MISSIONARY ACTIVITIES IN EASTERN BLACK SEA REGION UNTIL THE 19th CENTURY AS ONE OF THE EARLY AGES.

Yıl 2009, Sayı: 3, - , 01.09.2009

Dr. Enver Uzun

Öz

Trabzon has been an important center for its geopolitics place since it was founded. It was a meeting center for Eastern, Western, Crimea and Middle East. Although it was a meeting center for the visitors, else it was a meeting center for the Christian Missioners. History of Trabzon is full of too many missioner facilities. The West accepted it as a door for going to interior Asia. Even for this, different churches, beggar tariqa, sermon brothers, priest Piligram brothers so like these societies were founded since 1282. That’s why, Pontus Idea was used instead of missionaries after 1908, the Monarchy II. However, since 1908, Pontus has been using for Greek. In fact, the missioner facilities covered all Black Sea Region in the past. But its general center was only Trabzon along the history. 

Anahtar Kelimeler

East Black Sea, Trabzon, Christian, missioner, tariqa, piligram, Pontus

МИССИОНЕРСТВО НА ВОСТОЧНОМ ЧЕРНОМОРЬЕ С РАННИХ ВЕКОВ ДО КОНЦА XIX ВЕКА

Öz

Трабзон, в силу своего географического положения, с древних времен являлся важным стратегическим центром как для Востока, так и для Запада. Многие века данный порт являлся торговым перекрестком, где встречались Запад, Восток, Крым и Средний Восток. Однако несмотря на то, что о данном стратегическом положении Трабзона достаточно много упоминалось в путевых заметках тех или иных путешественников, тема миссионерства в Трабзоне и его окрестностях оставалась почти не затронутой. Тогда как следует отметить, что миссионерство в истории Трабзона сыграло значительную роль. Обычно Трабзон рассматривали как ворота среднеазиатского миссионерства. В силу данных истолкований и достижения определенных целей, были построены различные церкви и школы, и даже такие религиозные сообщества, как «Сообщество попрашаек» в 1282 году, «Братья Хатипы» в 1288 году и «Сообщество братьев монахов-пилигриммов» в 1291 году. В результате понятие «миссионерство» уступило место понятию «понтусство», а в 1908 году после принятия манифеста II. Meşrutiyet понятие «понтусство» было сменино темой «юнанства». Несмотря на то, что мессионерство охватывало все Черноморье, стратегическим центром всегда избирался Трабзон.

Anahtar Kelimeler

Восточное Черноморье, Трабзон, христианство, миссионер, пилигрим, Понтус

ERKEN ÇAĞLARDAN 19. YÜZYIL SONLARINA DOĞU KARADENİZ’DE MİSYONERLİK FAALİYETLERİ

Öz

Bulunduğu stratejik coğrafi konumu nedeniyle Trabzon çok eski çağlardan beri Şark ve Garbın cazibe merkezi durumunda olmuştur. Tarihler boyu Garp, Şark, Kırım ve Ortadoğu’nun ticari faaliyetlerin kesişme noktası olmuştur. Ancak genelde seyyahların notlarıyla bu serüven dile getirilmiş ise de bilinçli olarak Trabzon ve çevresindeki misyoner faaliyetlere değinilmemiştir. Hâlbuki Trabzon tarihi içerisinde misyoner faaliyetlerin oldukça büyük bir rolü olmuştur. Daima Trabzon’a Asya’daki misyonerlik fealiyetlerinin kapısı gibi bakılmıştır. Bu anlayışın sonucunda arzu edilen hedefe ulaşmak için değişik kiliseler, okullar ve hatta 1282 tarihinde “DÎLENÇÎLER TARİKATI”, 1288 tarihinde “HATİP KARDEŞLER”, 1291 tarihinde ise “RAHÎB-PİLİGRAM KARDEŞLER CEMİYETİ” gibi dinsel teşkilatlanmalar yapılmıştır Bu nedenledir ki, misyonerlik anlayışının Pontusculuk ile yer değiştirdiğini ve 1908 yılında II. Meşrutiyetin ilanından sonra da Pontus’çuluk söyleminin yerini Yunanlılık konusu aldığını görmekteyiz. Söz konusu emellerin tüm Karadeniz’i kapsadığı bir gerçektir, ancak stratejik merkez olarak daima Trabzon seçilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğu Karadeniz, Trabzon, Hıristiyanlık, Misyoner, tarikat, piligram, Pontus

Kaynakça

• Albayrak H. (2008), Trabzon Milli Eğitim Tarihi, (?) C.I.
• Aydın Mithat, (2008), Bulgar ve Ermeniler Arasında Amerikan Misyonerleri, İstanbul.
• Barton J. L. (1908), Daybreak In Turkey, Boston.
• Berberakis S., Yunanistan’da Fanatizm (Sabah gaz, 01.06.1993, s. 18) Bessarinos. (1984), ‘O “Eıç TpanruoBvra” Aöyoç roB Bı^otrapiovoç / Ekd.
• Lampsides // АП.. С. 39.
• Brayer A. (1994), The Grand Komnenos and the Great Khan at karakorum in 1246 // Res Orientales VI Itineraires d’Orient. Hommaes â Claude Cahen, Leuven.
• Bryer A. (2001), The Pilgrim Monastery of Sumela as an econmic paradigm // XXe Congres Int.des Etudes Byzantines. Pre-Actes. II. Tables rondes, Paris.
• Brayer А. (1964), “Trabzon and Rome”, Apxeion llontoy Tomes Eucoeioe Ektoe, AIL, 1964, C. 26.
• Fallmerayer J. P. (2002), Doğu’dan Fragmanlar, (çev. H. Salihoğlu), Ankara.
• Fedalto J. C. (1988), Hierarchia Ecclesiastica Orientalis. I. Patriarchatus Consontinopolitanus, Padova.
• Fedalto J. C. (1981), La Chiesa Latina in Oriente. 2a ed. Vol. 1-2, Bologna.
• Goloğlu M. (1973 ), Anadolu’nun Milli Devleti Pontus, Ankara.
• Gordon Leland James, (1932), American Relaitons With Turkey (1830-1930)- An Economic Interpretation, Philadelphia, London.
• Güngör E. (1999), Türkiye’de Misyoner Faaliyetleri, Istanbul.
• Güzel A. (2006), Dünden Bugüne Yunanistan'ın Pontus Hedefi, İstanbul.
• Halkin F. (1986), Saints de Byzance et du Proche-Orient. Seize textes grecs inedits, Geneve.
• Kıskıra К. P. (1999), 19. Yüzyılın Çokuluslu İstanbul’unda Amerikan Misyonerleri, İstanbul.
• Kocabaşoğlu Uygur (1989), Anadolu’daki Amerika, İstanbul.
• Koçabaşoğlu Uygur (2000) Anadou’daki Amerika-Kendi Belgeleriyle 19. Yüzyılda Osmanlı İmparator-luğundaki Amerikan Misyoner Okulları, Ankara.
• Matteucci G. (1971), La missione Francescana di Constantinopol, Frenze.
• Mintslov S. R. (1917), Trabzonskoy Voennıy Listok, Trabzon.
• Odabaş A. (2005), Dikkat Misyoner Geliyor, İstanbul.
• Prokopiy К. (1993). Parslarla Savaş; Vandallarla Savaş. Gizli Tarih / “tere. A. A.
• Chekalovundur”. M.
• Saydam A. (2005), Trabzon’da Cemaatler Arası İlişkiler ve Din Değişme Olayları (1794-1850), Türk Dünyası Araştırmaları, İstanbul 2005, S. 154, s. 83.
• Scaron M. (1994), Trapezunta, İstanbul.
• Şaşmaz M. (1997), İngiliz Konsolosu Alfred Biliotti’nin 1885’teki Raporuna Göre Trabzon Vilayetindeki Eğitimin Durumu,, Tarih ve Toplum Dergisi, Temmuz, S. 163, s. 49.
• Tekeli İ.- İlkin S. (1993), Osmanlı İmparatorluğunda Eğitim ve Bilgi Üretim Sisteminin Oluşumu ve Dönüşümü, Ankara.
• Trabzon Tarih Sempozyumu, “KTÜ”, Trabzon 2007, C.I.
• Tsolakes E. (1968), ‘H nuvs/sıa tîjç Xpovoypa<piaç той ‘Icoawov EkdaîtÇt] / Ed., Thessaloniki.
• Uspenski F. İ. (1929), Ocerki iz İstorii Trapezuntskoy İmperii, Leningrad.
• Uzun E. (2003), Trabzon Tarihi (Kuruluşundan Fethine Kadar), Trabzon.
• Uzun E. (2009), Rus Hesabatlarmda Trabzon 1916-1917, Trabzon.