SULTAN ALPARSLAN’S ARMENIAN-GEORGIAN POLICY

Yıl 2009, Sayı: 2, - , 01.06.2009

Ergin Ayan

Öz

In the year 1064 Sultan Alp-Arslan [1063-1072], Tughrul’s brother's son came to Armenia and ruined eight districts. He came and took Axal-k'alak', Samshoylde and all of K'art'li. Then he went to Ani, capital of Armenia, took it. As well as he married the daughter of King Kiwrike' and the daughter of the Georgian king IV. Bagarat's sister. At that time Armenian King Gagik was at Kars. Sultan, who was astounded and arose with his entire army and went to Kars to see Gagik. He made peace with him and clothed him in royal garments. Gagik prepared a great feast for the sultan and his troops. In so doing, Gagik peacefully got free of him; and in a few days he gave Kars to the Byzantines [in exchange for which the Byzantines] gave him Caesarea. And thus was the House of the Armenians overturned. But after three years (1068) Alparslan turned upon Iberia, capturing Tiflis, he gave it to the amir of Gandzak, P'atlun. Alparslan and Bagrat died at the same year (1072).

Anahtar Kelimeler

Alparslan, Senekherim, Bagrat, Gagik, P'atlun

АРМЯНО-ГРУЗИНСКАЯ ПОЛИТИКА СУЛТАНА АЛЬПАРСЛАНА

Öz

В 1064 году племянник Тугрул Бея Султан Альпарслан (1063-1072) завоевал на территории Армении восемь крепостей. Вместе с Ахылкелеком и Шамсвильде он захватил всю территорию Картли. Спустя некоторое время завоевал и центр Армении - Ани. Султан Альпарслан взял в жены и дочь армянского короля Курике, и племянницу грузинского короля Баграта. В это время армянский король Гагик находился в Карсе. Султан во главе своего огромного войска отправился в Карс повидать короля Гагика. Заключил с ним мир и надел на него королевскую мантию. Король устроил Султану и его войску великолепную церемонию. Таким образом Гагик добился мира. Однако спустя некоторое время передал Карс византийцам, в обмен получив территорию Кайсери. Это происшествие положило конец армянскому правлению на данной территории. Три года спустя Альпарслан вновь вторгся в Грузию, завоевал Тифлис и передал его эмиру Гянджи Фадлуну. Альпарслан и Гагик умерли в один и тот же год.

Ключевые слова:

Anahtar Kelimeler

Альпарслан, Сенекхерим, Баграт, Гагик, Фадлун

SULTÂN ALPARSLAN’IN ERMENİ-GÜRCÜ SİYASETİ

Öz

Tuğrul Bey’in kardeşinin oğlu olan Sultân Alparslan (1063-1072) 1064 yılında Ermenistan’a geldi ve burada sekiz kale fethetti. O, Ahılkelek ve Şamsvılde ile birlikte bütün Kartli bölgesini ele geçirdi. Sonra Ermenistan’ın merkezi olan Ani’ye giderek orayı fethetti. Ayrıca, hem de Kral Kurike’nin kızı ve Gürcü Kralı Bagrat’ın kız kardeşinin kızı ile evlendi. Bu zamanda Ermeni Kralı Gagik Kars’da bulunuyordu. Muazzam bir orduya sahip olan Sultân, Gagik’i görmeğe Kars’a gitti. Onunla barış yaptı ve ona kraliyet elbiseleri giydirdi. Kral, sultâna ve ordusuna büyük bir tören düzenledi. Gagik böyle yaparak barışı sağlamış, fakat bir süre sonra Kars’ı Bizans’a terk ederek, karşılığında Kayseri bölgesini almıştır. Bu olay Ermenilerin bölgedeki hâkimiyetlerinin sonu olmuştur. Bundan üç yıl sonra Alparslan tekrar Gürcistan’a girmiş, Tiflis’i zapt ederek Gence Emîri Fadlûn’a vermiştir. Alparslan ile Gagik aynı yılda öldüler (1072).

Anahtar Kelimeler

Alparslan, Senekherim, Bagrat, Gagik, Fadlûn

Kaynakça

• Abû’l-Farac, Abû 'l-Farac Tarihi, I, çev. Ö. R. Doğrul, Ankara: TTK, 1987.
• Aristakes, Aristakes Lastivertci's History, İng. Tere. Robert Bedrosian, New York 1985 (HTML rbedrosian.com)
• Azimî (Azimi Tarihi, Selçuklularla İlgili Bölümler (H. 430-538 = 1038/39-1143/44), yay. A. Sevim, Ankara: TTK, 1988.
• Bondâri, İrak ve Horasan Selçukluları Tarihi, Türkçe tere. Kıvameddin Burslan, İstanbul: Maarif Matbaası, 1943.
• El-Hüseynî, Ahbâru'd-Devleti’s-Selcukiyye, Türkçe tere. N. Lügal, Ankara: TTK, 1999.
• Grousset, R., Başlangıçtan 1071 'e Ermenilerin Tarihi, çev. Sosi Dolanoğlu, İstanbul: Araş Yayıncılık, 2006.
• Güler, A.- Akgül, S., Sorun Olan Ermeniler, Ankara: Ttirkar Yayını, 2003.
• Gürcistan Tarihi, yayına haz. E. Merçil, Ankara: TTK, 2003.
• İbn Kesîr, El-Bidâye ve'n-Nihâye, XII, Türkçe trc. Mehmet Keskin, İstanbul: Çağn Yayınlan, 1995.
• İbnü’l-Esir, El-Kâmil Fi't Tarih, IX, çev. Abdülkerim özaydın, İstanbul: Bahar Yayınlan, 1987.
• İbnü’l-Cevzî, El-Muntazam, neşr. Muhammed Abdülkadir Ata-Mustafa Abdülkadir Ata, Beyrût-Lübnan: Dâri’l-kütübiT-ilmiyye, 1412 h.
• Kafesoğlu, t., “Doğu Anadolu’ya İlk Selçuklu Akını (1015-1021)”, 60. Doğum Yılı Münasebetiyle Fuad Köprülü Armağanı, İstanbul: Osman Yalçın Matbaası, 1953, s. 259- 274.
• Kafesoğlu, İ., Selçuklular Tarihi, İstanbul: MEB Yayını, 1992.
• Kafesoğlu, İ., Sultan Melikşâh Devrinde Büyük Selçuklu İmparatorluğu, İstanbul: İ. 0. Edebiyat Fakültesi Yayını No. 569 Osman Yalçın Matbaası, 1953.
• Kırzıoğlu, F., “Selçukluların Ani’yi Fethi”, Selçuklu Araştırmaları Dergisi, II, Ankara: TTK, 1970. s. 111-139.
• Kırzıoğlu, F., Yukarı Kür ve Çoruk Boylarında Kıpçaklar, Ankara: TTK, 1992.
• Kiragos, Kirakos Ganjakets'i's History of the Armenians, îng. Tere. Robert Bedrosian, New York 1986 (HTML rbedrosian.com).
• Köymen, M. A., Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi Alparslan ve Zamanı, III, Ankara: TTK, 1992.
• Ostrogorsky, G., Bizans Devleti Tarihi, çev. F. Işıltan, Ankara: TTK 1991.
• Öztuna, O., Devletler ve Hanedanlar, III, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınlan, 1996.
• Reşidüddîn Fazlullah, Câmi‘ü’t-tevârîh (11. Cild, 5. cüz, Selçuklular Tarihi), nşr. A. Ateş, Ankara: TTK, 1999.
• Sevim, A., Ünlü Selçuklu Komutanları, Ankara: TTK, 1990.
• Sıbt İbnü’l-Cevzî, Mirâtü’z-zaman fi Tarihi’l-âyan, neşr. A. Sevim, Ankara: TTK, 1968.
• Symbat, Symbat Sparapets Chronicle, İng. Tere. Robert Bedrosian, Long Branch-New Jersey 2005 (HTML rbedrosian.com).
• Şebânkâreî, MecmâüT-ensâb, neşr. Mîr Hâşim Muhaddis, Tahran 1363 hş.
• The Georgian Chronicle, İng. Tere. Robert Bedrosian, New York 1991 (HTML rbedrosian.com).
• Turan, O., Selçuklular Tarihi ve Türk-İslâm Medeniyeti, İstanbul: Boğaziçi Yayınlan, 1993.
• Urfalı Mateos, Urfah Mateos Eekayi-nâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor'un Zeyli (1136-1162), çev. H. D. Andreasyan, Ankara: TTK, 1987.
• Vardan, kardan Aravelti’s Compilation of History, İng. tere. Robert Bedrosian Long Branch, New Jersey 2007 (HTML rbedrosian.com).