Öz
Türk tarihi hakkında başta Çin, Bizans,
Arap, Fars, Ermeni kaynaklarında bulunan bilgiler araştırmacılar tarafından
ortaya çıkarılmış olmasına rağmen yaklaşık bin yıl ilişki içinde olduğumuz
Gürcü kaynakları yeterince araştırılmamıştır. Son yıllarda çevrilen bir iki
eser dışında Gürcü tarihi ve Türklerle ilgili bilgiler yeterli derecede Türk
araştırmacıların nazarına sunulmamıştır. Oysaki Gürcü kaynaklarında Türklerle
ilgili ta İskitler döneminden başlayarak çok değerli bilgiler bulunmaktadır.
Hatta başka hiçbir kaynakta bulunmayan milattan önceki dönemlere ait Türkler ve
Kıpçaklarla ilgili paha biçilmez bilgileri Gürcü kaynakları bize
bildirmektedir. Ardahan adı Gürcü kaynağı Kartlis Çhovreba'da Kaçta-Kalak,
Hura, Artan, Artani, Artaan biçimlerinde yer almıştır. Ayrıca Ardahan ve
çevresinin tarihi ile ilgili Kartlis Çhovreba'da çok değerli bilgiler
bulunmaktadır. Kartlis Çhovreba batı dillerinden Fransızca'ya 1800'lü yılların
ortalarında M. Klaproth (1834) ve M.F. Brosset (1849) tarafından çevrilmiştir.
Ancak Türkiye'de bu kaynak üzerine çalışma yapılmamıştır. M.F. Brosset'in
Fransızca'ya çevirdiği 1212 yılına kadar bilgileri ihtiva eden Kartlis Çhovreba
Hrant Andreasyan tarafından yıllar önce Türkçe'ye çevrilmesine rağmen 2003
yılına kadar yayınlanmamıştır. Bu eser tarihçi Erdoğan Merçil tarafından notlar
eklenerek yayına hazırlanmış 2003 yılında Türk Tarih Kurumu tarafından
basılmıştır. Bu makalede Gürcü
kaynaklarında geçen Ardahan adının tarihsel serüvenini ele alınmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kaçta-Kalak Artan Artani Artaan Ardahan Hura Gürcü Kartlis Çhovreba
Kaynakça
- BAHŞİ İ. (1993), Cağfar Tarıhı, T.I. Svod Bulgarskih letopisey, Orenburg.BROSSET, M.-F. (1849),Histoire de la Géorgie, 1ère partie, Saint-Pétersbourg.BROSSET, M.-F. (1856), Histoire de la Géorgie, 2eme partie, Saint-Pétersbourg.BROSSET, M.-F. (2003), Gürcistan Tarihi (Eski Çağlardan 1212 yılına kadar), Çeviren Hrant Andreasyan, TTK Yayını, Ankara.KARTLİS Ç. (2008) (Gürcü Tarihi), Glav. red. Roin Mertveli, Red. Kol.: K.i.n. M.D. Abaşidze, Z.H. Aleksidze, T.V. Gamkrelidze, k.i.n. B.K. Kudava, M.D. Lorkipanidze, D.L. Mushelişvili, M.A. Şanidze, Tiblisi.KIRZIOĞLU, F. (1992), Yukarı Kür Boylarında Kıpçaklar, TTK, Ankara.KIRZIOĞLU, F. (2011), Ahıska-Ardahan-Artvin ve Oltu’da Hristiyan Atabekler Hükûmeti-I (1268-1578), Bizim Ahıska Dergisi, Yıl:4, Sayı:10, Ankara.KLAPROTH M. (1834), Histoire de la Géorgie, Journal Asiatique, T.XIII. Janvier.http://www.chveneburi.net/tr/default.asp?bpgpid=853&pg=1
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 22 Mart 2018 |
| Gönderilme Tarihi | 4 Mart 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 |