Bombay Consulate General and Evaluation of Its Accounting Records (Rumi 1292-1299/1876-1883)

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 1, 34 - 54, 30.06.2024

Sevgi Taşpinar Mustafa Güler

https://doi.org/10.61694/kbbd.1487058

Öz

The Bombay Consulate General, which was the hand of the Ottoman Empire in India, had an important place in the development of Ottoman commercial relations with the Indian region and in the protection of the rights of Ottoman merchants and subjects who were active in the region. The consuls were appointed to their positions by being given salaries and allowances. The first job of the appointed consul was to find a building where the consulship activities would be carried out. The rent of this building was covered by the consul’s allocation. Official transactions of merchants and Ottoman citizens were carried out in the consulship, and revenue was obtained from them. While a certain part of this revenue was spent on mandatory expenses, the remaining part was sent to the Ministry of Foreign Affairs.
This study presents the evaluation of the accounting records of the Bombay Consulate General between the Rumi years of 1292-1299 (1876-1883), identified in the Ottoman Archives. According to this evaluation, the quarterly or annual revenues of the Bombay Consulate General, its expenses and what these expenses include, the amount of revenue to be sent to the Ministry of Foreign Affairs, and the amounts of money requested from the Ministry of Foreign Affairs are shown.

Anahtar Kelimeler

Şehbenderlik, Bombay, Muhasebe, Hasılat, Maaş, Tahsisat.

Proje Numarası

YOK

Bombay Baş Şehbenderliği ve Muhasebe Kayıtlarının Değerlendirilmesi (Rumi 1292-1299/1876-1883)

Öz

Osmanlı Devleti’nin Hindistan’daki temsilcisi konumundaki Bombay Baş Şehbenderliği, Hint bölgesi ile Osmanlı ticari ilişkilerinin geliştirilmesinde ve bölgede faaliyet gösteren Osmanlı tüccar ve tebaasının haklarının korunmasında önemli bir yere sahip olmuştur. Şehbenderler kendilerine maaş ve tahsisat verilerek görev yerlerine atanmıştır. Göreve atanan şehbenderlerin ilk işi şehbenderlik faaliyetlerinin yürütüleceği bir bina bulunmasıdır. Bu binanın kirası şehbenderin tahsisatından karşılanmaktadır. Şehbenderhanede tüccar ve Osmanlı vatandaşlarının resmî işlemleri yapılarak bunlardan hasılat elde edilmiştir. Bu hasılatın belli bir kısmı zorunlu giderlere harcanırken kalan kısmı Hariciye Nezareti’ne gönderilmiştir.
Bu çalışma Bombay Baş Şehbenderhanesi’nin Rumî 1292-1299 (1876-1883) yılları arasında Osmanlı Arşivi’nde tespit edilen muhasebe kayıtlarının değerlendirmesini ele almaktadır. Bu değerlendirmeye göre Bombay Baş Şehbenderhanesi’nin üçer aylık veya yıllık hasılatı, masrafları ve bu masrafların neleri içerdiği, Hariciye Nezareti’ne gönderilecek olan hasılat miktarı ve Hariciyeden talep edilen ödenek miktarları gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şehbenderlik, Bombay, Muhasebe, Hasılat, Maaş, Tahsisat.

Etik Beyan

çalışmanın etik kurul onayına ihtiyacı yoktur.

Destekleyen Kurum

Afyon Kocatepe Üniversitesi

Proje Numarası

YOK

Kaynakça

• Akpınar, M. (2001) Osmanlı Devleti’nde Şehbenderlik Müessesesi, [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akpınar, M. (2017) “XIX. Yüzyılda Batıyla İlişkilerde Osmanlı Şehbenderlikleri”, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 41(2), 127-144.
• Arık, T. (2009) 20. Yüzyılın Başlarında Osmanlı Şehbenderlerinin Ticaret Raporları, [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Artuk, İ. (1988) “Adlî Altın”, İslam Ansiklopedisi, (C.I, 389), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. Çakılcı, D., (2015), “Hindistan’da Osmanlılar: Bombay Osmanlı Şehbenderliği”, Türkiyat Mecmuası, (25), 81-106.
• Devellioğlu, F. (2010) Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara: Aydın Kitapevi.
• Dönmez, A. (2006). Karşılıklı Diplomasiye Geçiş Sürecinde Osmanlı Daimî Elçiliklerinin Avrupa’da Yeniden Tesisi, [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Düstur, (1298), “Saltanat-ı Seniyye Şehbenderlerine Dair Nizamname-i Dahildir”,1/2 (Zeyl), Matba-i Amire, 192-202.
• Erdem, G. (2008) Osmanlı İmparatorluğunda Sürekli Diplomasiye Geçiş Süreci, [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erol, Y. Z. (2014) Osmanlı Devleti’nde Şehbenderlik ve Paris-Londra Örnekleri, [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gör, E. (2019) “1881 Tarihli Şehbenderler Nizamnamesi Üzerine Bir İnceleme”, Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 2(1), 70-85.
• Gürsoy, B. A. (2006) “Türk Modernleşmesinde Sefir ve Sefaretlerin Rolü”, Bilig, (36), 139-165.
• İpşirli, M. (1995), “Elçi”, İslam Ansiklopedisi, (C. XI, 3-15) İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kılıç, M. (2018). “Osmanlı Devleti’nde Şehbenderlik Kurumu”, Osmanlı Diplomasi Tarihi Kurumları ve Tatbiki, (Ed. Mehmet Alaaddin Yalçınkaya-Uğur Kurtaran), 95-117, Ankara: Grafiker Yayınları.
• Özcan, A. (2001), “İttihad-ı İslam”, İslam Ansiklopedisi, (C. XXIII, 470-475), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Özcan, A. (1992) Pan-İslamizm Osmanlı Devleti Hindistan Müslümanları ve İngiltere (1877-1914), İstanbul: TDV İslam Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Öztel, M. (2020) “Osmanlı Sefaret ve Şehbenderliklerinin Kalpazanlıkla Mücadelesi”, OTAM, (47), 45-60.
• Salname-i Hariciye Defter-i Evvel (1301-1302), Matbaa-i Ebul-Ziya.
• Salname-i Hariciye II. Defa (1306), Matbaa-i Osmaniyye.
• Salname-i Hariciye III. Defa (1318), Matbaa-i Osmanî.
• Savaş, A. İ. (2002), “Konsolos”, İslam Ansiklopedisi, (C. XXVI, 178-180), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Şemseddin Sami, (2010) Kamus-ı Türki, İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Tetik, Z. (2019) Osmanlı Devleti’nin Batavya Baş Şehbenderleri ve Faaliyetleri (1883-1908) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.