THE 19TH CENTURY POET İBRAHİM FEHMİ AND HIS POETRY COLLECTION

Yıl 2015, Sayı: 28, 175 - 189, 08.01.2016

Ahmet İçli

https://doi.org/10.17498/kdeniz.58406

Öz

Turks have created / composed rich literary texts at various periods throughout history. 

One of such periods is the brilliant / productive are of Divan Literature. That area, which was shaped in accordance with the Ottoman culture and perception of the world, and which was shaped by a strong interactive bonds with various cultures, survived until the 19th century. The literature labelled as Divan Literature was based upon Western Turkish / Ottoman Turkish. A great many poets, who spoke Ottoman Turkish, created innumerable collections and literary texts. 

Following the communication and interaction with the Western culture after the Reform (Tanzimat) period, Western literary forms and topics began to appear in an increasing freaquency in Turkish Literature. However, even in this century, many artists / literary figures continued to compose traditional Divan forms and themes. During the same period, the incresing use of the printing pres made it possible to publish and spread the collections. Many poets aimed to get their works published through the printing press and spread them to larger audiences. Many poets, however, either died at a very early age, or was unable to make themselves known by the public. Yet, some others, were unable to get their works published, still, their poems / collections were published by either their relatives or some laymen at a later time.

One of the 19th century poets, İbrahim Fehmi, composed enough poems to make a collection in the style of Divan literature. After his collection was designed by his son, Süleyman Salim, it was published in 1870 or 1871.

In this study, some data / information will be presented about İbrahim Fehmi’s life, brief literary perception and poetry collection.

Anahtar Kelimeler

19th Century, Divan Literature, İbrahim Fehmi, Fehmi’s Poetry Collection

Поэзия поэта «Диванной поэзии» XIX века Ибрахима Фехми

Öz

В разные исторические периоды в турецкой литературе на свет появлялись оригинальные тексты. Одним ярких периодов литературного процесса является Диванная литература. Развитие Османской империи формировались на протяжении веков в результате различных связей с другими культурами, которые впоследствие и продолжились до 19-го века. В основе Диванной литературы лежит литературный язык Западной Турции. Из-под пера поэтов, которые писали на староосманском языке, также принадлежит тексты Диванной поэзии.

После эпохи Танзимата (политические реформы 1839 года и эпоха, связанная с проведением в жизнь этих реформ) произошли изменения в Западной культуре, которые также отразились и на западную литературу. Эти трансформации прослеживаются в турецкой литературе.  

Однако в этом веке, многие поэты писали свои произведения в традиции Диванной литературы, затем диваннисты корректировали их. Это столетие ознаменовалось тем, что  в Османской империи было эффективное использование печатного станка, что и сыграло значительную роль в издании Диванной литературы.

Многие поэты печатали свои стихи в черновом варианте, чтобы  как можно больше донести это до читателей. Из-за огромного количества поэтов в этот период, некоторые поэты так и остались неизвестными как при их жизни, так и после их смерти. Так как их произведения не были опубликованы. Однако, после их смерти эти стихи мог напечатать кто-нибудь или их родственники .

В XIX веке одним из представителей Диванной литературы является Ибрахим Фехми,  который известен как последователь Диванной поэзии. Впоследствие его сын Сулейман Салим собрал все произведения и напечатал в 1870-71 гг.  В этом исследовании представлена краткая информацию о жизни и Диванной поэзии Ибрахим Фехми.

Anahtar Kelimeler

XIX век, Диванная литература, Ибрахим Фехми, поэзия Фетхи

19. YÜZYIL DİVAN ŞAİRİ İBRAHİM FEHMÎ VE DİVANI

Öz

Türkler, farklı tarihî dönemlerinde zengin edebiyat metinleri oluşturmuşlardır. Bu dönemlerden birisi de yüz akımız olan Divan Edebiyatı sürecidir. Osmanlı kültür ve medeniyeti çerçevesinde şekillenen ve farklı medeniyetlerle olan iletişimi güçlü olan bu dönem, 19. Yüzyıla kadar devam etmiştir. Türk Edebiyatında, Divan edebiyatı olarak nitelendirilen bu edebiyatın dili Batı Türkçesidir. Osmanlı Türkçesini konuşan nice şairin kaleminden sayısız divanlar ve edebî metinler çıkmıştır.

Tanzimat’tan sonra Batı kültürü ile olan iletişim ve etkileşim sonrası, Batı edebiyatı formları ve konuları Türk edebiyatında görülmektedir. Fakat bu yüzyılda da birçok şair, Divan edebiyatı geleneğinde şiirler yazıp, edebî metinler oluşturup, divanlar ve divançeler tertip etmekteydiler. Bu yüzyılda Osmanlı’da matbaanın daha verimli kullanılması, söz konusu divanların basılmasında da önemli rol oynamıştır. Birçok şair, müsvedde halindeki divanlarını matbaada bastırıp kitlelere ulaştırmayı hedeflemiştir. Bir kısım şairler de ömürleri yetmediği ya da dönemlerinde şairlerin çokluğu sebebiyle fazla tanınmamıştır. 

Bunlardan bir kısmı da divanlarını bastıramamışlardır. Fakat daha sonra başkaları veya bir yakınları tarafından söz konusu divanlar basılabilmiştir. 19. Yüzyıl şairlerinden İbrahim Fehmî de Divan edebiyatı geleneklerine bağlı olarak bir divan oluşturabilecek kadar şiir yazmıştır. Divanı oğlu Süleyman Sâlim tarafından tertip edildikten sonra H. H. 1287/M. 1870-71 taşbaskı olarak basılmıştır. 

Bu çalışmada, İbrahim Fehmî’nin hayatı, kısaca şiir anlayışı ve divanı hakkında bilgiler sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

19. Yüzyıl, Divan Edebiyatı, İbrahim Fehmî, Fehmî Divan’ı

Kaynakça

• ABDULKADİROĞLU, Abdulkerim (hzl.) (1999). İsmâil Belîğ, Nuhbetü’l-Âsâr li-Zeyli Zübdeti’l-Eş’âr. Ankara: AKM Yay.
• AKSOYAK İsmail Hakkı; Fehmî, Erişim Tarihi 27. 11. 2015 http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=6385
• ARSLAN, Mehmet; Fehmî, Süleymân Paşa-zâde İbrâhim Fehmî Bey, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=4188 Erişim tarihi 11.11.2015 BİLKAN, Ali Fuat (1997) Nabi Divanı, C.1-2 Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları: İstanbul BURSALI MEHMED TAHİR, Osmanlı Müellifleri,3 cilt, Matbaa-i Amire, İstanbul 1333, 1342
• Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzemâ. Ankara: AKM Yay.
• CEYLAN, Ömür, Ozan Yılmaz (2005) Hazana Sürgün Bahar, Keçecizâde İzzet Molla ve Divan-ı Bahar-ı Efkâr, İstanbul: Kitap Sarayı, s. 588 CUNBUR, Müjgan (hzl.) (1999). İbnüleminMahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C. 1. Ankara: AKM Yay.
• ÇAPAN, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi, Tezkire-i Safâyî (Nuhbetü’l-ÂsârminFevâ’idi’l-Eş’âr) (İnceleme-Metin-İndeks). Ankara: AKM Yay.
• ÇİFTÇİ, Ömer (hzl.) Fatin Davud, Hatimetü’l-Eş‘âr, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları (e-kitap) FEHMÎ, İbrahim b. Süleyman, Divan-ı Fehmî, Milli Kütüphane, EHT 1965 A 824, İBRAHİM FEHMÎ, Milli Divan-ı Fehmî, Kütüphane, 06 Mil EHT A 3346 SÜLEYMANPAŞAZÂDE İBRAHİM FEHMİ, Divan-ı Fehmî, Atatürk Üniversitesi Seyfettin Özege Yazmaları, Demirbaş Nu: 0161905, Yer Numarası, 40914/NE ERDEM, Sadık (hzl.) (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâsı (İnceleme-Tenkitli Metin-İndeks-Sözlük). Ankara: AKM Yay. 240-241.
• GÜNER, Galip ve N. Güner (hzl.)(2003). Esâmî-i Şuarâ-yıÂmid Ali Emiri Efendi.
• Ankara: Anıl Matbaacılık. 83 İNCE, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü’ş-Şu‘arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay. 567-568.
• İPEKTEN Haluk, Mustafa İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu, Turgut Karabey, Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü KTB Yay.,Ankara 1988, s. 255
• İPEKTEN, Haluk, İsen Mustafa (1997) Basılı Divanlar Kataloğu, Ankara: Akçağ Yayınları
• İSEN Mustafa (hzl.). (1998) Sehi Bey Tezkiresi, Heşt-Behişt, Ankara: Akçağ Yayınları
• KARATEKE, Hakan (hzl.) (1995). İşkodra Şairleri ve Ali Emirinin Diğer Eserleri, İstanbul: Enderun Kitapevi.
• KÂTİP ÇELEBİ, Keşfü’z-Zünûn, 2-3. Cilt, (Terc: Rüştü Balcı), Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 2013 KAYABAŞI, Bekir (1997). Kaf-zâde Fâ’izî’ninZübdetü’lEşâr’ı. Doktora Tezi.
• Malatya: İnönü Üniversitesi.
• KILIÇ, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ. C. 3. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.
• KINÂLIZÂDE HASAN ÇELEBİ, Tezkiretü’ş-Şuara, (2 cilt, )TTK Yay. Ankara 1989,
• KÖKSAL, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı (e-kitap)
• KURNAZ Cemal, Halil Çeltik (2013).Divan Şiiri Şekil Bilgisi, Ankara: Kurgan-Edebiyat
• KURNAZ, Cemal ve M. Tatçı (hzl.)(2001). MehmedNâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay. 796
• KUTLUK, İbrahim (hzl.) Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şuara C.II, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1989
• MEHMED SÜREYYA, Sicill-i Osmanî Yahud Tezkire-i Meşâyih-i Osmaniye.4 cilt, Matbaa-i Amire, İstanbul 1308, 1311.
• OY, Aydın (1995). Yüzyıllar Boyunca Tekirdağlı Şairler ve Yazarlar. İstanbul: Tekirdağ Valiliği Yay.
• ÖZCAN, Abdülkadir (1989). Nev’îzâdeAtâî, Hadâiku’l-Hakaik fî Tekmileti’ş-Şakaik. (önsöz ve indeks ile tıpkıbasım). İstanbul: Çağrı Yay.
• ÖZEGE, M. Seyfettin (1971). Eski Harflerle Basılmış Türçe Eserler Kataloğu. C. I.
• İstanbul: Fatih Yay.
• POYRAZ, Yakup (hzl.) (2014), Tayyar Mahmud Paşa ve Divanı, Samsun: Etüt Yay. s. 152 SEZEN, Tahir (2006) OSMANLI YER ADLARI(Alfabetik Sırayla), Ankara: T.C.
• BAŞBAKANLIK DEVLET ARŞİVLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Yayın Nu:21.
• SUNGURHAN Eyduran, Aysun (hzl.) (2009). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Tenkitli Metin A-B, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları (e-kitap)
• ŞEMSEDDİN SÂMÎ (1311). Kâmûsü’l-A’lâm. C.5. İstanbul.
• ZAVOTÇU, Gencay (hzl.) (2009). Rıza Tezkiresi. İstanbul: Sahhaflar Kitap Sarayı Yay.
• ZENGİN, Bayram (2000). Yûsuf Muhlis Paşa Dîvânçesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Fatih Üniversitesi.