THE CITIZENS OF BAKU AND 1915-1917 SARIKAMISH SLAVES

Yıl 2010, Sayı: 6, 9 - 23, 01.06.2010

Prof. Dr. Bingür Sönmez

Öz

We will never find out how many loses we had in the Battle of Sarikamish which lasted tw weeks between 22th of December 1914 and 5th of January 1915. In January the fifth when the war came to an end, 7200 soldiers were captured. In the Caucasian Front, the number was 15.000. The report about the number of Turk slaves in Russia which was prepared by Yusuf Akçura Hilal-i Ahmer Society for the Battle History committee puts forward that there were 60.000 Turk slaves, 20.000 - 30.000 in North-Caucasus and 30.000 in the other parts of Russia. Soldiers and civilians captured by Russia were taken to special camps in Omsk, Tomsk, Irkutsk, Uralsk, Samara, Kazan, Nijniy, Novgorod, Harkov, Baku and other cities. This studys reveals the documents about the conditions of Turkish slaves taken to the camp in Nargin Island across the city of Baku, the funeral processes of the martyrs, the slaves being kidnapped from Nargin Island and their returning.

Anahtar Kelimeler

The Battle of Sarikamish, Nargin Island, The Condition of the Slaves, The Returning of the Slaves

БРА TC КАЯ ПОМОЩЬ НАРОДА БАКУ ПЛЕНЕННЫМ 1915-1917 В САРЫКАМЫШЕ

Öz

Мы никогда не сможем точно выяснить сколько было наших потерь в бою на площади Сарыкамыш который длился всего две недели с 22 Декабря 1914 по 5 Января 1915. 5 Января когда бой был окончен, было выдано 7200 пленных. Это число вдоль Кавказкого фронта, было 15000. Юсуф Акчура который для Комитета Истории Войны при обществе Хилал-и Ахмер в подготовленном докладе на тему количество Турецких пленных в России; указал что 20-30 тысяч на Северном Кавказе и около 30 тысяч в других месностях России, итого было 60.000 Турецких пленных. Попавших к Русским в плен военных и гражданских отвозили в Омск, Томск, Иркутск, Уралск, Самару, Казан, Нижний Новгород, Харков, Баку и другие города где были расположены специальные лагеря. В нашей работе представленны документы о состоянии Турецких пленных, которые были отправленны в лагерь на остров Наргин, расположенный на против города Баку. Также о погребении убитых, убежавших пленных с острова Наргин и их возвращении. 

Anahtar Kelimeler

Битва На Площаде Сарыкамыш, Остров Наргин, Состояние Турецких Пленных, Возвращение Пленных

BAKÜ HALKININ 1915-1917 SARIKAMIŞ ESİRLERİNE KARDEŞ KÖMEĞİ

Öz

Biz 22 Aralık 1914 / 5 Ocak 1915 arasında iki haftada sonuçlanan Sarıkamış Meydan Muharebesinde kaç yitiğimiz olduğunu hiçbir zaman kesin olarak öğrenemeyeceğiz. 5 Ocakta savaş bittiği zaman 7200 esir verilmiştir. Bu sayı Kafkas Cephesi boyunca 15 000 olmuştur. Yusuf Akçura Hilal-i Ahmer Cemiyeti’nin Harp Tarihi Encümenliği için hazırladığı Rusya’daki Türk esirlerin miktarı konusundaki raporda; 20-30 bini Kuzey Kafkasya’da ve 30 bin kadarı da Rusya’nın diğer yerlerinde olmak üzere 60.000 Türk esiri olduğunu belirtilmiştir. Ruslara esir düşen asker ve siviller Omsk, Tomsk, Irkutsk, Uralsk, Samara, Kazan, Nijniy, Novgorod, Harkov, Bakü ve diğer bazı şehirlerde özel kamplara götürülmüşlerdir. Bu çalışmada Bakü şehri karşısındaki Nargin adasındaki kampa götürülen Türk esirlerinin durumu, şehitlerin defin işlemleri, Nargin Adası’ndan esirlerin kaçırılması, kaçırılan esirlerin dönüşü ilgili belgelere yer verilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Sarıkamış Meydan Muharebesi, Nargin Adası, Türk Esirlerinin Durumu, Esirlerin Dönüşü

Kaynakça

• Faik Tonguç, Dünya Savaşı’nda Bir Yedek Subayın Anıları, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1999.
• Sami Önal, Sarıkamış’tan Esarete, Tuğgeneral Ziya Yergök’ün Anıları (1915 - 1920), Remzi Kitabevi, 7. Baskı, Mart 2006.
• Ahmet Rıza İrfanoğlu, Allahüekber Dağlan’ndan Sibirya’ya (İrfanoğlu İsmail Efendi’nin Esaret Yıllan Hatıraları), İstanbul 2004.
• Tahsin İybar, Sibirya’dan Serendib’e, Ulus Basımevi, Ankara, 1950.
• Mehmet Arif Ölçen, Vetluga Irmağı, Kafkas Cephesinde Sarıkamış ve Sonrası, Ümit Yayınevi, 2. Basım.
• Necdet Öklem, Birinci Cihan Savaşı ve Sarıkamış, İzmir, 1985.
• M. Rıza Serhadoğlu, Savaşçı Doktorun İzinde (Kırım, Sarıkamış, Esaret Yılları ve Kurtuluş Savaşı), Remzi Kitabevi, 2. Basım.
• Yard. Doç. Dr. Ferhat Ecer, Esaret Yılları, Halil Ataman, Kasım 1990.
• Hüsamettin Tuğaç, Bir Neslin Dramı, Çağdaş Yayınları, Haziran 1975.
• Cemil Kutlu, Birinci Dünya Savaşı’nda Rusya’daki Türk Savaş Esirleri ve Bunların Yurda Döndürülmeleri Faaliyeti, (Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi), Erzurum 1997.
• Betül Aslan, Kardaş Kömeği (Yardımı)” ve Bakü Müslüman Cemiyet-i Hayriyesi, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınlan, 2000.
• Merih Baran Erbuğ, Kaybolan Yıllar (Mülazım Ahmet Hilmi’nin Sankamış-Sibirya-Afganistan Hatıraları ve Hayatı), Vadi Yayınlan, 1. Baskı, Şubat 2007.
• Büyük Harpte Kafkas Cephesindeki Muharebeler, Alman Kaymakamı Güze, Türkçeye Çeviren: Kaymakam Hakkı, Askeri Mecmua, 1931, Sayı 20.
• İhsan Birinci, Sarıkamış Harekatı ve Sonrası, Hayat Tarih Dergisi, 1969, No: 12.
• Ergun Göze, Rusya’da Üç Esaret Yılı (Ahmet Göze’nin Anıları), Boğaziçi Yayınları, 2. Baskı, 1991.
• Rusya Üsera Murahhası Yusuf Akçura Bey’in Raporu, Dersaadet, Matbaa-i Orhaniye, 1335.
• Prof. Dr. Ahmet Temir, Yusuf Akçura, (İkinci Baskı), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları; 156, Seri: IX, Sayı: A.6, Ankara, 1997 Keramettin Şenocak, Gaziler’in Gazisi Rifat Şeki, Emre Basımevi, I. Baskı, Ocak 2008,
• Xegani Memmedov, Azerbaycan Xalkının Milli İstiqlal Mubarizesi, Elm Neşriyatı, Bakı, 2005 Tevfık Sağlam 1882-1963, İkinci cilt, İsmail Akgün Matbaası, 1968