FORTİFİCATİONS İN THE NORTHERN CAUCASİA BEFORE THE RUSSOOTTOMAN WAR OF 1787-1791: ANAPA CASTLE

Yıl 2009, Sayı: 4, - , 01.12.2009

Cengiz Fedakâr

Öz

With the Treaty of Küçük Kaynarca (1774), signed after the Russo-Ottoman war of 1768-1774, the Ottoman Empire lost the Crimean Khanate. It thus became nominally independent state and its first ruler was pro-Russian Şahin Giray. The new status of the Khanate was confirmed by the Aynalıkavak Agreement signed in 1779 between Russia and the Empire. As a ruler, Şahin Giray inaugurated a modernization process in the Khanate, but faced fierce opposition and a revolt started in 1782. Using the upheavel as a pretext, the Russians entered the Khanate and annexed it the following year. Being the first Muslim territory lost the enemy, it was a severe blow to the Ottomans. Thereafter, the Ottoman rulers tried to develop military and political strategies in the Caucasia to regain the Khanate. An important part of the military strategy was to build a fortress in Anapa, a strategically important place on the Russian frontier. Moreover, contacts were established with the local tribes with the aim of collaborating with them against the Russian threat. Focusing on the Anapa fortress, the aim of this paper is to study the military and diplomatic strategies employed in the Northern Caucasia by the Ottoman Empire to take back the Crimean Khanate from the Russians. 

Anahtar Kelimeler

Anape Castle, Otoman, Russian, Caucausia, Circassian trbes

СЕВЕРО-КАВКАЗСКИЙ ОПЛОТ ПЕРЕД ТУРЕЦКО-РУССКОЙ ВОЙНОЙ 1787-1791 ГОДОВ: КРЕПОСТЬ АНАПА

Öz

В итоге подписания мирного договора в Кучук Кайнардже после окончания турецко-русской войны 1768-1774 годов, Крым стал независимым государством и крымским ханом был объявлен сторонник русской политики Шахин Гирай. Османская империя признала это положение после заключения договора с Россией в Айналыкаваке в 1779 году. В 1782 году в Крыму вспыхнуло восстание против реформ Шахин Гирая, что послужило для России поводом для осады Крыма и завоевания его год спустя. Крым был первым мусульманским государством, потерянным Османской империей. С целью вернуть власть в Крыму, Османская империя предприняла некоторые военные и политические меры на Северном Кавказе. В рамках данных действий была воздвигнута крепость в наиболее близком к границе с Россией городе Анапе. С другой стороны, вступая в теплые отношения с мирным населением, османцы проводили политическую подготовку к совместному противостоянию общему врагу. 

Anahtar Kelimeler

Крепость Анапа, Османская империя, Россия, Кавказ, Черкезы

1787-1791 OSMANLI-RUS SAVAŞI ÖNCESİ KUZEY KAFKASLARIN TAHKİMİ: ANAPA KALESİ

Öz

1768-1774 Osmanlı Rus savaşından sonra imzalanan Küçük Kaynarca antlaşması ile Kırım’a bağımsızlık verilmiş; Rus yanlısı Şahin Giray da Kırım hanı olarak atanmıştır. Osmanlı devleti bu durumu Rusya ile 1779 tarihinde imzaladığı Aynalıkavak Tenkihnâmesi ile kabul etmiştir. 1782 yılında batılı anlamda bir takım reformlar yapmaya çalışan Şahin Giray’a karşı Kırım’da ayaklanma çıkmış; bunu bahane eden Rusya Kırım’ı işgal ve bir yıl sonra da ilhak etmiştir. Elden çıkan ilk Müslüman toprağı olması dolayısıyla Kırım’ın kaybını bir türlü hazmedemeyen Osmanlı Devleti, burayı tekrar topraklarına katmak için özellikle Kuzey Kafkasya’da bir takım askerî ve siyasî faaliyetlere girişmiştir. Bu çerçevede Rusya sınırına en yakın ve müstahkem yer olan Anapa’da bir kale inşa etmiştir. Diğer yandan bölge kabileleri ile de yakın temasa geçerek ortak düşmana karşı birlikte mücadele olgusu yerleştirilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmanın amacı, Anapa kalesi odaklı Osmanlı Devleti’nin Kırım’ı geri almak için Kuzey Kafkasya’da icra ettiği askerî ve siyasî faaliyetlerdir. 

Anahtar Kelimeler

Anapa Kalesi, Osmanlı, Rus, Kafkas, Çerkesler, Ottoman

Kaynakça

• Haşim Efendi, Ahval-i Anapa ve Çerkeş, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Hazine Kitaplığı, nr: 1564 A. H. Ongunsu, “Abdulhamid I”, İslâm Ansiklopedisi, C.I, İstanbul 1968, s. 75.
• Cemal Gökçe, Kafkasya ve Osmanlı İmparatorluğunun Kafkasya Siyaseti, İstanbul 1979
• Feridun M. Emecen, “Son Kırım Hânı Şahin Giray’ın idamı Mes’elesi ve Buna Dâir Vesikalar”, Tarih Dergisi, S. 34, İstanbul 1984.
• Fikret Sarıcaoğlu, Kendi Kaleminden Bir Padişahın Portresi Sultan I. Abdulhamid (1774-1789), İstanbul 2001 İsmail Berkok, Tarihte Kafkasya, İstanbul 1958 Kemal Beydilli, “Küçük Kaynarca Antlaşması” DİA, C.26, Ankara 2002, s.524-527.
• Mahir Aydın, “Kaf Dağı’nda Türk Kalesi”, Türklük Araştırmaları Dergisi, S.20, İstan­bul 2009.
• Mahir Aydın, “Faş Kalesi”, Osmanlı Araştırmaları VI, İstanbul 1986.
• Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî I, (haz. Nuri Akbayar), İstanbul 1996 Roderic H. Davison, “Russian Skill and Turkish Imbeccility: The Treaty of Kuckuk Kainardji Reconsidered”, Slavic Reviev, Vol 35, No.3, 1976; Sergey Anisof, Kafkas Klavuzu, (çev. Binbaşı Sadık), İstanbul 1926.