BALÁZS ORBÁN’IN “YURTDIŞI HAYATIMDAN SAYFALAR”I

Yıl 2016, Sayı: 31, 287 - 304, 10.10.2016

Vural Yıldırım

https://doi.org/10.17498/kdeniz.40750

Öz

Yazar, etnolojik derlemeci Baron Balázs Orbán (1830-1890) Lengyelfalva’da (Leh Köyü demektir, günümüzde Romanya’nın Hargita ili sınırlarındadır ve adı Poloniţa’dır) köklü bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Babası Fransız savaşlarında çarpışmış bir subay, annesi ise Alman-İtalyan (ya da Yunan) kökenlidir. Öğrenimini Székelyudvár’da bitirmiş, ama daha 1846 baharında Venedik kökenli anneannesinin mirası nedeniyle İstanbul’a gitmiş ve bu arada yakın doğuyu, Mısır, Kudüs, Anadolu’yu gezmiş, antik kültürü tanıyıp incelemiş, Yunan özgürlük savaşını ele alan hayranlık dolu yazılar yazmış ve bu yolculuklarını daha sonra altı ciltlik “Keleti utazás”ta (Doğu Yolculuğu) anlatmıştır. Atina’dayken Macar Özgürlük Savaşından haberi olmuş İstanbul’dan gönüllü birliğiyle yurda doğru yola çıkmış, ama Vidin’deyken yenilgi haberi gelmiştir. Bundan sonra Macar mültecilerine kalacak yer ve iş bulma konusunda yardım etmiş, Lajos Kossuth’un yakın çevresine de girmiş olmak onun için büyük bir yaşantı olmuştur. Avusturya İmparatorluğu onun yurduna dönmesine izin vermemiş, Londra’ya gitmiş ve burada Sándor Petőfi’nin yakın arkadaşı Sándor Teleki ile arkadaş olmuştur. Jersey adasında sürgünde bulunan Victor Hugo onu büyük ölçüde etkilemiştir. 1859’da yurduna dönebilmiş ve Székelyföld’ü (Sekel Ülkesi demektir) gezmiş, bir etnolog gözüyle yaptığı incelemeleri Székelyföld leírása (Székelyföld’ün Betimi) adlı altı ciltlik yapıtında sergilemiştir. 1872 yılından ölümüne dek milletvekilliği yapmış, 1848 bağımsızlık programını savunarak muhalefet yapmıştır. Mirasçısı olarak halkını seçmiş, ama mirası konusunda uzun süren davalar açılmıştır. Vasiyeti gereği Szejke-fürdő’de (Szejke Kaplcası) gömülmüş ve gömütünün önüne özgün oyma Sekel kapıları dizisi yerleştirilmiş ve sonuncu kapı da onun kapısı olmuştur.