THE BASIS OF “EV, HÂNE (MUSICAL PITCH) ” CONCEPT IN THE MAQAM THEORY OF TURKISH MUSIC: YEGÂH, DÜGÂH, SEGÂH EV’S

Yıl 2020, , 423 - 437, 20.09.2020

Şamil İsmayılov

https://doi.org/10.17498/kdeniz.779104

Öz

The maqam theory of Turkish Music has a unique maqam structure and pitch understanding.
At the same time, as seen in the main sources written on maqam theory, the theoretical knowledges of Turkish Music has been given within the framework of certain terms and concepts.
In this context, although the term “ev, hâne (musical pitch)” is widely used in theory books and treatises, which contain information about the maqam theory of Turkish Music, it refers to a certain understanding.
Until today, studies on Turkish Music theory have been insufficient to reveal the principles of the system and the basis of the maqam understanding, consisting of the derivatives of certain informations.
The fact that the meaning of special concepts in the main sources on maqam theory is not known enough and and the insufficient emphasis on the relations and consistencies within this system has caused the main principles of the maqam theory of Turkish Music not to be revealed until today.
As shown by our long and deep researches, the system that forms the basis of the maqam theory of Turkish Music is based on three main structures called “yegâh, dugâh and segâh”.
This study has been prepared to systematically base the basic structures and relations of Turkish Music makam theory.
It has been shown by this study for the first time the fact that the foundations of the maqam theory of Turkish Music are based on three main structures called “yegâh, dugâh and segâh”.
The study is important in terms of confirming with the characteristics of these three structures
the formation of Turkish Music maqam scales, transition and flavor structure in Turkish Music, and the logic of modal transposition in Turkish Music.
In the study, it were used qualitative methods such as archive scanning, source scanning, comparison and analysis.

Anahtar Kelimeler

The Maqam Theory of Turkish Music, Understanding, “Ev, Hâne (Musical Pitch)” in Turkish Music, Music Theory Books, Music Treatises, “Yegâh, Dügâh, Segâh” Main Pitches

ОСНОВЫ ВАЖНЕЙШЕЙ КОНЦЕПЦИИ ТУРКЦКОЙ МУЗИКИ “ДОМ, ЖИЛИШЕ”: ЙЕГАХ, ДЮГАХ, СЕГАХ

Öz

Один из видов турецкой музыки “макам” имеет уникальную музыкальную структуру и тон. Однако, из основной теоретической музыкальной литературы по поводу макам выясняется, что информация об указанной части турецкой музыки были даны в рамках определенных терминов и концепций.
В этом контексте в “edvârs” и “risâle”ях, содержающих информацию о турецкой музыке и теории макам, широко используется термин “дом, жилище” и выражают определенные понимания.
До сегодняшнего времени научные исследования по поводу теории турецкой музыки были недостаточними. Это недостаточно для того, чтобы раскрыть принципы системы и сущность понимания макам, состоящего из производных определенных знаний.
Недостаточное понимание смыслов, выраженных особыми концепциями в основных источниках теории макам и недостаточный акцент на взаимосвязи и последовательности в этой системе привели к тому, что основы теории макам турецкой музыки не были выдвинуты вперед до сих пор.
Как показали наши долгие и глубокие исследования, система, лежащая в основе теории макам турецкой музыки, основана на трех основных структурах: йегах, дюгах и сегах.
Это исследование было подготовлено для систематического обоснования структур и отношений, на которых основана теория макама турецкой музыки.
Нижеследующее исследование впервые показало, что основы теории макамов турецкой музыки основаны на трех основных структурах, а именно: йегах, дюгах и сегах.
Исследование имеет значение с точки зрения формирования гамов турецкой музыки, переходной структуры, логики модальной транспозиции в турецкой музыке и особенностей этих трех структур.
Исследование основана на данные архивного материала, были применены методы сравнтельного анализа.
Ключевые слова: , , музыкаkmysr Эдварs, музыкальные трактаты, “Йегах, Дугах, Сегах”.

Anahtar Kelimeler

Турецкая музыкальная теория макама, понимание “дом, жилище” в турецкой музыке, музыка Эдварs, музыкальные трактаты, “Йегах, Дугах, Сегах”

TÜRK MÜZİĞİ MAKAM TEORİSİ’NDE “EV-HÂNE” KAVRAMININ ESÂSI: YEGÂH, DÜGÂH, SEGÂH EVLERİ

Öz

Türk Müziği makam teorisi kendine mahsus bir makamsal yapı ve perde anlayışına sahiptir. Bununla birlikte makam teorisine dâir yazılmış ana kaynaklarda görüldüğü üzere Türk Müziği’nin teorik bilgileri, belli terimler ve kavramlar çerçevesinde verilmiştir.
Bu bağlamda Türk Müziği makam teorisine dâir bilgiler içeren edvâr ve risâlelerde “ev, hâne” terimi çokça kullanılmakla birlikte belli bir anlayışı ifâde etmektedir.
Bugüne dek Türk Müziği teorisi üzerine yapılan çalışmalar, belirli bilgilerin türevlerinden ibâret olup sistemin esaslarını ve makamsal anlayışın özünü ortaya koymak konusunda yetersiz kalmıştır.
Makam teorisine dâir ana kaynaklarda yer alan özel kavramların ifâde ettikleri anlamlara hâkim olunamaması, bu sistem içerisindeki ilişkilerin ve tutarlılıkların üzerinde yeterince durulmaması Türk Müziği makam teorisinin temellerinin bugüne kadar ortaya konulmamasına sebep olmuştur.
Tarafımızca yapılan uzun ve derin araştırmalarla ortaya konulduğu üzere Türk Müziği makam teorisinin temelini oluşturan sistem yegâh, dügâh ve segâh evleri olmak üzere üç ana yapı üzerine kuruludur.
Bu çalışma Türk Müziği makam teorisinin dayandığı yapıları ve ilişkileri sistematik olarak temellendirmek amacıyla hazırlanmıştır.
Türk Müziği makam teorisinin temellerinin yegâh, dügâh ve segâh evleri olmak üzere üç ana yapıya dayandığı ilk defa bu çalışmayla ortaya konmuştur.
Çalışma; Türk Müziği makam dizilerinin oluşumunu, geçki ve çeşni yapısını, Türk Müziği’nde makamsal transpozisyonun mantığını söz konusu üç yapının özellikleriyle doğrulaması bakımından önemlidir.
Çalışmada arşiv tarama, kaynak tarama, karşılaştırma ve analiz gibi nitel yöntemler kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk Müziği Makam Teorisi, Türk Müziği’nde “Ev, Hâne” Anlayışı, Müzik Edvârları, Müzik Risâleleri, “Yegâh, Dügâh, Segâh” Ana Perde Evleri

Kaynakça

• Abbasov, A. (2005), Üzeyir Hacıbeyov Eserleri, II. Cilt, Bakü: Şərq-Qərb Yayınları
• Arısoy, M. (1988). “Seydî’nin El-Matla Adlı Eseri Üzerine Bir Çalışma”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi SBE
• Doğrusöz, N. (2007). “Harîrî Bin Muhammed”in Kırşehrî Edvârı”. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: İTÜ SBE
• Gençoğlu, M. S. H. (2019), “İsrail Milli Kütüphânesi Jer Yah Ar 213 Künyeli Risâle-i Edvârın İncelenmesi”. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Hacı Bayram Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
• İsmayılov, Ş. (2013), “Muğam Tonalliqlarinin Transpozisiya Problemləri”, Rast Müzikoloji Dergisi, 1 (1), 131-153
• İsmayılov, Ş. (2019), “Muğam Təhlili və Terminologiyasinin Aktual Məsələləri”, Azerbaycan Millî Konservatoriyası Elmî Jurnali, 3 (45), 4-22
• Kamiloğlu, R. (1998). “Şehri Kirşehrî el-Mevlevî Yusuf ibn Nizâmeddin ibn Yusuf Rûmî’nin Risâle-i Mûsikîsi’nin Transkribe ve Degerlendirilmesi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi SBE
• Kamiloğlu, R. (2007). “Ahmed oğlu Şükrullah (1388-1489) ve “Edvar-ı Musiki” Adlı Eseri”. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: AÜ SBE
• Keskiner, B. (2006). “Kadızâde Mehmed Tirevî: Risâle-i Edvâr”. Musikişinas. 8, 33-46
• Özçimi, M. Sadreddin (1989). “Hızır bin Abdullah ve Kitabû’l-Edvar”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi SBE
• Seferova, Z. (2006), Sefiyeddin Urmevi: Kitabül-Edvar, Bakü: Şerq-Qerb Yayınları
• Şâmilli, G. (1995), Mirza Bey’in Musiqi Risâlesi, Bakü: Azerbaycan Neşriyâtı
• Tura, Y. (2001), “Kitâb-u İlmil-Musiki Alâ Vechil-Hurûfât”, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları