AFTER THE FIRST WORD WAR BANDIRTY AND DETECTIVE EVENTS IN ÇORUM (1919)

Yıl 2009, Sayı: 1, 126 - 142, 01.03.2009

Ahmet Halaçoğlu

Öz

The last period of social history, bandtriy and detective events are very important. The clasical period of the Otoman Empire,  puclic orders and security was provided by the janissaries and the calavaries. After the abolihment of the janissaries, the new arrangements were formed by the goverment. In 1846 Zaptiye Müşirliği and in 1909 Emniyet-i Umumiye Müdürlüğü was also erected to provide security.   In the Ottoman period, the banditries were seen three categories: “Levent Eşkıyalıkları”, “Aşiret Eşkıyalıkları”, “Kişisel ve Toplu Eşkıyalık”. It is seen that the appearance of the banditries were increase the moral and economic deterioration and the collapse of the govermental authority. This inclination is not only the Otoman Empire but also the other counties in the world.. Similiarly in the 18th century, the period, which was investigated, the economic crisses were seen and this caused the domestic governers in the empire. All these negative effects due to the creation of the bantiry. In the 20th century, the war conditions also appeared the banditriy. In this investigation, the crimes reports, were written the First World War, the statistical list about the detective activities around Çorum were benefited. The second part of the investigation aolsa mentioned the effects of the banditry over the social situations. 

Anahtar Kelimeler

Çorum, brigandage, First World War, security, Gang of the Rum

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI SONRASINDA ÇORUM’DA BAZI POLİSİYE OLAYLAR VE EŞKIYALIK(1919)

Öz

Eşkıyalık ve polisiye olaylar son dönem Sosyal tarihimiz açısından oldukça önemlidir. Osmanlı Devletinde klâsik dönemde güvenlik ve asayiş yeniçeriler ve sipahiler aracılığıyla sağlanmıştı. Yeniçeri ocağının kaldırılmasıyla, asayişin temini için yeni düzenlemelere gidilmiş ve 1846 yılında Zaptiye Müşirliği kurulmuştur. Nitekim bu tarihten itibaren ülke genelinde asayiş bu kurum vasıtasıyla yürütülmüştür. 1909 yılında da Emniyet-i Umûmiye Müdürlüğü kurularak memleketin güvenliği sağlanmaya çalışılmıştır. Öte yandan, Osmanlı döneminde eşkıyaların “Levent eşkıyalıkları”, “Aşiret eşkıyalıkları”, “Kişisel ve toplu eşkıyalık” şeklinde ortaya çıktığı görülür. Eşkıyalığın ise devlet bünyesinde iktisadi krizin ve ahlaki çöküntünün yaygınlaştığı ve otoritenin zayıfladığı dönemlerde çoğaldığını söyleyebiliriz. Bu sadece Osmanlı Devletinde değil, dünyanın her ülkesinde böyledir. Dolayısıyla söz konusu şartlar hangi dönem ve ülkede meydana gelirse gelsin bu tür olayların ortaya çıkması kaçınılmaz olur. Gerçekten de 18. yüzyıllarda olduğu gibi, incelediğimiz dönemde de bunu açıkça görmek mümkündür. Osmanlı Devletinde iktisadi krizin baş gösterdiği ve devlet otoritesinin zayıflamaya başladığı, bunun sonucunda mahalli beylerin ortaya çıktığı bu dönemde eşkıyalık hareketlerinde bir çoğalma söz konusudur. Nitekim 20. yüzyılın başlarında da içinde bulunulan savaş hali nedeniyle devlet otoritesinde oluşan zaaf ve iktisadî çöküntü asayişi bozan amillerdendir. Bu çalışmada ilk olarak Birinci Dünya Savaşından sonra zaman zaman düzenli tutulan suç listesi raporlarından faydalanılarak, Çorum sancak merkezi ve civarında meydana gelen polisiye olaylar ve bu olayların toplum yapısına göre oranlarını anlatan istatistikî bilgiler verilecektir. İkinci olarak ise, Çorum ve civarında meydana gelen eşkıyalık olayları üzerinde durulacak ve bunun sebepleri, etnik ve siyasî yapısının olup olmadığı araştırılacaktır. Zira günümüzde de değişik şekillerde ortaya çıkan eşkıyalar eskilerden daha tehlikeli olaylara sebebiyet vermektedirler. Zira eskiden eşkıyalar dağda sadece kişilere zarar vermekte ve hareketleri de dağda kontrol edilebilmekteydi. Ancak günümüzde bu kontrol sağlanamadığı gibi, sadece insanlara değil, devletin bekasına da zarar vermektedir. 

Anahtar Kelimeler

Çorum, eşkıyalık, I. Dünya Savaşı, asayiş, Rum çeteleri

Kaynakça

• Ali Emirî (1992), Osmanlı Şark Vilâyetleri(Osmanlı Vilâyât-ı Şarkiyyesi), Yay.Haz. Ahmet Halaçoğlu-A.Yuvalı, Kayseri.
• BABACAN Hasan (2006), “Birinci Dünya Savaşı Başlarında Antalya’da Bazı Polisiye Olaylar”, Son Bir Yılda Antalya Sempozyumu(18-19 Aralık 2003), Antalya, s.159-160.
• HALAÇOĞLU Ahmet (2003), Aydın ve Nazilli Çevresinde Yunan Mezâlimi ve Tepkiler”, Millî Mücadele’de Alaşehir Kongresi ve İç Ege Bölgesi Sempozyumu, 30-31 Ekim-Manisa.
• HALAÇOĞLU Ahmet (2006), “İşgal Yıllarında Antalya ve Çevresinde Eşkıyalık Hareketleri(1919)”, Son Bir Yılda Antalya Sempozyumu(18-19 Aralık 2003), Antalya, s.199-216.
• ÖZTÜRK Mustafa (1991), “XVIII.Yüzyılda Antakya ve Çevresinde Eşkiyalık Olayları”, Belleten, c.LIV, S.211, Ankara, s.963-986.
• TIZLAK Fahrettin (1994), “XVIII.Yüzyılın İkinci Yarısı ile XIX.Yüzyılın İlk Yarısında Yukarı Fırat Havzasında Eşkıyalık Hareketleri”, Belleten, LVII/220, Ankara, s.751-780.