OSMANLI SAVUNMA VE LOJİSTİK SİSTEMLERİ BAĞLAMINDA 1828-29 SAVAŞININ OKUNMASI

Yıl 2024, , 1 - 14, 10.12.2024

Levent Küçük

https://doi.org/10.17498/kdeniz.1558407

Öz

XIX. yüzyıl Osmanlı Rus savaşlarında belirleyici olan unsur sadece Osmanlı ordularının modernize edilemeyişi ve askeri teknolojilerini yenilemeyişi değildir. Aynı zamanda Rus ordularının da teknik, taktik ve psikolojik harp unsurları bakımından kendilerini geliştirmiş olmalarıdır. 1768-74 savaşı sonrası imzalanan Küçük Kaynarca barışı ile Rusların Karadeniz ve Kafkasya bölgesine olan ilgisinin giderek bir stratejiye dönüştüğü bilinmektedir. Özellikle Karadeniz’in doğu kıyılarında elde ettiği üstünlükler sonucu Kafkasya siyasetinde daha başat bir rol üstlenmeleri kaçınılmaz olmuştur. Bu süreçte özellikle güney Kafkasya’daki iki Müslüman devlet olan İran ve Osmanlı’ya karşı elde ettiği iki önemli zafer ile bölgenin hâkim aktörü konumunu güçlendirmiştir. Rusların güney Kafkasya bölgesindeki hâkimiyetlerini perçinleyecek olan 1828-29 savaşı daha sonraki 1855-56 ve 1877-78 savaşları için de mihenk taşı mahiyeti arz etmektedir.
Bu çalışmada askeri tarih çalışmaları kapsamında 1828-29 savaşının Osmanlı savunma ve lojistik sistemleri çerçevesinde değerlendirilmesi yapılacaktır. Osmanlı savunma anlayışının değişim ve dönüşüm içerisine girdiği bu dönemde müstahkem kale ve mevkilerin savunma kabiliyetlerinin artırılmasına yönelik girişimlerden daha ziyade askeri harcamaların lojistik ve tedarik unsurlarına yönelmesinin savaşların seyrine nasıl yön verdiği ortaya konulmaya çalışılacaktır. Ayrıca mevcut literatürde vurgulanan Rus ordularının stratejik üstünlük ve doğru taktikler ile Osmanlı ordusuna üstünlük kurduğu tezinin eleştirisi yapılacaktır. Kür ve Aras vadilerini mevcut kale ve sabit mevzilerle müdafaa etmenin zorluğundan dolayı mı? Rusların süratli ve baskın tipi manevralara daha çok yöneldiği sorularına cevap aranacaktır. Bu doğrultuda Osmanlı Arşiv kayıtları arasında bulunan ve 1828 savaşı öncesinde Ahıska kalesi ve çevresindeki kalelerin tamir ve teçhiz edilmesine yönelik hazırlanmış keşif defterleri üzerinden Anadolu’nun giriş kapısı konumunda olan vadinin elde tutulması için belirlenmiş stratejinin anlaşılması planlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Güney Kafkasya, Ahıska, Kale Tamiri, Savunma ve Lojistik

THE ANALYSIS THE WAR OF 1828-29 IN THE CONTEXT OF OTTOMAN DEFENSE AND LOGISTICS SYSTEMS

Öz

The decisive factor in the Ottoman-Russian wars of the 19th century was not only the failure of the Ottoman armies to modernize and renew their military technologies. The improvement of the Russian armies in terms of technical, tactical, and psychological warfare elements also played a significant role. Russian interest in the Black Sea and Caucasus regions gradually evolved into a strategic approach, particularly after the Treaty of Küçük Kaynarca signed following the 1768-74 war. The advantages they gained on the eastern shores of the Black Sea made it inevitable for Russia to assume a more dominant role in Caucasian politics. Strengthening their position as the dominant actor in the region, they achieved this particularly through two critical victories over Iran and the Ottoman Empire, two Muslim states in the South Caucasus. The 1828-29 war further consolidated Russian dominance in the southern Caucasus.
This study evaluates the 1828-29 war within the framework of Ottoman defense and logistics systems as part of military history studies. During this period, as the Ottoman understanding of defense was undergoing transformation, efforts to enhance the defensive capabilities of fortified castles and positions became significant. However, the wars of the subsequent period highlighted how directing military expenditures toward logistics and supply elements shaped the outcomes of conflicts.
This research criticizes the prevalent thesis in existing literature that emphasizes the Russian army's superiority over the Ottoman forces through strategic advantage and correct tactics. The study examines the strategic validity of the Russians' reliance on rapid and raid-style maneuvers due to the challenges of defending the Kur and Aras valleys with existing castles and fixed positions. Furthermore, to uncover the logistic capabilities of the Ottoman side during the war, reconnaissance records prepared for the repair and equipment of Akhaltsikhe Castle and surrounding fortifications prior to the 1828 war will be analyzed. The strategies formulated by Ottoman decision-makers to retain these valleys, which serve as gateways to Anatolia, will also be revealed.

Anahtar Kelimeler

South Caucasus, Akhaltsikhe, Castle Repair, Defense and Logistics

1828-29 ГОДЫ: АНАЛИЗ ВОЙНЫ В КОНТЕКСТЕ ОСМАНСКИХ ОБОРОНИТЕЛЬНЫХ И ЛОГИСТИЧЕСКИХ СИСТЕМ

Öz

Решающим фактором в русско-османских войнах XIX века было не только неспособность османских армий к модернизации и обновлению своих военных технологий. Значительную роль сыграло также совершенствование русской армии в технических, тактических и психологических аспектах ведения войны. Интерес России к Черноморскому и Кавказскому регионам постепенно превратился в стратегический подход, особенно после подписания Кючук-Кайнарджийского договора по итогам войны 1768-74 годов. Преимущества, полученные Россией на восточных берегах Черного моря, сделали её доминирующим игроком в кавказской политике. Укрепив свои позиции в качестве ведущего актора в регионе, Россия достигла этого благодаря двум ключевым победам над Ираном и Османской империей — двумя мусульманскими государствами Южного Кавказа. Война 1828-29 годов ещё больше укрепила русское господство в регионе.
В данном исследовании война 1828-29 годов рассматривается в рамках османской системы обороны и логистики, а также в контексте военной истории. В этот период, когда османский подход к обороне претерпевал изменения, усилия по укреплению оборонительных способностей замков и укреплений приобрели большое значение. Однако войны последующего периода показали, как перераспределение военных расходов в сторону логистики и снабжения повлияло на исход конфликтов.
Исследование подвергает критике широко распространённую в литературе точку зрения, согласно которой русская армия превосходила османские войска благодаря стратегическим преимуществам и правильной тактике. Анализируется стратегическая обоснованность применения русскими армии быстрых и налётных манёвров, вызванных трудностью обороны долин Куры и Аракса существующими замками и укреплениями. Кроме того, для изучения логистических возможностей османской стороны планируется анализ разведывательных записей, подготовленных для ремонта и оснащения Ахалцихского замка и окружающих укреплений до войны 1828 года. Также будет изучена стратегия, разработанная османскими руководителями для удержания этих долин, являющихся воротами в Анатолию.

Anahtar Kelimeler

Южный Кавказ, Ахалцих, ремонт замков, оборона и логистика

Kaynakça

• C. AS. 523/21850(18.04.1825), 882/37890(14.02.1821)
• BOA, HAT. 1061/43593 (17.04.1829), 1069/43763 (23.06.1828)
• Agoston, G. (2012). Osmanlı’da Strateji ve Askeri Güç, Çeviren: M. Fatih Çalışır, İstanbul, Timaş Yayınları.
• Allen, W. E.D. and Muratoff, P. (1966). 1821-1921 Türk – Kafkas Sınırındaki Harplerin Tarihi, Ankara: Genelkurmay Basımevi.
• Çaycıoğlu. S. O. (2018). “Rusya’nın Kafkasya Siyaseti: General Paskeviç’in Başkomutanlığı Dönemi (1827-1831)”, Marmara Üniversitesi, SBE, Doktora Tezi.
• Dündar, A. (2000). Arşivlerdeki Plan ve Çizimler Işığı Altında Osmanlı İmar Sistemi (XVIII. ve XIX. Yüzyıl), Ankara, Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi.
• Engin, H. (2022). “Tuna Savunma Hattında Bir Osmanlı İstihkâmı: Askeri ve Mali Yönleriyle İbrail Kalesi’nin Organizasyonu (1711-1829)” Trakya Üniversitesi, SBE, Doktora Tezi.
• Erkin, C. (1940). “1828-1829 Türk-Rus Harbi Kafkas Cephesi”, Ankara, Askerî Mecmua, Sayı: 117.
• Eyice, S. (2001). “Kale” İslam Ansiklopedisi, TDVY, İstanbul, 2001, Cilt: 24, s. 234-242
• Kavrelişvili, R. (2022). Gürcü Basınında Türkiye (1866-1939), İstanbul, Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Kazımov, İ. (2012). Ahıska Türkleri: Dil, Tarih ve Folklor, Bakü, Azerbaycan Milli İlimler Akademisi Yayınları.
• Keçeci, S. (2016). “The Grand Strategy of the Russian Empire in the Caucasus Against Its Southern Rivals (1821- 1833)”, The London School of Economics and Political Science, PHd Thesis.
• Kılıç, D. (2001). “Rusya’nın Doğu Anadolu Siyasetinde Eçmiyazin Kilisesinin Rolü (1828-1915)”, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Türk Kültürü, Sayı: 461, Yıl:39, s.535-548.
• Kırzıoğlu, M. F. (1953). Kars Tarihi, C. 1. İstanbul, Işıl Matbaası.
• Kop, Y. (1999). “1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Kars ve Çevresi”, Atatürk Üniversitesi, SBE, Doktora Tezi.
• LeDonne, P. J. (1997). The Russian Empire, and the World, 1700-1917, The Geopolitics of Expansion and Containment, Newyork, Oxford Unıversıty Press.
• LeDonne, P.J. (2004). The Grand Strategy of the Russian Empire, 1650-1831, Newyork, Oxford University Press.
• Mehmed Arif (1912). “1244-45 Savaşına Dair Bir Vesika”, TOEM, İstanbul, Cilt:14, ss. 882-904.
• Moltke, von H. (2023). 1828 Seferi, Bulgaristan ve Rumeli’de Ruslar (1828-1829 Osmanlı Rus Savaşı), Çeviren: Amil Dadaloğlu, İstanbul, Dorlion Yayınları.
• Monteith, W. (1856). Kars and Erzeroum with Campaigns of Prince Paskiewitch in 1828 and 1829, London: Longman.
• Nazır, B. (1993). “Osmanlı-Rus Savaşlarında Acaralılar (1774-1829)”, Atatürk Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi,
• Özcan, T. (2014). Sosyal ve Ekonomik Etkileri Açısından 1828-1829 Osmanlı Rus Savaşı, Ankara, Gece Kitaplığı.
• Quataert, D. (1997). “19. Yüzyıla Genel Bakış, Islahatlar Devri 1812-1914”, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, Cilt-2, Editörler: Halil İnalcık, Donald Quataert, İstanbul, Eren Yayınları.
• Rhinelander, L. H. (1975). "Russia's Imperial Policy: The Administration of the Caucasus in the First Half of the Nineteenth Century." CSP 17, No. 2, ss.218-235.
• Urquhart, D. (2014). Osmanlı’nın Askeri Gücü, Çeviren: Mehmet Güneş, İstanbul, Kitabevi Yayınları.
• Ülkü, O. (2005). “Kars ve Ardahan Tabyaları”, Atatürk Üniversitesi, SBE, Doktora Tezi.
• Ahmed Lütfi Efendi. (1999). Vak’anüvis Ahmed Lütfi Efendi Tarihi, Cilt. I ve 2-3, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.