Türkçede Kesinlik: “Karşılaşma” Film Senaryosu Örneği

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 1, 55 - 70, 30.06.2024

Sema Çolak

https://doi.org/10.61694/kbbd.1495217

Öz

İnsanlar, geçmişten günümüze kadar sorular sorma, sorgulama, doğruyu bulma ve gözlem yapma gibi yöntemlerle belirsizlikleri gidermeye yönelik kesinlik arayışı içerisinde olmuştur. Bu arayış, bilgi edinme sürecinin temelini oluşturmaktadır. Bu nedenle kesinlik, bilgi ile ilişkilendirilmiştir. Dilbilimde bilgi kipliği içerisinde değerlendirilen kesinlik, konuşurun bilgisinden emin olduğunu, şüphe duymadığını ve güven eksikliği hissetmediğini ifade eder. Bu çalışmada öncelikle kesinlik kavramının kökeni ve tanımı hakkında bilgi verilmiş ve kesinlik ile ilişkilendirilen bazı kavramlar üzerinde durulmuştur. Ardından 20. yüzyıl felsefesine derin etkileri olan ve dilin doğasını anlamaya yönelik kapsamlı çalışmalar yapan Moore ve Wittgenstein’ın kesinliğe dair felsefi görüşlerine yer verilmiştir. Çalışmanın temel noktası olan dilbilimin kesinliğe olan yaklaşımı daha geniş bir şekilde ele alınarak Türkçedeki kesinlik işaretleyicileri üzerinde durulmuştur. Uygulama bölümünde ise “Karşılaşma” film senaryosu üzerinde bu işaretleyiciler tespit edilmiş, iletişimde nasıl ve ne şekilde yer aldığı gösterilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kesinlik, Bilgi, Dilbilim, Kiplik, Kesinlik işaretleyicileri

Certainty in Turkish: The Case of the Movie Script “Karşılaşma”

Öz

From the past to the present, people have been in search of certainty to eliminate uncertainties through methods such as asking questions, questioning, finding the truth and making observations. This quest forms the basis of the process of acquiring knowledge. Therefore, certainty is associated with knowledge. In linguistics, certainty, which is evaluated within the modality of knowledge, expresses that the speaker is sure of his/her knowledge, does not doubt and does not feel a lack of confidence. In this study, firstly, the origin and definition of the concept of certainty is given and some concepts associated with certainty are emphasized. Then, the philosophical views on certainty of Moore and Wittgenstein, who had a profound impact on 20th century philosophy and made extensive studies to understand the nature of language, are given. The approach of linguistics to certainty, which is the main point of the study, was discussed more broadly and the certainty markers in Turkish were identified. In the application section, these markers were identified on the movie script “Karşılaşma” and it was tried to show how and in what way they are involved in communication.

Anahtar Kelimeler

Certainty, Knowledge, Linguistics, Modality, Markers of certainty

Kaynakça

• Acarlar, K. (1970). Mi Ekinin Türlü Kullanılışları. Türk Dili, XXII, 227, 358-363.
• Arlı Çı̇l, D. (2009). The Concept of Certainty and Implications of the View That Knowledge Does not Require Certainty. Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, Felsefe Bölümü.
• Atış, N. (2008). “Locke Felsefinde Kesinlik Sorunu”. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 71- 83.
• Ayverdi, İ. (2010). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Lügati.
• Balcı, T. (2003). Edat Bağlamında Sözcük Türlerine Yeni Bir Yaklaşım. TÖMER Dil Dergisi, 122, 7- 16.
• Benzer, A. (2012). Türkçede Zaman, Görünüş ve Kiplik. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Bıldırcın, Y. U. (2002). Syntactic and Semantic Analysis of Modal Adverbs in Turkish. Mersin: Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.
• Boz, E. (2015). Türkiye Türkçesi Biçimsel ve Anlamsal İşlevli Biçimbilgisi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Burgucu, B. (2019). Türkçede Söz Dizimsel Yinelemeler. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Cevizci, A. (1999). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Çelebi, N. (2014). Türkiye Türkçesinde Bildirme Ekinin İşlevleri. N. Demir, F. Yıldırım (Ed.), Prof. Dr. Mehmet Özmen Armağanı (103-114) İçinde. Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Demirbaş, M. (2023). Farklı Disiplinlerde Kesinlik Arayışı, Disiplinler Arası Dil Araştırmaları Dergisi, 7, 1-21.
• Demirel, M. V. (2018). Türkçenin Kiplik Özelliklerinin Belirlenmesi ve Bunların Dil Bilgisi Öğretimine Yansıtılması. Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Descartes, R. (1947). Metot Üzerine Konuşma. (Çev. M. Karasan). Ankara: MEB. Güzel, C. (2018). Bilim Felsefesi. Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Hirik, S. (2014a). Türkiye Türkçesinde Bilgi Kiplikleri. Doktora Tezi, Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hirik, S. (2014b). Kesinlik ve Olumsuzluk İlişkisine Kipsel Yaklaşım. Turkish Studies, 9/12, 349-367.
• Kamacı Gencer, D. (2023). Türkiye Türkçesi Ağızlarında Söylem İşaretleyicileri. Çanakkale: Paradigma Akademi.
• Kavur, Ö., Koper, M. (2004). “Karşılaşma”, A. Tüzün (Yay. Haz.), 3 Altın Portakal 3 Senaryo (7-39) içinde. Ankara: Antalya Kültür Sanat Vakfı Yayınları.
• Kerimoğlu, C. (2011). Kiplik İncelemeleri ve Türkçe. İzmir: Dinozor Kitabevi.
• Kocaman, A. (1983). Türkçede Kip Olgusu Üzerine Görüşler. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı -Belleten, 28-29 (1980-1981), Ankara: TDK Yayınları, 81-85.
• Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Moore, G. E. (1984) [1959]. “Certainty”. Philosophical Papers, London: Allen&Unwin, (HarperCollins Publishers’ın izniyle yeniden basılmıştır), 257-271.
• Morkoç, U. (2021). Wittgenstein ve Moore: Kesinlik ve Şüphecilik Üzerine Bir Soruşturma. ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 14(2), 109-131.
• Mutçalı, S. (1995). Arapça-Türkçe Sözlük. Ankara: Dağarcık Yayınları.
• Mystrıdou, K. (2015). Türkiye Türkçesinde Bilgisellik Kipliği ve Kesinlik Dereceleri. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özlem, D. (2013). Felsefe ve Doğa Bilimleri. İstanbul: Notos Kitap Yayınevi.
• Rubin, V. L.; Liddy, E. D.; Kando, N. (2005). Certainty Identification in Texts: Categorization Model and Manual Tagging Results, Computing Attitude and Affect in Text: Theory and Applications (The Information Retrieval Series), (Ed. J. G. Shanahan, Y. Qu, J. Wiebe), Springer-Verlag New York, Inc., 61-76.
• Rubin, V. L. (2010). Epistemic Modality: From Uncertainty to Certainty in the Context of Information Seeking as Interactions with Texts, Information Processing and Management, 46, 533-540.
• Stroll, A. (1994). Moore and Wittgenstein on Certainty. New York Oxford: Oxford University Press.
• Şaman, E. B. (2018). İbn Sînâ ve Descartes’ta Ben Bilgisi ve Kesinlik. Felsefî Düşün Akademik Felsefe Dergisi, 10, 294-317.
• Timuçin, A. (2004). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Bulut Yayınları.
• Türk Dil Kurumu. Güncel Türkçe Sözlük, (Çevrimiçi) 8 Ekim 2023 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişildi.
• Underhill, R. (1976). Turkish Grammar. London: The MIT Press.
• Unger, P. (1974). An Argument for Skepticism. Philosophic Exchange. The College at Brockport State University of New York, 5(1), 131-155.
• Yıldırım, C. (1991). Bilim Felsefesi. İstanbul: Remzi Kitabevi. 3. Basım.
• Yıldırım, C. (1997). Bilimsel Düşünme Yöntemi (Yazılar-Bildiriler-Tartışmalar). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Yüksel, Y. (2011). Kesinlik ve Puslu Mantık. Sosyoloji Dergisi, 3(22), 517-531.
• Wittgenstein, L. (2022). Kesinlik Üzerine. (Z. Özcan, Çev.). Ankara: Fol Kitap.