NEW TURKISH POEMS OF BASÎRÎ

Yıl 2016, Sayı: 31, 305 - 318, 10.10.2016

Ahmet İçli

https://doi.org/10.17498/kdeniz.30129

Cited By: 1

Öz

One of the important source of Classical Turkish literature are magazines. Maganizes could be identified as works have the characteristics of compilation. Studies on magazines which include poetic or prosaic, poets and texts that are written in various lines are increasingly continued during the recent years. In this accelerated process about magazine studies that inclued texts and poems, it could be reached to a new poet or poet’s new poems in every new magazine.

There are 2 (two) Basîrîs in 16th century Turkish literature based on available information. Those which Alaca, Khorasanian, Şarkî, Acem and Baghdadian’s Turkish poems are broadcasted. Aynîzâde Abdulgânî Basîrî who died late in same century has only one couplet in Zübdetü’l-Eşar.

There are 13 poems/odes registered to the name of Basîrî in the magazine that called as well “Bahru’l-Maarif” or “Sandukatu’l-Maarif” completed by Kasîmî in early of 17th century. One of them is the same with an ode which is seen among Baghdadian Basîrî’s broadcasted poems. Other 12 odes are not existed in broadcasted texts. 

Our article is a broadcasting of nicknamed Basîrî’s 12 new poems are written in A.D 1625 in Kasımî magazine that we’ve just determined and completed studies on and made it ready to broadcast.

Anahtar Kelimeler

Magazine, Basîrî, Kasımî, poem/ode

ПОЭЗИЯ БАСЫРА НА НОВОТУРЕЦКОМ ЯЗЫКЕ

Öz

Печатные издания являются одним из самых важных источников классической турецкой литературы. Издания дают оценку и описание художественным произведениям. В последние годы количество опубликованных многих литературных произведений в стихах или прозе, тексты, написанные в различных жанрах продолжает увеличиваться Публикация литературных текстов и стихотворений молодых поэтов или писателей в различных новых изданиях тем самым они популяризировали авторов. 

Согласно рукописным данным, Басыр является представителем   в турецкой поэзии  XVI века. Среди стихотворений, написанных на турецком языке, ярким примером являются Аладжа, Хоросанлы, Шарки, Аджем и Багдад. В то же время было найдено одно двустишие Зубдетуль-Эшар, принадлежащее Айнизаде Абдулгани Басыру. 

Также были обнаружены тринадцать газелей/стихотворений Басыра, проанализированные «Бахруль Маариф» и «Сандукатуль Маариф», опубликованные издательством Касыми в XVII веке. Среди них стихотворение Багдад написано в форме газели на турецком языке. Однако тексты двенадцати газелей не опубликованы.

В данной статье нами проанализированы одиннадцать стихотворений Басырлы, опубликованных в 1625 году (Миляди) в издательстве Касыми.

Anahtar Kelimeler

издательство, Басырлы, Ккасыми, стихотворении/газель

BASÎRÎ’NİN YENİ TÜRKÇE ŞİİRLERİ

Öz

Klâsik Türk edebiyatının önemli kaynaklarından birisi de mecmualardır. Mecmualar derleme niteliği taşıyan eserler olarak tarif edilebilir. Manzum veya mensur birçok edebî eseri, manzumeyi ve çeşitli alanlarda yazılmış metinleri ihtiva eden mecmualar üzerindeki çalışmalar son yıllarda artarak devam etmektedir. Edebî metinleri ve manzumeleri içinde barındıran mecmua çalışmalarının hız kazandığı bu süreçte her yeni mecmuada yeni bir şaire veya şairlerin yeni eserlerine/şiirlerine ulaşılabilmektedir. Eldeki verilere göre, 16. yüzyıl Türk edebiyatında Türkçe şiir yazan iki Basîrî vardır. Bunlardan Alaca, Horosanlı, Şarkî, Acem veya Bağdatlı olanının Türkçe şiirleri yayımlanmıştır. Aynı yüzyılın sonlarına doğru ölmüş olan Aynîzâde Abdulgânî Basîrî’nin de Zübdetü’l-Eşar’da sadece bir beyti bulunmaktadır. “Bahru’l-Maarif” veya “Sandukatu’l-Maarif” olarak da nitelendirilen ve 17. yüzyılın başlarında yazımı Kasîmî tarafından tamamlanan mecmuada Basîrî adına kayıtlı on üç gazel/şiir/manzume bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi, Türkçe şiirleri yayımlanmış olan Bağdatlı Basîrî’nin şiirleri arasında görülen bir gazel ile aynıdır. Diğer on iki gazel ise yayımlanmış metinler arasında yoktur. Makalemiz, yeni tespit ettiğimiz ve üzerindeki çalışmalarımızı tamamlayıp tanıtımını yayın aşamasına getirdiğimiz, M. 1625 yılında yazılmış Kasımî mecmuasında geçen Basîrî mahlaslı şairin onbir yeni şiirinin yayımıdır.

Anahtar Kelimeler

Mecmua, Basîrî, Kasımî, şiir/gazel

Kaynakça

• “Basîrî” Türk Dili Ve Edebiyatı Ansiklopedisi, Devirler, İsimler, Eserler, Terimler, (TDEA) C.1. 1977, İstanbul: Dergâh Yayınları
• AYDEMİR Yaşar (2007). “Metin Neşrinde Mecmuaların Rolü ve Karşılaşılan Problemler” Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 2/3 Summer, s. 123-137
• BAŞPINAR, Fatih (2011) “Basîrî’nin Bengînâme Adli Eseri” Turkish Studies -International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/3 Summer 2011, p. 567-576 TURKEY
• CANIM, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzemâ. Ankara: AKM Yay.
• ÇAVUŞOĞLU Mehmed (1992) “Basîrî” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), C.5, İstanbul .
• ERGUN, Sadeddin Nüzhet (1936). Türk Şairleri. C.1., s. 743-746 İSEN Mustafa (1998), Sehi Bey Tezkiresi: Heşt Behişt, Ankara: Akçağ Yayınları.
• İSMAİL PAŞA, (1951) Hediyyetü’l-Arifîn, Esmau’l-Müellifin ve Asaru’l-Musannifîn, C.1 İstanbul: Milli Eğitim Basımevi İSMAİL PAŞA, (1955) Hediyyetü’l-Arifîn, Esmau’l-Müellifin ve Asaru’l-Musannifîn, C.2 İstanbul: Maarif Basımevi KAFZÂDE FAİZİ, Zübdetü’l-Eşâr, Edirne Selimiye Yazma Eser Kütüphanesi: 22 Sel 2001
• KALYON Abuzer (2011) Peşteli Hisali Metali'ün-neza'ir (II. cilt) inceleme-metin Gazi Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Türk Dili ve Edebiyatı Doktora Tezi KARTAL Ahmet (2006) Basîrî ve Türkçe Şiirleri, Ankara: Akçağ Yayınları KARTAL, Ahmet (2000). “Basîrî ve Türkçe Şiirleri”. İlmî Araştırmalar S. 10: İstanbul s. 77-96.
• KASIMÎ (1625) Bahru’l-Maarif Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi Seyfettin Özege Yazma Eser Koleksiyonu, ASL Mec 625 KÂTİP ÇELEBİ (2013). Keşfü’z-Zünûn, An Esâmi’l Kütübi Ve’l-Fünûn 5 Cilt, (Tercüme: Rüştü Balcı), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.,.
• KAVRUK, Hasan (2001). Şeyhülislam Yahya Divanı, Ankara: MEB Yayınları.
• KAYA Bilge (2003) Hisali hayatı - eserleri ve Metaliü'n - Nezair adlı eserinin birinci cildi: İnceleme - metin, Gazi Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Türk Dili ve Edebiyatı Doktora Tezi KILIÇ, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.
• KÖKSAL, M. Fatih (2006) “ Münazara-Türk Edebiyatı” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), C.31: Ankara KÖKSAL, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n- Nezâ’ir, Kültür Bakanlığı Yayınları e-kitap
• KURNAZ, Cemal ve Mustafa TATÇI (hzl.) (2001). Nail Tuman, Tuhfe-i Nâ’ilî.
• Ankara: Bizim Büro Yayınları KURNAZ, Cemal, Yaşar AYDEMİR. (2013). “Mecmualara Sorulması Gereken Sorular” Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/1, Winter, p. 51-64, Ankara-Turkey KUTLAR OĞUZ, Fatma Sabiha vd. (hzl.) (2012). Mehmed Tevfik, Kâfile-i Şu’arâ. İstanbul: Doğu Kütüphanesi Yay.
• KUTLUK İbrahim, (1989) Kınâlızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şuara, C. 1., (s. 214-217), TTK Yay. Ankara MEHMED SÜREYYA (1311), Sicill-i Osmanî Yahud Tezkire-i Meşâyih-i Osmaniye, C.2, İstanbul: Matbaa-i Amire,
• NİGÎNÎ MEHMED ÇELEBİM, ecmua, Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi, Seyfettin Özege Yazmaları ASL 555, yk. 128b-129a
• SARISOY, Fikret (2001). Basîrî’nin Farsça Divanı, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensitüsü Yüksek Lisans Tezi SOLMAZ, Süleyman (hzl.) (2005). Ahdî ve Gülşen-i Şu’arâsı. Ankara: AKM Yayınları.
• ŞEMSETTİN SAMÎ (1998), Kâmûsü’l-Âlâm, (tıpkıbasım) İstanbul: Kaşgar Neşriyat ŞERİF, Münazara-i Tutî vü Zâğ, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Yazma Bağışlar: 7209