MİZAHIN MUHALEFET İŞLEVİ VE "YENİ NASREDDİN HOCA GAZETESİ"

Yıl 2016, Sayı: 32, 99 - 106, 17.12.2016

Songül Çek

https://doi.org/10.17498/kdeniz.279676

Öz

Nasreddin Hoca ve fıkraları, halkın yaşama karşı geliştirdiği eleştirel
tepkiyi bilge bir yaklaşımla dile getirir. Bu nedenle yüzyıllar boyu
anlatılmaya, aktarılmaya hatta Cumhuriyet Döneminde dergi ve gazetelerle yazılı
kültür ortamına taşınmaya devam etmiştir. 1938 yılında basılmaya başlayan ve
1969 yılına kadar devam eden " Yeni Nasrettin Hoca Gazetesi"
bunlardan biridir. Sözlü kültür ortamında yüz yüze kurulan iletişimin yerini
yazı vasıtasıyla gerçekleştirilen iletişimin aldığı kültürel ortamda siyaset ve
mizahın karşılıklı etkileşimi Nasreddin Hoca’yı  farklı ve rahat  bir düzleme taşımıştır. Mizahın ironik vasfı
doğrudan yapılan eleştiriyi yumuşatmakla birlikte, yazılı metne dönüşen mizah
unsuru, siyasetin baskı kuran veya doğrudan hedefe yönelen gücünü
sınırlamıştır. İletişimin alıcısı ve göndericisi somut ve canlı olarak ortamda
bulunmadığından, fıkranın veya fıkra kahramanı Nasreddin Hoca’nın gönderdiği
mesaja, o an alıcıya iletilememesinden dolayı, doğrudan tepki vermek mümkün olmamıştır.
Bu da iktidarın gücünü mizah karşısında zayıflatmaktadır. Böyle bir ortamda
Nasreddin Hoca fıkraları bir yandan yeniden üretilmeye başlanmış bir yandan da
Hoca,  siyasi mizah üreten bir kahramana
dönüşmüştür.

Anahtar Kelimeler

Nasrettin Hoca Gazetesi, Cumhuriyet Dönemi, Yazılı Kültür, Siyasi Eleştiri, Fıkra, İletişim

OPPOSITE FUNCTION OF HUMOUR AND “NEW NASREDDIN HODJA” NEWSPAPER

Öz

Nasreddin Hodja and his jokes, express the critical reaction wich folk’s improve toward to life with a wise approach. Therefore these are continue to be said transfered even to be transported to written culturel context in Republic period by journals and newspapers. “New Nasreddin Hodja Newspaper, which began to publish in 1938 and continue to 1969 one of these. Setting face to face communication in oral culture, replaced the written communication cultural context in where interference of politica and humour transport to Nasreddin Hodja in different and relieve platform. Humour’s ironic feature softened to criticism, besides humour fact, which is transform to written text, limited to power of politic wich is make pressure or directly go toward to goal. Receiver and sender of communication unavailable in context as tangible and lively, joke’s or joke’shero as Nasreddin Hodja’s sending message, because of unconducted with recive rimmediately, it wa simpossible to react directly. This reduce the power of politic aganist the humaour. In  that condition, on one part, Nasreddin Hodja’s jokes started to be reproduced. On the other hand Hodja turned to be a hero who was reproduce political humour.

Anahtar Kelimeler

The Newspaper of "New Nasreddin Hoca", Term of Turkish Republic, Written Culture, Political Criticism, Joke, Communication

ОПОЗИЦИОННАЯ ФУНКЦИЯ ЮМОРА И “ГАЗЕТА ЕНИ НАСРЕДДИН ХОДЖА”

Öz

Насреддин ходжа и его юмор, это критическое отношение простого народа к жизненным вопросам. В связи с этим, ими пользовались в течении веков и даже они печатались в газетах и журналах республиканского периода. Одним из них является “газета Ени Насреддин Ходжа”, которая выходила с 1938 по 1969 гг. Этим, словесная юмористическая культура была перенесена в печатную. Наряду с этим была ограничена цель критики и элемент юмора стал более смягчённым. Исходя и этого, месидж Насреддина Ходжи полностю не доходила до критикуемого объекта и теряла свою силу. В связи в этим, заново начали выдумыват анекдоты Насреддина ходжи и он превратился в героя с политическим юмором. 

Anahtar Kelimeler

газета Насреддин Ходжа, республиканский период, письменная культура, политическая критика, анекдот, коммуникация

Kaynakça

• Yeni Nasreddin Hoca Siyasal Mizahi Halk Gazetesi, Yazı Direktörü, Nakiyettin Boru, I. Kanun , Sayı, I, 1936.
• Yeni Nasreddin Hoca Siyasi Mizahi Gazete Yazı İşleri Müdür Sevim Yazıcı Su Yayınları Basımevi, 1958, Sayı 103
• ÖZDEMİR, Nebi ( 2010). “Mizah, Eleştirel Düşünce ve Bilgelik: Nasreddin Hoca”, Millî Folklor, 2010, yıl 22, sayı 87, Geleneksel Yayıncılık , Ankara.
• EKER ÖĞÜT, Gülin ( 2011) “Gelenekten Geleceğe Halk Edebiyatı”, Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Grafiker Yayıncılık, Ankara.
• ÇOTUKSÖKEN Yusuf ( 2003). Anadolu ve Dünya Bilgesi Nasreddin Hoca ve Fıkraları, Toroslu Kitaplığı, İstanbul.
• KÖPRÜLÜ M. Fuat, 2004). Nasreddin Hoca, Akçağ Yayınları, Ankara.
• AKALIN Ş. Haluk , ( 1988) Saltuk-name, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• SAKAOĞLU S.-ALPTEKİN A. B.( 2009) Nasreddin Hoca, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara
• ONG, Walte ( 1995) Sözlü ve Yazılı Kültür, Metis Yayınları, İstanbul.