KUZEY KAFKASYA VE KUZEY KARADENİZ’DEKİ İSKİT KURGANLARININ ORTAYA ÇIKIŞI

Yıl 2015, Sayı: 25, 66 - 78, 15.04.2015

Kürşat Koçak

Öz

Kuzey Kafkasya ve Karadeniz’in Kuzeyine MÖ 8. yüzyıldan itibaren yeni bir kültür
getiren ve bölgenin hâkimiyetini ele geçiren konargöçer kavim İskitler olmuştur. Bu
kavmin kökeni hakkında pek çok tartışma olmasına rağmen, genel görüş onların orta Asya
kökenli oldukları yönündedir. Antikçağ kaynaklarından en önemlisi olan Herodot’un Tarih
adlı eseri bu görüşün en önemli belgesi niteliğindedir. Bölgeye ilk yerleşenler Kimmerler
olsa da, daha sonraları İskitler Hazar Denizi’nin kuzeyinden itibaren, Volga Irmağı, Don
Irmağı, Dinyeper Irmağı, Bug Irmağı, Dinyester Irmağı havzaları Karadeniz’in kuzeyi ve
Doğu Avrupa’ya kadar yayılıp hüküm sürmüşlerdir. Hatta Balkanlar ve Anadolu’ya kadar
seferler düzenlemişler ve kendi kültürlerine ait olan kurganların içine bu seferlerden
toplamış oldukları eserleri de yerleştirmişlerdir. İskitler’in atalar kültü ve öteki âlemde
yaşam inancı kurganların ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Kurganlara da son derece önem
vermişler, hükümdarlarından beylere ve halka kadar çeşitli boyutlarda ve zenginlikte
kurganlar inşa etmişlerdir. Kurganlar ile ilgili ilk arkeolojik kazıları Rus bilim adamları
yapmış ve kurganları inşa tekniklerine göre sınıflandırmışlar ve çıkan malzemeyi de tasnif
etmişlerdir. Kurganlardan çıkan arkeolojik malzeme bozkır yaşamı hakkında kıymetli
bilgiler edinmemizi sağlamıştır. Arkeolojik malzemelerden edindiğimiz bilgilere göre, İskit
sanatı hayvan üslubu Asya’dan Doğu Avrupa’ya kadar yayılmıştır. Hayvan üslubu ile
süslenmiş eserler Kafkasya, Kuzey Karadeniz ve Doğu Avrupa’ya kadar kurganlarda
bulunmuştur. 

Anahtar Kelimeler

İskit, Kurgan, Bozkır, Kafkasya, Karadeniz

THE EMERGENCE OF ISKİT’S KURGANS İN THE NORTH CAUCASUS AND NORTH BLACKSEA

Öz

The dominant nomadic tribe in the Nort Caucaus and the Nort Blacksea was the İskit
bringing a new culture sice 8th century B.C. Although thera are lots of discussion about this
tribe’s root, the most common is that they are from Middle Asia. The most important
resource about the early age “the history” by Herodot is the base of this opinion.However,
the first setler was Kimmers the İskits held sway from the North Caspian Sea to Volga,
Don, Dinyeper, Bug Dinyester rivers and the nort Blacksea and the East Europe. Moreover,
they organized lots of expeditions to the Balkans and Anatolıa. They put the products got during the expeditions in the kurgans. The belief living in the other world and ancestor cult
caused the kurgan yo come out. They cared the kurgans and they built kurgans in the
different size and prosperty. The first excavations about the kurgans made by Russian
scientists and they classified according to the building techniques . Also, the archeological
offering provides us important imformation about steppe life style. According to the
information we learn thanks to the archeological offering İskit’s animal style art spread
from Asia to the East Europe. And these works were found in the kurgans in Caucaus,
North Blacksea East Europe.

Anahtar Kelimeler

İskits, Kurgans, Steppe, Caucaus, Blacksea

СКИФСКИЕ КУРГАНЫ НА СЕВЕРНОМ КАВКАЗЕ И НА СЕВЕРЕ ЧЁРНОГО МОРЯ

Öz

С 8-го века д.н.э. кочевые племена скифов овладев Северным кавказом и севером
Чёрномория привезли с собой совсем новую культуру. Не смотря на то, что есть
очень много рассуждений о происхождении этого народа, в основном их считают
Средне азиатским народом. Историк античного периода Геродот тоже
придерживается этого мнения. Первыми на этой территории поселились Кимерийцы.
Однако, в дальнейшем, Скифы, начиная с северных районов Каспийского моря
овладели территориями на Волге, Дону, Днепра, Буга, Днестра и распространились
до Восточной европы. Они устраивали военные походы на Балканах и Анатолию,
размещали в своих курганах разные вещи, подобранные после нашествий. Скифи
верили в культ предков и потусторенный мир. Это и стало главной причиной
возведения курганов. Они предовали особое значение курганам, строили разные по
размеру и богатству курганы для вождей и простого народа. Первые раскопки этих
курганов провели российские учёные. Они определили курганы по формам строения
и классифицировали найденный материал. Найденный археологический материал
содержит значительную информацию о степной жизни. По этому материалу можно
определять, что исскуство изображения животного, свойственная скифам, было
распространено от Азии до Восточной европы. Материалы с изображением
животного найдены в курганах Кавказа, Восточной европы и северных районов
Чёрного моря.

Anahtar Kelimeler

Скифы, курган, степ, Кавказ, Чёрное море

Kaynakça

• ALTINKAYNAK, Erdoğan (12/2006) Kırım’ın Kerç Şehrinde İskit Kral Mezarları. www. Ufukötesi.com.tr. sitesinden alınmıştır.
• BAYKUZU, Tilla Deniz (2012) Asya Hun İmparatorluğu. Konya: Kömen Yayınları.
• ÇAY A., Durmuş, İ. (2002) İskitler, Türkler Ansiklopedisi. Cilt. 1,s.861–903, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• ÇORUHLU, Y.(2007) Erken Devir Türk Sanatı. İstanbul, Kabalcı Yayınları.
• DİYARBEKİRLİ, Nejat(1972) Hun Sanatı. İstanbul: Meb Yayınları.
• DURMUŞ, İ. (1993) İskitler (Sakalar). Ankara: T.K.A.E. Yayınları.
• DURMUŞ, İ. (2004) İskitlerde Ölü Gömme Geleneği. Milli Folklor, sayı 61, s.21–29.
• DURMUŞ, İ. (2009 ) Türk Kültür Çevresinde Ant. Milli Folklor, 2009, Yıl 21, sayı 84.
• DURMUŞ, İ. (2011) Türklerde Kan Kardeşliği Ve Antla İlgili Unsurlar. Milli Folklor, yıl 23, sayı 89. S. 100-108.
• DURMUŞ, İ. (2012) Sarmatlar. Ankara: Akçağ Yayınları.
• DURMUŞ, İ. (2013) Türk Tarihinin Öncüleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ekrem, Erkin(2010) Çin Kaynaklarına Göre Eski Türk Kavimleri. Bilim ve Ütopya Dergisi, yıl 16, sayı 193. S.4-31.
• ESİN, Emel (2006) Türklerde Maddi Kültürün Oluşumu. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• FRY Roger (May 1923) The Burlingtan Magazine for Cannaisseurs. Vol. 42, No: 242 pp 216 – 220.
• GÖMEÇ Saadettin (2012) Türk-Hun Tarihi. Ankara: Berikan.
• GRAKOV, B.N.(2006) İskitler. (Çev. D.Ahsen Batur). İstanbul: Selenge Yayınları.
• HEROTODOTOS (2006) Tarih (Çev. Mümtekin ÖKMEN). İstanbul:İş Bankası Yayınları.
• KLYASHTORNY, S.G., Sultanov, T,İ.(2004) Türkün Üç Bin Yılı. (Terc. Ahsen BATUR). İstanbul: Selenge Yayınları.
• KOHL PHILIP L. (2007) The Makıng of Bronze Age Eurasıa. New York: Cambridge University Press.
• KURAT, Akdes Nimet (2002) IV-XVIII Yüzyıllarında Karadeniz’in Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri. Ankara: Murat Kitabevi.
• MELYUKOVA, A.I. (1995) Scythıans Of Southeastern Europe. Jeannıne Davıs Kımball, Vladımır A. Bashılov, Leonıd T. Yablonsky(Ed.), Nomads Of The Eurasıan Steppes In The Early Iron Age. Berkeley: Zınat Press.
• MELYUKOVA, A.İ. (2000)İskitler ve Sarmatlar. Denis Sinor (Ed.), Erken İç Asya Tarihi (s.141-166). İstanbul: İletişim Yayınları.
• MEMİŞ Ekrem (2005) İskitlerin Tarihi. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Muzio Lo Ciro (2002) Erken Dönem Türklerin Defin İşlemleri. Türkler Ansiklopedisi. Cilt.3, s.123-128, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. 13 13