COMING OUT OF DASNAKTSUTYUN AND ITS ACTIVITIES IN TURKEY ACCORDOING TO RUSSIAN ARCHIVE DOCUMENTA TION (1890-1915)

Yıl 2011, Sayı: 10, 81 - 102, 01.06.2011

Ольгa быкова

Öz

Armenian nationalism, formed the theoretical basis in XIX century, have passed a new stage at the end of the century. Armenians were conscious of that they wouldn’t achieve the “Independent Armenia” goal without propaganda, agitation and vigorously activities. In a short period of time the committees and associations were established by the Armenians in many countries. Dasnaktsutyun Party, established in 1890, was prominent between these committee and associations. The most important features, distinguished the Dasnaktsutyun from the others, was that it reflected the most radical and the most aggressive part of Armenian nationalism However, using terrorist activities took an important place in its methods. The first program of the party clearly stated that his main goal: attaining the economic and political independence of Armenian of Turkey with using as a means of rebellion. To reach the this aim, its strategy consisted of two steps. The first was “the language of tears”, means that taking the public support of big states with diplomatic activities, propaganda and agitation. The other was “sword method” means that using terrorist activities, starting armed gangs and prompting revolts in Turkey. The Russian archive documents have showed that the party was involved in intensive activities in a short period of time after the establishing, in 25 years, it made an endeavour to start armed gangs and to arm the people and with like these activities it paved the suitable way for enthusiastic foreign countries to interfere in the internal affairs of the Ottoman Empire. As a result of taking up arms secretly and illegally, starting gangs and organizing revolts, that started in 1890’s and attained large sizes in 1910’s, Dasnaktsutyun posed a serious threat for Turkey. To change of the population ratio in six provinces in East of Turkey in favor of Armenians, Dashnaks that implemented policies consisted of carnage and plunder against the Muslim people living in the region, participated in the war the Russian side, the enemy of the Ottoman Empire and refused to compromise with the Ottoman government. When all these negative activities added to war conditions, Turkish government had to take a radical decision that forcing the Armenians living in Turkey to emigrate. 

Anahtar Kelimeler

Armenian Issue, terror, the Ottoman Empire, Tsarist Russia, World War I

RUS ARŞİV BELGELERİNE GÖRE TAŞNAKSUTYUN’UN ORTAYA ÇIKIŞI VE TÜRKİYE TOPRAKLARINDAKİ FAALİYETLERİ (1890-1915)

Öz

XIX. yüzyılda teorik temeli oluşmuş olan Ermeni milliyetçiliği yüzyılın sonunda yeni bir aşamaya geçmekteydi. Ermeniler, propaganda, ajitasyon ve aktif faaliyet olmadan “Bağımsız Ermenistan” hedefine ulaşamayacaklarının farkındalardı. Kısa bir süre zarfında Ermeniler tarafından birçok ülkede komite ve demekler kurulmuştur. Oluşturulan komite ve demekler arasında en sivrileni ise 1890 yılında kumlan Taşnaksutyun partisi olmuştur. Taşnaksutyun’u diğerlerinden ayıran en önemli özellik ise Ermeni milliyetçiliğinin en radikal ve en saldırgan kesimini yansıtmasıdır. Zira kullandıkları yöntemler arasında terör faaliyetleri büyük bir yer tutmaktaydı. Partinin daha ilk programında onun temel hedefi net bir şekilde belirtilmişti: İsyan yoluyla Türkiye Ermenistanı’nın ekonomik ve siyasi bağımsızlığa kavuşturulması. Hedefe ulaşmak için uygulamaya yöneldikleri strateji iki basamaktan oluşmaktaydı. Bunlardan birincisi “gözyaşı dili”: Diplomatik faaliyetler, ajitasyon ve propaganda yoluyla büyük devletlerin kamuoyunun desteğini kazanmak; diğeri ise “kılıç metodu”: Türkiye’de çetelerin oluşturulması, silahlı ayaklanmaların çıkartılması ve terörün uygulanmasıydı. Rus arşiv belgeleri, kuruluşundan kısa bir süre sonra Parti’nin yoğun bir faaliyete geçtiğini, 25 yıllık sürede, devamlı olarak çeteler kurmak ve halkı silahlandırmak için çaba sarf ettiğini ve bu şekilde OsmanlI’nın içişlerine müdahale etmeye hevesli dış ülkelere uygun ortamı hazırladığını göstermektedir. 1890’h yıllarda başlayan ve 1910’lu yıllarda geniş boyutlara ulaşan gizli ve yasadışı silah satm alımı, çetelerin kurulması, silahlı isyanların organize edilmesi sonucu Taşnaksutyun, Türk devletine karşı ciddi bir tehdit haline gelmiştir. Türkiye’nin doğusundaki 6 vilayette nüfus oranını Ermenilerin lehine değiştirmek için bölgede yaşayan Müslüman halka karşı kınm ve yağma politikaları uygulamaya başlayan Taşnaklar, Birinci Dünya Savaşı başmda da Osmanlı Devleti’nin düşmanı olan Rusya’nın tarafında savaşa katılmışlar ve Osmanlı hükümeti ile uzlaşmayı katiyen reddetmişlerdir. Taşnaklann yürüttüğü Osmanlı aleyhtarı bütün bu olumsuz faaliyetlere savaş şartlan da eklenince, Türk hükümeti radikal bir kararla Türkiye topraklarında yaşayan Ermenileri tehcire zorlamak mecburiyetinde kalmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Ermeni Meselesi, Terör, Osmanlı Devleti, Çarlık Rusyası, Birinci Dünya Savaşı

ВОЗНИКНОВЕНИЕ ПАРТИИ «ДАШНАКЦУТЮН» И ЕЁ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ НА ТЕРРИТОРИИ ТУРЦИИ (ПО МАТЕРИАЛАМ ДОКУМЕНТОВ РОССИЙСКИХ АРХИВОВ) (1890-1915)

Öz

В конце XIX века армянский национализм, основы которого закладывались на протяжении всего столетия, выходит на новую стадию организационного развития. Армяне понимают, что без активных действий, агитации и пропаганды они не смогут заручиться поддержкой других стран и получить помощь в деле достижения своей цели - независимой Армении. За короткий промежуток времени во многих странах формируются армянские кружки и комитеты. Среди всех новосозданных сообществ и комитетов наибольшую известность получила основанная в 1890 году партия Дашнакцутюн . Главной отличительной особенностью этой партии было то, что она выражала мнение наиболее радикальноагрессивно настроенных слоёв представителей армянского национализма. Эта особенность партии проявилась в том, что среди используемых её представителями методов достижения целей значительное место отводилось террору. Организованные дашнаками террористические акции, спровоцированные ими вооруженные восстания в Турецкой Армении, которые, в свою очередь, подготовили благоприятную почву для вмешательства во внутренние дела империи иностранных государств, постоянно искавших для этого повод, - всё это стало представлять реальную угрозу существованию османского государства. В подобной обстановке открытое выступление партии Дашнакцутюн на стороне врага Османской империи в разразившейся Первой мировой войне и принятие ей участия в военных действиях на стороне вражеских войск не оставило османскому правительству никакого иного выбора, кроме как принять закон о переселении турецких армян в 1915 г.

Anahtar Kelimeler

Армянский Вопрос, Террор, Османская Империя, Царская Россия, Первая Мировая Война