АРХЕОЛОГИЧЕСКИЕ ИССЛЕДОВАНИЯ ПОВЕРХНОСТИ АРДАХАНСКОЙ ПРОВИНЦИИ В 2017 ГОДУ

Yıl 2020, , 222 - 255, 20.09.2020

Sami Patacı , Özlem Oral

https://doi.org/10.17498/kdeniz.767227

Cited By: 1

Öz

В 2017 году в Ардаханской провинции в районах самого Ардахан, Чылдыр и Гёле были проведены археологические исследования поверхности, а также места в непосредственной близости от этих районов. Соответственно, в Ардазанском районе были проведены исследования в сёлах Ёлчек, Гёлгели, Балыкджылар, Сулакюрт, Бешикташ; в Гёлейском районе в сёлах Чобанкей, Беллитепе, Кузупынав, Дедешен; в Чылдырском районе в сёлах Котанлы, Ескибейрехатун, Доганкайя, и Ийлдырымтепе. В 2017 г. Были выявлены следующие Археологические памятники: северная крепость села Ольчек; юговосточная крепость и место поселения села Гёлгели; крепость, место поселения и курганные гробницы села бешикташ; Чобанкёй курган; крепость и место поселения села Кузупынар; две башни и загон в Беллитепе; место поселения села Беллитепе. Помимо этого изучена керамика, относящаяся к железному веку и средневековью, которая была найдена в Сулакюрте и Доганкая и проведена исследовательские работы на территории замка Шейтан Кале в Чылдыре. Кроме архитектурных памятников бронзового и железного веков, в ходе исследования были выявлены две церкви в Беллитепе и Дедешен и четыре часовни в Балыкджыларе, Ёльчеке, Сулакюрте и Эскибейрехатуне. Часовни, это одно из типичных религиозных сооружений с одним нефом, построенные по принципу заливки стен. С другой стороны, церкви Беллитепе и Дедешен имеют более сложную структуру, чем часовни с их дополнительными пространствами и большими размерами.

Anahtar Kelimeler

Ардахан, железный век, замок Бешикташ, средневековье, Чылдыр, Шейтан Кале

FIELD SURVEYS IN ARDAHAN IN 2017

Öz

Field surveys in Ardahan in 2017 were conducted in Çıldır, Göle and the central district of Ardahan. During the survey in 2017, settlements of Ölçek, Gölgeli, Balıkçılar, Sulakyurt and Beşiktaş in the central district; Çobanköy, Bellitepe, Kuzupınarı, Dedeşen in Göle district and finally Kotanlı, Eskibeyrehatun, Doğankaya and Yıldırımtepe in Çıldır were researched. Northern Fortress of Ölçek, Southeastern Fortress of Gölgeli and its settlement, Fortress of Beşiktaş with its settlement and the kurgan cemetery, Fortress of Çobanköy and its settlement, Çobanköy Höyük, Fortress of Kuzupınarı and its settlement, two towers and a sheep pen in Bellitepe and an ancient archaeological site in Kotanlı were detected in the survey. In addition, two sites of ceramic finds from the Iron Age and Medieval Period in Sulakyurt and Doğankaya were discovered and the Devil’s Fortress in Çıldır was researched by our survey team. Besides the architectural ruins from Bronze and Iron Ages, two medieval churches in Bellitepe and Dedeşen and four chapels in Balıkçılar, Ölçek, Sulakyurt and Eskibeyrehatun were identified during the research. The chapels are from the typical single-naved religious buildings built in infill wall technique in Ardahan. Comparing to the chapels, the churches in Bellitepe and Dedeşen are more complex with their additional rooms and larger dimensions.

Anahtar Kelimeler

Ardahan, Iron Age, Beşiktaş Fortress, Middle Age, Çıldır, Devil's Fortress

ARDAHAN İLİ 2017 YILI ARKEOLOJİK YÜZEY ARAŞTIRMASI

Öz

Ardahan İli 2017 arkeolojik yüzey araştırması çalışmaları Ardahan'ın Merkez, Çıldır ve Göle İlçeleri'ne bağlı yerleşim alanlarında ve bu alanların yakın çevresinde gerçekleştirilmiştir. Buna göre, Merkez ilçede Ölçek, Gölgeli, Balıkçılar, Sulakyurt, Beşiktaş; Göle’de Çobanköy, Bellitepe, Kuzupınarı, Dedeşen, Çıldır’da Kotanlı, Eskibeyrehatun, Doğankaya ve Yıldırımtepe köyleri ve bu yerleşimlerin çevresi araştırılmıştır. 2017 yılında tespit edilen arkeolojik alanlar Ölçek-Kuzey Kalesi, Gölgeli Güneydoğu Kalesi ve Yerleşimi, Beşiktaş Kalesi, Yerleşimi ve Kurgan Mezarları, Çobanköy Kalesi ve Yerleşimi, Çobanköy Höyüğü, Kuzupınarı Kalesi ve Yerleşimi, Bellitepe’de iki kule ve bir ağıl ve Kotanlı yerleşimidir. Bunlar dışında Sulakyurt ve Doğankaya’da Demir Çağı ile Ortaçağ dönemlerine ait çanak çömlekler tespit edilmiş ve Çıldır’daki Şeytan Kalesi’nde de çalışılmıştır. Araştırmada Bronz ve Demir Çağ'dan kalma mimari kalıntıların yanı sıra, Bellitepe ve Dedeşen'de iki kilise ve Balıkçılar, Ölçek, Sulakyurt ve Eskibeyrehatun'da dört şapel tespit edilmiştir. Şapeller; dolgu duvar tekniğinde inşa edilmiş tek nefli tipik dini yapılardandır. Bellitepe ve Dedeşen Kiliseleri ise ek mekânları ve daha büyük boyutlarıyla şapellere göre daha karmaşık bir yapıya sahiptirler.

Anahtar Kelimeler

Ardahan, Demir Çağı, Beşiktaş Kalesi, Ortaçağ, Çıldır, Şeytan Kalesi

Kaynakça

• Baumgartner, B. (2009). “Unknown and Less Known Georgian Monuments in Northeast Turkey”, şurada: P. Skinner, D. Tumanishvili ve A. Shanshiashvli (yya.), The Proceedings of the 1st International Symposium of Georgian Culture: Georgian Art in the Context of European and Asian Cultures, June 21-29, 2008, Georgia. Georgian Arts & Culture Center, Tbilisi, 183-187.
• Bayram, F. ve Yazar, T. (2008). “Artvin, Erzurum, Ardahan İli ve İlçelerinde Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması- 2006”, 25. Araştırma Sonuçları Toplantısı, I. Cilt, (28 Mayıs-01 Haziran 2007 Çanakkale), Ankara, 263-284.
• Bayram, F. ve Yazar, T. (2011). “Artvin, Erzurum, Ardahan İli ve İlçelerinde Ortaçağ Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması-2009”, 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı, I. Cilt, (24-28 Mayıs 2010 İstanbul), Ankara, 1-18.
• Bayram, F. ve Yazar, T. (2013). “Artvin, Erzurum, Ardahan İli ve İlçelerinde Ortaçağ Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması-2011”, 30. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 2.Cilt, (28 Mayıs-1 Haziran 2012 Çorum), Çorum, 321-336.
• Çilingiroğlu, A. (1997). Urartu Krallığı, Tarihi ve Sanatı, Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı.
• Edwards, R.W. (1986). “The Fortifications of Artvin: A Second Preliminary Report on the Marchlands of Northeast Turkey”, Dumbarton Oaks Papers 40, 165-182.
• Edwards, R.W. (1988). “The Vale of Kola: A Final Preliminary Report on the Marchlands of Northeast Turkey”, Dumbarton Oaks Papers 42, 119-141.
• Forbes, T. B. (1983). Urartian Architecture, BAR IS 170, Oxford.
• Köroğlu, K. (1998). “1996 Yılı Artvin-Ardahan İlleri Yüzey Araştırması”, XV. Araştırma Sonuçları Toplantısı, I. Cilt, Ankara, 127-156.
• Köroğlu, K. (2000). “Çıldır Kurganları / The Kurgans of Çıldır”, Arkeoloji ve Sanat 96, 2-11.
• Özfırat, A. (2001). Doğu Anadolu Yayla Kültürleri (M.Ö. II. Binyıl), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Özfırat, A. (2002). "Doğu Anadolu Yüksek Yaylası'ndan M.Ö. 2. Binyıl Kurganları", Belleten LXVI-246, 343-371.
• Özfırat, A. (2009a). "Bozkurt Kurgan Mezarlığı Kazıları", Belleten LXXIII-268, 635-674.
• Özfırat, A. (2009b). "Excavation of Bozkurt (on the skirt of Mt. Ağrı) Kurgan Cemetery, 2007: First Preliminary Report", Archäologische Mitteilungen aus Iran und Turan 41, 233-247.
• Özfırat, A. (2010). "Bozkurt Kurgan Mezarlığı", Aktüel Arkeoloji 15, 42-43.
• Özfırat, A. (2014). "Bozkurt Kurgan Mezarlığı Kazısı, 2007-2013", 36. Kazı Sonuçları Toplantısı, 2. Cilt, (Gaziantep, 02-06 Haziran 2014), Ankara, 209-226.
• Patacı, S. (2019). “Ardahan’daki Gölgeli ve Çobanköy Demir Çağı alanları”, Karadeniz 41, 106-119.
• Patacı, S. ve Oral Patacı, Ö. (2018). "Some Iron Age and Medieval Sites in Göle District of Ardahan". History, Archaeology, Ethnology, [S.I.] No I, 16-30.
• Patacı, S. ve Laflı, E. (2019). "Ardahan'da Arkeolojik Araştırmalar: 2015 Yılı Yüzey Araştırması", Rifat Ergeç Armağanı, Bilgin Kültür Sanat Yayınları, 261-276.
• Patacı, S. ve Laflı, E. (2017). “Field Surveys in Ardahan in 2016”, Anatolia Antiqua 25, 115-126.
• Patacı, S. ve Laflı, E. (2016). "Field Surveys in Ardahan in 2015", Anatolia Antiqua 24, 281-297.
• Patacı, S. ve Laflı, E. (2015). “Surveys in Ardahan on the Turkish-Georgian Borderline in 2013 and 2014”, Anatolia Antiqua 23, 229-248.
• Patacı, S., Yıldırım, N., Oral Patacı, Ö., Bozoğlu, İ., Altun, S. (2017). "Ardahan İli 2013-2015 Yılları Yüzey Araştırmaları", 34. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 1. Cilt, (Edirne), 175-200.
• Sinclair, T. A. (1987). Eastern Turkey: An Architectural And Archaeological Survey, Vol. I, Pindar Press, London. Takaishvili, E. (1902). "ქაჯის ციხე არტაანის მხარეს ჩილდირის უჩასტკაში" (ე. თაყაიშვილის არხეოლოგიურის მოგზაურობიდან 1902 წ.). ჟურნალი "საქართველოს კალენდარი", ტფილისი: 309.
• Takaishvili, E. (1909). “Христианские памятники, (Экскурсия 1902 года)”, Материалы по археол. Кавказа, собран. экспед. Имп. Моск. археол. о-ва. Вып. 12, 84-117.
• Takaishvili, E. (1924). Kharthuli ḫurothmodzġwrebis albomi, Naḫazebi šerrnlebulis ḫurothmodzġwartha da mḫatwartha Ebralidzisa / Album d’architecture géorgienne, Universitetis gamocema (Tbilisi).
• Takaishvili, E. (1938). Expédition archéologique en Kola-Olthissi et en Tchangli, Paris. <http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/10599/1/TaKaishvili_Eqvtime.pdf> (08/05/2016).
• Topaloğlu, Y. (2006). Ardahan Çıldır Bölgesi Tarihi ve Arkeolojik Araştırmaları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Erzurum.