Öz
Sihir, büyü, fal gibi metafizik güçlere dayalı olan uygulamalar insanlığın ilk dönemlerinden günümüze kadar toplumların inanç dünyalarında ve kültürlerinde yer edinmişlerdir. Yaratılıştan gelen; olayları ve durumları yönetme arzusu sihir ve büyü uygulamalarını, gelecekte olacaklara dair merak duygusu da fal açtırma yönelimini canlı tutmuştur. Türk dünyasını oluşturan Türk boylarının inanç dünyasında ve kültürel uygulamaları içerisinde de sihir/büyü, fal pratikleri ve bunlara bağlı olarak geliştirilen inanışlar bulunmaktadır. Sihir/büyü ve fal gücüyle hastalıkları sağaltma, düşmanlara üstün gelme, bir kişinin hayatına ve düşünce dünyasına hükmetme, gelecekten haber alma gibi yaşamı dönüştürme yetkinliğine ulaşma durumunun söz konusu olduğuna inanılmıştır.
Türk boylarının inanç dünyasında ve toplumsal hayatında yer edinmiş olan sihir/büyü, fal uygulamaları kültürün aynası konumundaki destanlarda da motif olarak işlenmiştir. İçinden çıktığı toplumun kültürel kodlarını ve inanç dünyasını yansıtan destanları incelemek suretiyle Türk dünyasını oluşturan Türk boylarının ortak kültürünü, inanç ve uygulamalarını tespit etmek mümkündür. Bu tespit sayesinde kökleri Orta Asya’da bulunan ve dünyanın çeşitli coğrafyalarında hüküm süren Türk boylarının manevi birlikteliği ortaya konulmuş olacaktır.
Bu makalede Kırgız, Kazak, Uygur ve Özbek Türklerinin inanç dünyasında yer alan sihir/büyü ve fal ile ilgili inanışların, uygulamaların destanlara yansımaları tespit edilmiştir. Yapılan karşılaştırmalı inceleme ve tahliller neticesinde aynı kültürel köke ve inanç dünyasına bağlı olan bu Türk boylarının destanlarında sihir/büyü ve fal motiflerinin işlenişinde ortaklıklar hatta aynılıklar olduğu görülmüştür.
Kaynakça
- Aça, M. (2002). Kazak Türklerinin Destanları ve Destancılık Geleneği, Kömen Yayınları, Konya.
- Adilbekova, E. (1999). Koblandı-Batır Destanı ile Dede Korkut Arasındaki İlişkiler, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
- Akmataliyev, A. ve Kırbaşev K. (2007). Kırgız Destanları 3 Kococaş Destanı. akt. Fikret Türkmen, Gülsine Uzun ve Baki Bora Hança, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Akmataliyev, A. ve Kıdırmambetova A. (2009). Kırgız Destanları 7 Boston. akt. Naciye Yıldız, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Akmataliyev, A. ve Musakov M. (2013). Kırgız Destanları 13 Canış Bayış. akt. Mehmet Aça, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Alimova, C. (2017). Kırgız Destanları 14 Coodarbeşim Destanı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Arıkan, M. (2007a). Kazak Destanları 1/Köroğlu’nun Kazak Anlatmaları, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- __________ (2007b). Kazak Destanları 2/Kubıkul, Dotan-Batır, Kulamergen-Joyamergen, Karabek-Batır, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Ayan, E. (2015). Kazak Destanları 10. hzl. Meyramgül Jumadilova, Karasaş Alpısbayeva, Rafat Abdıgulıp, Pakizat Avespayeva, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Aydın, F. (2019). Uygur Halk Destanlarında Tip ve Motif İncelemesi, YLT, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
- Baydemir, H. (1998). Rüstem Han Destanı (Metin-İnceleme), YLT, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
- Bayram, Bülent (2010). Kazak Destanları 7. hzl. Karasaş Alpısbayeva, Seyilbek Sakenov, Jakan Düysengül, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Baysal, B. (2019). Özbek Destanlarında Kahramanlar ve Tip Özellikleri. YLT, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
- Beydili, C. (2005). Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Yurt Kitap Yayın, Ankara.
- Boratav, P. N. (1984). 100 Soruda Türk Folkloru, Gerçek Yayınevi: İstanbul.
- Caynakova, A. (2004). Caňıl Mirza (Abdıbalık Çorabayev Varyantı). akt.: Mehmet Aça, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Dıykanbayeva, Aygerim (1999). Kococaş Destanında Şamanistik Unsurlar, YLT, Ege Üniversitesi, İzmir.
- Duman, N. E. (2001). Kızcibek Destanındaki Epik Unsurlar. YLT, Ege Üniversitesi, İzmir.
- Durbilmez, B. (2008). Âşık Edebiyatı Araştırmaları: Taşpınarlı Halk Şairleri, Ürün Yaınları, Ankara.
- Egimbaeva, S. (2012). Kırgız Destanları 10 Güldana-Askazan Baatır. akt.: Zekeriya Karadavut, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Fedakâr, S. (2009). Özbek Destanları 1 Erali ve Şirali. (Özbek Türkçesi Metin: Töre Mirzayev), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Gülensoy, T. (2011). Manas Destanı (Türkiye Türkçesi ile), Akçağ Yayınları, Ankara.
- İbrayev, Ş. (1998). Destanın Yapısı, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara.
- İnan, A. (2015). Tarihte ve Bugün Şamanizm, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
- İnayet, A. (1992). Hurilika- Hemracan Hikâyesi Üzerine Mukayeseli Bir Araştırma, YLT, Ege Üniversitesi, İzmir.
- ____________ (2004). Uygur Halk Destanları I, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- ____________ (2013). Uygur Halk Destanları II, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Karaca, O. S. (2009). Kazak Destanları 6 “Mırkı Batır, Nurgayşa, Akbiykeş-Karabala”, hzl. Seyilbek Sakenov ve Pakizat Avespayeva, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. Kaşgarlı Mahmud (2013). Divanü Lûgati’t-Türk Tercümesi. akt. Besim Atalay, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Kırbaşoğlu, F. (2000). Köroğlu Destanı’nın Özbek Varyantları Üzerine Bir Araştırma –Göroğlu’nun Doğuşu, Yunus Peri, Hasanhan, Miskal Peri, Avazhan, Göroğlu’nun Ölümü- (İnceleme-Metinler), DT, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
- Köse, N. (2002). Kococaş Destanı (Üsönbayev, Konokbayev ve Ceentayev Varyantları) İnceleme-Metin, Millî Folklor Yayınları, Ankara.
- _________ (2004). Ak Möör Destanı (Akiyev, Eşmambetov, Baatırbek, Kudaybergenov-Bököçev, Sarıkunan, Kocekov ve Boronbayev Varyantaları), İnceleme-Metin, Millî Folklor Yayınları, Ankara.
- _________ (2005). Kurmanbek Destanı (Kalık Akıyev Varyantı) İnceleme-Metin, Millî Folklor Yayınları, Ankara.
- Köprülü, M. F. (1980). Edebiyat Araştırmaları I-II, Ötüken Yayınları, İstanbul.
- Malinowski, B. (2000). Büyü, Bilim ve Din. çev. Saadet Özkal, Kabalcı Yayınları, İstanbul.
- Mehmet, A. (1999). Çın Tömür Batur Destanı Üzerine Mukayeseli Bir İnceleme, YLT, Ege Üniversitesi, İzmir.
- __________________ (2011). Uygur Halk Destanları III, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Mutlu, H. K. (1999). Er Sayın Destanı Çeviri-Gramer-Sözlük, YLT, Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
- Musakov, M. (2013a). Kırgız Destanları 11 Kurmanbek, akt. Ulanbek Alimov, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- ______________ (2013b). Kırgız Destanları 12 Seyitbek, akt. Ulanbek Alimov, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Namatov, M. (2001). Kırgızların Küçük Destanı Er Tabıldı (İnceleme ve Transkripsiyon). DT, Ege Üniversitesi, İzmir.
- Orozobayev, M. (2014). Kırgızcadaki İslam Öncesi Geleneksel İnanç ve İnanışlarla İlgili Söz Varlığı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Örnek, S. V. (1966). Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Batıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki, Ankara Üniversitesi DTCF Yayınları, Ankara.
- ___________________ (1995). 100 Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
- Öyke, C. (2004). Kırgızların Küçük Destanı Baktı Bolot, YLT, Ege Üniversitesi, İzmir.
- Özkan, İ. (1989). Abdurrahman Han Destanı, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- Özdemir, Ö. (2020). Kazak Türklerinin Destanlarında Mitolojik Unsurlar. DT, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
- Roux, J. P. (1998). Türklerin ve Moğolların Eski Dini. çev. Aykut Kazancıgil, İşaret Yayınları, İstanbul.
- Şentürk-Üçay, Z. (2013). Canış Bayış Destanı Moldobasan Musulmankulov Varyantı (Metin-Aktarma-İnceleme). YLT, Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Tekalan, H. (2002). Er Koşoy Destanı Transkripsiyonlu Metin, Aktarma, Gramatikal Dizin. YLT, Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Türkmen, F. (2015). Tahir ile Zühre (İnceleme- Metin), AKMB Yayınları, Ankara.
- Türkmen, F. ve Arıkan M. (2007). Kazak Destanları 4 “Kırımın Kırk Batırı”. Anlatan: Murın Jırav Sengirbayev, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Yalçın, B. (1999). Canış-Bayış Destanı (Metin-Aktarım-İnceleme). YLT, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
- Yıldız, N. (1995). Manas Destanı (W. Radloff) ve Kırgız Kültürü İle İlgili Tespit ve Tahliller, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
Öz
Metaphysical force-based applications such as sorcery, magic and fortune telling have always had an impact over faith and culture of people since the early days of civilizations. Whereas the innate desire to have control over events and situations kept sorcery and magical applications alive, the curiosity about future made the people prone to fortune telling. Within faith and cultural applications of The Turkic World, which consists of Turkic people, sorcery, magic and fortune telling practices and beliefs which are closely related to those practices exist. Through power of sorcery, magic and fortune, life changing competencies including treating diseases, overcoming enemies, having control over life and thought of people, are thought to be possible to be achieved.
The magic / sorcery and fortune telling practices that have taken place in the world of belief and social life of Turkic people are also used as motifs in epics, which are the mirrors of the culture. It is possible to determine the common culture, beliefs and practices of the Turkic people that make up the Turkic world by examining the epics that reflect the cultural codes and belief world of the society from which they come from. Thanks to this determination, the spiritual unity of Turkic people, whose roots are in Central Asia and lived in various geographies of the world, will be revealed.
In this paper, the reflections of sorcery, magic and fortune telling applications, which exist within the spiritual world of Kyrgyz, Kazakh, Uighur and Uzbek Turks, in epic stories are determined. As a result of the comparative studies, within the epic stories of these tribes who originate from the same cultural roots and have the same spiritual background, similarities and sameness were determined in terms of presentations of sorcery, magic and fortune telling patterns.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aça, M. (2002). Kazak Türklerinin Destanları ve Destancılık Geleneği, Kömen Yayınları, Konya.
- Adilbekova, E. (1999). Koblandı-Batır Destanı ile Dede Korkut Arasındaki İlişkiler, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
- Akmataliyev, A. ve Kırbaşev K. (2007). Kırgız Destanları 3 Kococaş Destanı. akt. Fikret Türkmen, Gülsine Uzun ve Baki Bora Hança, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Akmataliyev, A. ve Kıdırmambetova A. (2009). Kırgız Destanları 7 Boston. akt. Naciye Yıldız, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Akmataliyev, A. ve Musakov M. (2013). Kırgız Destanları 13 Canış Bayış. akt. Mehmet Aça, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Alimova, C. (2017). Kırgız Destanları 14 Coodarbeşim Destanı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Arıkan, M. (2007a). Kazak Destanları 1/Köroğlu’nun Kazak Anlatmaları, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- __________ (2007b). Kazak Destanları 2/Kubıkul, Dotan-Batır, Kulamergen-Joyamergen, Karabek-Batır, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Ayan, E. (2015). Kazak Destanları 10. hzl. Meyramgül Jumadilova, Karasaş Alpısbayeva, Rafat Abdıgulıp, Pakizat Avespayeva, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Aydın, F. (2019). Uygur Halk Destanlarında Tip ve Motif İncelemesi, YLT, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
- Baydemir, H. (1998). Rüstem Han Destanı (Metin-İnceleme), YLT, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
- Bayram, Bülent (2010). Kazak Destanları 7. hzl. Karasaş Alpısbayeva, Seyilbek Sakenov, Jakan Düysengül, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Baysal, B. (2019). Özbek Destanlarında Kahramanlar ve Tip Özellikleri. YLT, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
- Beydili, C. (2005). Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Yurt Kitap Yayın, Ankara.
- Boratav, P. N. (1984). 100 Soruda Türk Folkloru, Gerçek Yayınevi: İstanbul.
- Caynakova, A. (2004). Caňıl Mirza (Abdıbalık Çorabayev Varyantı). akt.: Mehmet Aça, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Dıykanbayeva, Aygerim (1999). Kococaş Destanında Şamanistik Unsurlar, YLT, Ege Üniversitesi, İzmir.
- Duman, N. E. (2001). Kızcibek Destanındaki Epik Unsurlar. YLT, Ege Üniversitesi, İzmir.
- Durbilmez, B. (2008). Âşık Edebiyatı Araştırmaları: Taşpınarlı Halk Şairleri, Ürün Yaınları, Ankara.
- Egimbaeva, S. (2012). Kırgız Destanları 10 Güldana-Askazan Baatır. akt.: Zekeriya Karadavut, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Fedakâr, S. (2009). Özbek Destanları 1 Erali ve Şirali. (Özbek Türkçesi Metin: Töre Mirzayev), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Gülensoy, T. (2011). Manas Destanı (Türkiye Türkçesi ile), Akçağ Yayınları, Ankara.
- İbrayev, Ş. (1998). Destanın Yapısı, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara.
- İnan, A. (2015). Tarihte ve Bugün Şamanizm, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
- İnayet, A. (1992). Hurilika- Hemracan Hikâyesi Üzerine Mukayeseli Bir Araştırma, YLT, Ege Üniversitesi, İzmir.
- ____________ (2004). Uygur Halk Destanları I, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- ____________ (2013). Uygur Halk Destanları II, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Karaca, O. S. (2009). Kazak Destanları 6 “Mırkı Batır, Nurgayşa, Akbiykeş-Karabala”, hzl. Seyilbek Sakenov ve Pakizat Avespayeva, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. Kaşgarlı Mahmud (2013). Divanü Lûgati’t-Türk Tercümesi. akt. Besim Atalay, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Kırbaşoğlu, F. (2000). Köroğlu Destanı’nın Özbek Varyantları Üzerine Bir Araştırma –Göroğlu’nun Doğuşu, Yunus Peri, Hasanhan, Miskal Peri, Avazhan, Göroğlu’nun Ölümü- (İnceleme-Metinler), DT, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
- Köse, N. (2002). Kococaş Destanı (Üsönbayev, Konokbayev ve Ceentayev Varyantları) İnceleme-Metin, Millî Folklor Yayınları, Ankara.
- _________ (2004). Ak Möör Destanı (Akiyev, Eşmambetov, Baatırbek, Kudaybergenov-Bököçev, Sarıkunan, Kocekov ve Boronbayev Varyantaları), İnceleme-Metin, Millî Folklor Yayınları, Ankara.
- _________ (2005). Kurmanbek Destanı (Kalık Akıyev Varyantı) İnceleme-Metin, Millî Folklor Yayınları, Ankara.
- Köprülü, M. F. (1980). Edebiyat Araştırmaları I-II, Ötüken Yayınları, İstanbul.
- Malinowski, B. (2000). Büyü, Bilim ve Din. çev. Saadet Özkal, Kabalcı Yayınları, İstanbul.
- Mehmet, A. (1999). Çın Tömür Batur Destanı Üzerine Mukayeseli Bir İnceleme, YLT, Ege Üniversitesi, İzmir.
- __________________ (2011). Uygur Halk Destanları III, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Mutlu, H. K. (1999). Er Sayın Destanı Çeviri-Gramer-Sözlük, YLT, Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
- Musakov, M. (2013a). Kırgız Destanları 11 Kurmanbek, akt. Ulanbek Alimov, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- ______________ (2013b). Kırgız Destanları 12 Seyitbek, akt. Ulanbek Alimov, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Namatov, M. (2001). Kırgızların Küçük Destanı Er Tabıldı (İnceleme ve Transkripsiyon). DT, Ege Üniversitesi, İzmir.
- Orozobayev, M. (2014). Kırgızcadaki İslam Öncesi Geleneksel İnanç ve İnanışlarla İlgili Söz Varlığı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Örnek, S. V. (1966). Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Batıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki, Ankara Üniversitesi DTCF Yayınları, Ankara.
- ___________________ (1995). 100 Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
- Öyke, C. (2004). Kırgızların Küçük Destanı Baktı Bolot, YLT, Ege Üniversitesi, İzmir.
- Özkan, İ. (1989). Abdurrahman Han Destanı, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- Özdemir, Ö. (2020). Kazak Türklerinin Destanlarında Mitolojik Unsurlar. DT, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
- Roux, J. P. (1998). Türklerin ve Moğolların Eski Dini. çev. Aykut Kazancıgil, İşaret Yayınları, İstanbul.
- Şentürk-Üçay, Z. (2013). Canış Bayış Destanı Moldobasan Musulmankulov Varyantı (Metin-Aktarma-İnceleme). YLT, Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Tekalan, H. (2002). Er Koşoy Destanı Transkripsiyonlu Metin, Aktarma, Gramatikal Dizin. YLT, Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Türkmen, F. (2015). Tahir ile Zühre (İnceleme- Metin), AKMB Yayınları, Ankara.
- Türkmen, F. ve Arıkan M. (2007). Kazak Destanları 4 “Kırımın Kırk Batırı”. Anlatan: Murın Jırav Sengirbayev, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Yalçın, B. (1999). Canış-Bayış Destanı (Metin-Aktarım-İnceleme). YLT, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
- Yıldız, N. (1995). Manas Destanı (W. Radloff) ve Kırgız Kültürü İle İlgili Tespit ve Tahliller, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
Öz
Практикованние магии, колдовства и гадании, основанные на метафизических силах, имели место в мире веровании и культуры разных народов, начиная с первых периодов существования человечества и до наших дней. С момента создания мира, у человека появляется желание управлять событиями и ситуациями с помощью магии и колдовства, а любопытство по поводу того, что произойдет в будущем, склоняло к гаданию. В мир веровании и культурных ритуалов тюркских народов было основано на практики магии, колдовства и гадании. Люди верили в силу этих ритуалов, например: лечить болезни с помощью магии, побеждать врагов с помощью колдовства, доминировать над жизнью человека и узнать будущее с помощью гадания.
Практикования магии / колдовства и гадании, которые имели особенное место в
мире веровании и общественной жизни тюркских народов. Они также используются в
качестве мотивов в эпических текстах, которые являются зеркалом культуры. Можно
определить общую культуру, верования и обычаи тюркских народов исследуя их
эпические тексты, которые отражают культурные коды и мир верований общества, из
которого они происходят. Благодаря этому определению будет раскрыто духовное
единство тюркских народов, у которых корни уходят в Среднюю Азию и живут они в
разных географических регионах мира.
В этой статье были определены отражение веровании и практики, связанные с магией / колдовством и гаданием; в мире веровании - киргизских, казахских, уйгурских и узбекских, тюркских народов вера была основана на их эпосах. В результате сравнительного анализа было замечено, что есть общие черты и даже сходства в обработке мотивов магии / колдовства и гадания в эпосах тюркских народов, которые связаны с одним и тем же культурным корнем и миром верований.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aça, M. (2002). Kazak Türklerinin Destanları ve Destancılık Geleneği, Kömen Yayınları, Konya.
- Adilbekova, E. (1999). Koblandı-Batır Destanı ile Dede Korkut Arasındaki İlişkiler, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
- Akmataliyev, A. ve Kırbaşev K. (2007). Kırgız Destanları 3 Kococaş Destanı. akt. Fikret Türkmen, Gülsine Uzun ve Baki Bora Hança, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Akmataliyev, A. ve Kıdırmambetova A. (2009). Kırgız Destanları 7 Boston. akt. Naciye Yıldız, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Akmataliyev, A. ve Musakov M. (2013). Kırgız Destanları 13 Canış Bayış. akt. Mehmet Aça, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Alimova, C. (2017). Kırgız Destanları 14 Coodarbeşim Destanı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Arıkan, M. (2007a). Kazak Destanları 1/Köroğlu’nun Kazak Anlatmaları, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- __________ (2007b). Kazak Destanları 2/Kubıkul, Dotan-Batır, Kulamergen-Joyamergen, Karabek-Batır, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Ayan, E. (2015). Kazak Destanları 10. hzl. Meyramgül Jumadilova, Karasaş Alpısbayeva, Rafat Abdıgulıp, Pakizat Avespayeva, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Aydın, F. (2019). Uygur Halk Destanlarında Tip ve Motif İncelemesi, YLT, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
- Baydemir, H. (1998). Rüstem Han Destanı (Metin-İnceleme), YLT, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
- Bayram, Bülent (2010). Kazak Destanları 7. hzl. Karasaş Alpısbayeva, Seyilbek Sakenov, Jakan Düysengül, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Baysal, B. (2019). Özbek Destanlarında Kahramanlar ve Tip Özellikleri. YLT, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
- Beydili, C. (2005). Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Yurt Kitap Yayın, Ankara.
- Boratav, P. N. (1984). 100 Soruda Türk Folkloru, Gerçek Yayınevi: İstanbul.
- Caynakova, A. (2004). Caňıl Mirza (Abdıbalık Çorabayev Varyantı). akt.: Mehmet Aça, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Dıykanbayeva, Aygerim (1999). Kococaş Destanında Şamanistik Unsurlar, YLT, Ege Üniversitesi, İzmir.
- Duman, N. E. (2001). Kızcibek Destanındaki Epik Unsurlar. YLT, Ege Üniversitesi, İzmir.
- Durbilmez, B. (2008). Âşık Edebiyatı Araştırmaları: Taşpınarlı Halk Şairleri, Ürün Yaınları, Ankara.
- Egimbaeva, S. (2012). Kırgız Destanları 10 Güldana-Askazan Baatır. akt.: Zekeriya Karadavut, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Fedakâr, S. (2009). Özbek Destanları 1 Erali ve Şirali. (Özbek Türkçesi Metin: Töre Mirzayev), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Gülensoy, T. (2011). Manas Destanı (Türkiye Türkçesi ile), Akçağ Yayınları, Ankara.
- İbrayev, Ş. (1998). Destanın Yapısı, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara.
- İnan, A. (2015). Tarihte ve Bugün Şamanizm, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
- İnayet, A. (1992). Hurilika- Hemracan Hikâyesi Üzerine Mukayeseli Bir Araştırma, YLT, Ege Üniversitesi, İzmir.
- ____________ (2004). Uygur Halk Destanları I, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- ____________ (2013). Uygur Halk Destanları II, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Karaca, O. S. (2009). Kazak Destanları 6 “Mırkı Batır, Nurgayşa, Akbiykeş-Karabala”, hzl. Seyilbek Sakenov ve Pakizat Avespayeva, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. Kaşgarlı Mahmud (2013). Divanü Lûgati’t-Türk Tercümesi. akt. Besim Atalay, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Kırbaşoğlu, F. (2000). Köroğlu Destanı’nın Özbek Varyantları Üzerine Bir Araştırma –Göroğlu’nun Doğuşu, Yunus Peri, Hasanhan, Miskal Peri, Avazhan, Göroğlu’nun Ölümü- (İnceleme-Metinler), DT, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
- Köse, N. (2002). Kococaş Destanı (Üsönbayev, Konokbayev ve Ceentayev Varyantları) İnceleme-Metin, Millî Folklor Yayınları, Ankara.
- _________ (2004). Ak Möör Destanı (Akiyev, Eşmambetov, Baatırbek, Kudaybergenov-Bököçev, Sarıkunan, Kocekov ve Boronbayev Varyantaları), İnceleme-Metin, Millî Folklor Yayınları, Ankara.
- _________ (2005). Kurmanbek Destanı (Kalık Akıyev Varyantı) İnceleme-Metin, Millî Folklor Yayınları, Ankara.
- Köprülü, M. F. (1980). Edebiyat Araştırmaları I-II, Ötüken Yayınları, İstanbul.
- Malinowski, B. (2000). Büyü, Bilim ve Din. çev. Saadet Özkal, Kabalcı Yayınları, İstanbul.
- Mehmet, A. (1999). Çın Tömür Batur Destanı Üzerine Mukayeseli Bir İnceleme, YLT, Ege Üniversitesi, İzmir.
- __________________ (2011). Uygur Halk Destanları III, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Mutlu, H. K. (1999). Er Sayın Destanı Çeviri-Gramer-Sözlük, YLT, Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
- Musakov, M. (2013a). Kırgız Destanları 11 Kurmanbek, akt. Ulanbek Alimov, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- ______________ (2013b). Kırgız Destanları 12 Seyitbek, akt. Ulanbek Alimov, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Namatov, M. (2001). Kırgızların Küçük Destanı Er Tabıldı (İnceleme ve Transkripsiyon). DT, Ege Üniversitesi, İzmir.
- Orozobayev, M. (2014). Kırgızcadaki İslam Öncesi Geleneksel İnanç ve İnanışlarla İlgili Söz Varlığı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Örnek, S. V. (1966). Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Batıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki, Ankara Üniversitesi DTCF Yayınları, Ankara.
- ___________________ (1995). 100 Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
- Öyke, C. (2004). Kırgızların Küçük Destanı Baktı Bolot, YLT, Ege Üniversitesi, İzmir.
- Özkan, İ. (1989). Abdurrahman Han Destanı, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- Özdemir, Ö. (2020). Kazak Türklerinin Destanlarında Mitolojik Unsurlar. DT, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
- Roux, J. P. (1998). Türklerin ve Moğolların Eski Dini. çev. Aykut Kazancıgil, İşaret Yayınları, İstanbul.
- Şentürk-Üçay, Z. (2013). Canış Bayış Destanı Moldobasan Musulmankulov Varyantı (Metin-Aktarma-İnceleme). YLT, Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Tekalan, H. (2002). Er Koşoy Destanı Transkripsiyonlu Metin, Aktarma, Gramatikal Dizin. YLT, Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Türkmen, F. (2015). Tahir ile Zühre (İnceleme- Metin), AKMB Yayınları, Ankara.
- Türkmen, F. ve Arıkan M. (2007). Kazak Destanları 4 “Kırımın Kırk Batırı”. Anlatan: Murın Jırav Sengirbayev, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Yalçın, B. (1999). Canış-Bayış Destanı (Metin-Aktarım-İnceleme). YLT, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
- Yıldız, N. (1995). Manas Destanı (W. Radloff) ve Kırgız Kültürü İle İlgili Tespit ve Tahliller, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Edebi Çalışmalar |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 22 Haziran 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 24 Mart 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 |