchy Era

Öz

Inherited from French Revolution such ideas as freedom, equality, constitutionalism have influenced the non-western societies and increased nationalist movements. Then, in Ottoman Empire such kind of discussion was held in disintegration process. In this process, there had efforts to find solution for that save the Ottoman from disintegration. A good part of actors who tried to answer the question of “How to save this state?” was The Young Turks movement that constitutes the backbone of II. Abdulhamit’s opposition. The Young Turks who claimed parliamentary system, equality, liberty and freedom, within this demanding framework, developed a harsh opposition towards Sultan Abdulhamit. The Young Turks movement is a notable movement not only for the last period of Ottoman, but also for organic bond among The Young Turks- Committee of Union and Progress and Republican People’s Party.
In this study, the emergence, the goals and the political and social developments arising from the announcement and consequences of The Second Constitutional Monarchy as one of the most important actions of The Young Turks which emerged in the last period of Ottoman Empire and laid the cornerstones the way to Republican Turkey would be aimed to examined.

Anahtar Kelimeler

The Young Turks, Constitutional Monarchy, Turkism, Ottomanism, Islamism

Kaynakça

• Abidoğlu, İ. (2020). Modern Düşüncede Toplumsal Farklılık Olgusu. İstanbul: Kitapyurdu Doğrudan Yayıncılık.
• Açıkgöz, Ö. (2013). Osmanlı Modernleşmesi. Ankara: Elips Kitap.
• Ahmad, F. (1999). İttihatçılıktan Kemalizme (F. Berktay, Çev.). İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Akçura, Y. (1991). Üç Tarz-ı Siyaset. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları VII. Dizi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Akçura, Y. (2007). Türkçülük, Türkçülüğün Tarihi Gelişimi. İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayıncılık.
• Aydın, S., Türkoğlu, Ö. (2009). İttihad ve Terakki Cemiyeti Programının ve Eyleminin Radikal Dönüşümü: 1908 Öncesi ve Sonrası, F. Ergut (Der.), II. Meşrutiyeti Yeniden Düşünmek içinde (s. 260-281). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Baydur, M. (2004). Kemalizm ve Değişen Paradigma. İstanbul: İlk Yayınları.
• Berkes, N. (2005). Türkiye’de Çağdaşlaşma (A. Kuyaş, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Çetinkaya, Y.D. (2009). 1908 Devrimi ve Toplumsal Seferberlik, II. Meşrutiyeti Yeniden Düşünmek içinde (s. 13-23). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Hakyemez, Y. Ş. (2008). Osmanlı-Türk Anayasacılığında II. Meşrutiyet Durağı, H. Akkurt, A. Pamuk (Der.) Yüzüncü Yılında II. Meşrutiyet içinde (s. 129-155). İstanbul: Pınar Yayınları.
• Georgeon, F. (2007). Bazı İşaret Taşları, Kemalizm ve İslam Dünyası, İ. Gökalp, F. Georgeon (Ed.), Kemalizm ve İslam Dünyası (1919-1938) içinde (C. Akalın, Çev.). İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Kaçmazoğlu, H. B. (2003). Türk Sosyoloji Tarihi II. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Karakaş, M. (2007). Türk Ulusçuluğunun İnşası. Ankara: Elips Kitap.
• Karakaş, M. (2008). II. Meşrutiyet Dönemi Fikir Hareketleri, H. Akkurt, A. Pamuk (Der.), Yüzüncü Yılında II. Meşrutiyet içinde (s. 65-102). İstanbul: Pınar Yayınları.
• Mardin, Ş. (1999). Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Millas, H. (2010). 1908 Olaylarından Yüz Yıl Sonra Rum Milletinin Rolü Nasıl Değerlendirilir?, S. Akşin, S. Balcı, B. Ünlü (Ed.) 100. Yılında Jön Türk Devrimi içinde (s. 61-82). İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• İnalcık, H. (2010). II. Meşrutiyet: Anayasa Rejimi Geliyor, Cumhuriyet Yolu Açılıyor, S. Akşin, S. Balcı, B. Ünlü (Ed.), 100. Yılında Jön Türk Devrimi içinde (s. 3-10). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Tunaya, T. Z. (1995). Türkiye’de Siyasal Partiler 1859-1952. İstanbul: Arba Yayınları.
• Timur, T. (2010). Uluslaşma Süreci, İttihatçılık ve Devrim, S. Akşin, S. Balcı, B. Ünlü (Ed.) 100. Yılında Jön Türk Devrimi içinde (s. 39-60). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Vatandaş, C. (2008). Türkiye’nin Batılılaşma Süreci ve II. Meşrutiyet’i Hazırlayan Şartlar, H. Akkurt, A. Pamuk (Der.), Yüzüncü Yılında II. Meşrutiyet içinde (s. 11-65). Pınar Yayınları: İstanbul.
• Zürcher, E. J. (2010). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi (Y. Saner, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.