OSMANLIDA KULLANILAN VİLÂYET TABİRİ ÜZERİNE

Yıl 2017, Sayı: 36, 240 - 268, 28.12.2017

Iasha Bekadze

Öz

Osmanlı taşra
teşkilatının, en küçük birimden en büyüğe doğru, köy, nahiye, kaza, sancak ve
eyalet (vilayet / beylerbeylik) şeklinde kurulduğu bilinmektedir. Bu
örgütlenmede birleşmek kaydıyla köyler nahiyeleri, nahiyeler kazaları, kazalar
sancakları, sancaklar da eyaletleri (vilayet / beylerbeylik) teşkil etmekteydi.

624 yıl ayakta kalmış Osmanlı Devleti’nin
idarî yapısı iç ve dış şartlara göre zaman zaman değişmiştir. “Vilâyet” tabirinin
bu süreçte değişik idarî birimleri ifade ettiği şu üç dönemde görülmektedir:

1. Beylerbeylik Sistemi Dönemi- 1326 - 1591 arası;

2. Eyâlet Sistemi Dönemi- 1591 - 1864 arası;

3. Vilâyet Sistemi Dönemi- 1864-1922 arası.

624 yıllık uzun bir zamanda “vilâyet” tabirinin,
“kasaba”, “nahiye”, “kaza”, “sancak”, “kale”, “şehir”, “ülke”, “baba yurdu”,
“eyâlet” ve “il, vilâyet” anlamlarında kullanıldığı görülmüştür.
Bu incelemede,  ilk defa olarak “vilâyet” tabirinin
değişik ve farklı anlamlarda kullanılmasını üç dönem olarak delirlemeye
çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Beylerbeylik, Vilâyet, Eyâlet, Sancak

Kaynakça

• TAPU-KADASTRO KUYÛD-I KADÎME ARŞİVİ, TTD. No: 130 (58). 3 Numaralı Mühümme Defteri (966–968 / 1558–1560), (1993), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın Nu: 12. Dîvân-ı Hümâyûn Sicilleri Dizisi I: Ankara. 82 Numaralı Mühümme Defteri (1026-1027 / 1630-1631 – 1632 ), (2000). T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın Nu: 47. Dîvân-ı Hümâyûn Sicilleri Dizisi VI. Ankara. 83 Numaralı Mühümme Defteri (1036-1037 / 1626–1628. (1993). T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın Nu: 54. Dîvân-ı Hümâyûn Sicilleri Dizisi VII). Ankara. 85 Numaralı Mühümme Defteri (1040-1041 / 1617-1631 – 1618 ), (2002). T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın Nu: 60. Dîvân-ı Hümâyûn Sicilleri Dizisi VIII: Ankara. 370 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Rûm-İli Defteri ( 937 / 1530 ) I (2001). T.C. Basbakanlık Devlet Arsivleri Genel Müdürlügü Osmanlı Arsivi Daire Baskanlıgı Yayın Nu: 55, Defter-i Hâkânî Dizisi: VII., Yayına Hazırlayanlar: Ahmet ÖZKILINÇ, Ali COŞKUN, Abdullah SİVRİDAĞ, Murat YÜZBAŞIOĞLU. Dizin ve Tıpkıbasım, ANKARA Hicrî 835 Tarihli Sûret-i Defter-i Sancak-i Arvanid (1987). Metni Bir Giriş İle Neşreden Halil İnalcık. 2. Baskı. Ankara.Türk Tarih Kurumu Basımevi. ABABAY, Feridun (1987). Çıldır Tarihi. Ankara. Kadıoğlu Matbaası. ABABAY, Feridun (2000). Çıldır’ın Yönetsel Örgüt Süreci: Kuzeydoğu Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası ile Osmanlı Taşra Örgütü. Ankara. Eda Matbaası. ACAR, Kadir (2013). Osmanlı Devleti’nde Bir İdarî Reform Denemesi: Tuna Vilâyeti (1864-1867). Doktora Tezi. T.C. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı. Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı. Ankara. AKGÜNDÜZ, Ahmed (1990). Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri. 2. Kitap. II. Bâyezid Devri Kanunnâmeleri. İstanbul. Fey Vakfı. AKGÜNDÜZ, Ahmed (1991). Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri. 3. Kitap. Yavuz Sultan Selim Devri Kanunnâmeleri.İstanbul. Fey Vakfı. AKGÜNDÜZ, Ahmed (1994a), Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukâ Tahlilleri, 7/1. Kitap, Kanuni Devri Kanunnâmeleri (IV); 7/II. Kitap. II. Selim Devri Kanunnâmeleri, VI. Bölüm: Gürcistân Eyâleti Kanunnâmeleri. İstanbul. Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları. AKGÜNDÜZ, Ahmed (1994b). Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri. 8/I. Kitap. III. Murad Devri Kanunnâmeleri. 8/II. Kitap. III. Mehmed Devri Kanunnâmeleri. İstanbul. Osmanlı Araştırmaları Vakfı. AKGÜNDÜZ, Ahmed (1996). Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri. 9/1. Kitap. I. Ahmed Devri Kanunnâmeleri. 9/II. II. Osman Devri Kanunnâmeleri. İstanbul. Osmanlı Araştırmaları Vakfı. AKGÜNDÜZ, Ahmed (2005). Osmanlı Devleti’nde Belediye Teşkilâtı ve Belediye Kanunları. İstanbul. Osmanlı Araştırmaları Vakfı. AKGÜNDÜZ, Ahmed (2006). Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri. 1. Kitap. Osmanlı Hukukuna Giriş ve Fatih Devri Kanunnâmeleri. 2. Baskı. İstanbul. Osmanlı Araştırmaları Vakfı. AKGÜNDÜZ, Ahmed (2015). Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri. 10. Kitap. IV.Murad, I. İbrahim ve IV. Mehmed Devri Kanunnâmeleri (1623-1687). İstanbul. Osmanlı Araştırmaları Vakfı. AKGÜNDÜZ, Ahmed (2016). Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri. 11. Kitap. III. Ahmed, I. Mahmud ve II. Mahmud Devri Kanunnâmeleri (1703-1839). İstanbul. Osmanlı Araştırmaları Vakfı. ALAN, Ercan (2016). “Yeni Bir Belgeye Göre XVI. Yüzyılın İlk Yarısında Rumeli Sancakları, Kazaları ve Kadılar”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, ASOS JOURNAL, The Journal of Academic Social Science Yıl: 4, Sayı: 33, Kasım 2016, s. 337-377. AYDIN, Bilgin – GÜNALAN, Rıfat (2011). Ruus Defterlerine Göre XVI. Yüzyılda Osmanlı Eyalet Teşkilatı ve Gelişimi Osmanlı Araştırmaları The Journal Of Ottoman Studıes Sayı 38 • İSAM, s. 26-160. AYDIN, Dündar (1998). Erzurum Beylerbeyliği ve Tteşkilatı. Kuruluş ve Genişleme Devri (1535-1566). Ankara. Türk Tarih Kurumu Basımevi. AYNÎ ALİ EFENDİ (1962). Kanunnâme-i Âl-i Osman. Osmanlı Devleti Arazi Kanunları. Çeviren. Hadiye Tuncer. Ankara.Tarım Bakanlığı Yayınları. BARKAN, Ömer Lûtfi (2001). XV ve XVI ıncı Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Ziraî Ekonominin Hukukî ve Malî Esasları. Birinci Cilt. Kanunlar (Tıpkıbasım). Hazırlayan Hüseyin Özdeğer. İstanbul. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayını BAŞAR, Fahamettin (1997). Osmanlı Eyalet Tevcihatı (1717–1730). Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları. BOSTAN, M. Hanefi (2002). XV-XVI. Asırlarda Trabzon Sancağında Sosyal ve İktisadî Hayat. Ankara. Türk Tarih Kurumu. BOZTEPE, Mehmet (2013). “Osmanlı Devleti’nin Taşra Yönetimini Şekillendiren “Merkeziyetçilik” Yaklaşımı ve Günümüze Etkileri”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 36. s. 1-14. BULDUK, Üçler (1992). “Çorum Sancağı’nın Osmanlı İdarî Teşkilâtındaki Yeri-1, ss. 129-167, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM, Sayı 3, ss. 129-167. CELÂL-ZADE MUSTAFA (1990). Selim-nâme. Hazırlayanlar: Ahmet UĞUR – Mustafa Çuhadar. Ankara. Kültür Bakanlığı Yayınları. CİKİA, Sergey (1947). Defter-i Mufassal Vilâyet-i Gürcistân. Türkçe metni tercüme, tedkik ve tahşiye eden. S. Cikia. I. Kitap. Tbilisi. Gürcistan S. S. Cumhuriyet Ulum Akademisi Neşriyat Evi. ÇAKAR, Enver (2003). XVI. Yüzyılda Şam Beylerbeyiliğinin İdarî Taksimatı. The Administrative Divisions of The Beylerbeyilik of Damascus in The Sixteenth Century, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Fırat University Journal of Social Science Cilt: 13, Sayı: 1, Sayfa: 351-374, Elazığ. DURMUŞ, Oğuzhan ve Rijete SIMITÇIU, Rijete (2016). Arnavutluk Berat Vilâyeti’nde Yer Adları (Sûret-i Defter-i Sancak-i Arvanid’e Göre). Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, Cilt /Volume 5, Sayı / Number 1, Temmuz / July 2016, ss. 91-102. EFE, Ayla (2009), “Tanzimat’ın Eyalet Reformları 1840-64: Silistre Örneği”, Karadeniz Araştırmaları, Cilt: 6, Sayı: 22, Yaz 2009, s.87-113. EMECEN, Feridun (1996). “Giresun”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.XIV, ss. 78-84. Ankara. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. EVLİYA ÇELEBİ (2005a), Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnâmesi: Bursa – Bolu – Trabzon - Erzurum – Azerbaycan – Kafkasya – Kırım - Girit. 2. Cilt- 1. Kitap. Hazırlayanlar: . Yücel Dağlı- Seyit Ali Kahraman. İstanbul. YKY. EVLİYA ÇELEBİ (2005b), Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnâmesi: Bursa – Bolu – Trabzon - Erzurum – Azerbaycan – Kafkasya – Kırım - Girit. 2. Cilt- 2. Kitap. Hazırlayanlar: Yücel Dağlı- Seyit Ali Kahraman. İstanbul. YKY. EVLİYA ÇELEBİ (2010a), Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnâmesi: Akkirman – Belgrad – Gelibolu – Manastır – Özü – Saraybosna – Slovenya – Tokat - Üsküp. 5. Kitap – 1. Cilt. Hazırlayan: Seyit Ali Kahraman. İstanbul. YKY. EVLİYA ÇELEBİ (2010b), Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnâmesi: Akkirman – Belgrad – Gelibolu – Manastır – Özü – Saraybosna – Slovenya – Tokat - Üsküp. 5. Kitap – 2. Cilt. Hazırlayan: Seyit Ali Kahraman. İstanbul.YKY. FATSA, Mehmet (2010). XV ve XVI. Yüzyıllarda Giresun (Sosyal ve Ekonomik Hayat). Giresun İl Özel İdaresi Kültür Serisi-1. Ankara. Bilge. GENÇOĞLU, Mustafa (2011). “1864 ve 1871 Vilâyet Nizamnamelerine Göre Osmanlı Taşra İdaresinde Yeniden Yapılanma”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 2, Sayı 1: 29-50 GÖKBİLGİN, T. (1964). “Nahiye”, İslam Ansiklopedisi, Cilt IX, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul, ss. 37-39. GÖKBİLGİN, Tayyib (1965). “15 ve 16. Asırlarda Eyâlet-i Rûm”. Vakıflar Dergisi, 6. 51-61. GÖKBİLGİN M. Tayyib (1993). “Nahiye”. İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 9. İstanbul. GÖKÇE, Turan (1994a). “Anadolu Vilâyetine Dair 919 (1513) târihli Bir Kadı Defteri”. Tarih İncelemeleri Dergisi, S. IX, 215-259. İzmir. GÖKÇE, Turan (1994b), “934 (1528) Tarihli Bir Deftere Göre Anadolu Vilayeti Kadılıkları ve Kadıları”, 3 Mayıs 1944: 50. Yıl Türkçülük Armağanı (haz. İsmail Aka v.dğr.), İzmir 1994, s. 77-94. GÜRBÜZ, Adnan (1993). Toprak-Vakıf İlişikleri Çerçevesinde XVI. Yüzyılda Amasya Sancağı. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı. GÜRBÜZ, Adnan (1997). "XV-XVI. Yüzyıllarda Sivas Şehrinde İdari ve Ekonomik Yapı." Vakıflar Dergisi, 26 (1997): 87-96. İNALCIK, Halil (1987), Hicrî 835 Tarihli Sûret-i Defter-i Sancak-Arvanid, Ankara. TTK Yay. İNALCIK, Halil (1964). Rumeli maddesi. İslâm Ansiklopedisi. 9. Cilt, M. E. Bakanlığı, Devlet Kitapları, İstanbul. İstanbul Milli eğitim Basımevi. s.766 – 773. İNALCIK, Halil (1995). “Eyalet”, DİA, XI. Cilt, TDV Yay, İstanbul, 1995, s.548-550. İNALCIK, Halil (2014). Osmanlı İmparatorluğu Klâsik Çağ (1300-1600). 19. Baskı. Çev. Ruşen Sezer. İstanbul. Yapı Kredi Yayınları. KANGÜL, Havva (2016) 16. Yüzyıl Son Çeyreğinde Osmanlı Devleti Gürcistan Eyaletinin İdari ve Nüfus Yapısı. T.C.Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı. Aydın. KAŞTAN, Yüksel (2016). “Osmanlı Devleti’nde “1913 Tarihli İdare-i Umumiye-i Vilayat Kanun-i Muvakkati” ile Vilayet Yönetiminin Yeniden Yapılandırılması”. O S M E D. Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi – Journal of Ottoman Civilization Studies Cilt 2, Sayı 2, Ocak 2016 / Volume 2, Issue 2, January 2016. KATİP ÇELEBİ (2013). Cihannûma. I-II. 1. Baskı. İstanbul. MEDAM Bahçeşehir Üniversitesi Medeniyet Araştırmaları Merkezi. KAYA, Faruk, KARATAŞ, Yakup, ÖZGÜL, İbrahim (2014), Erzurum Vilayeti Bayezid-Diyadin-Karakilise Tutak ve Eleşkirt Kasabalarının 1913 yılı Sıhhi ve İçtimai Coğrafyası, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research. Cilt: 7 Sayı: 29 Volume: 7 Issue: 29 www.sosyalarastirmalar.com Issn: 1307-9581, KAYA KILIÇ, Selda (1995). “Şemseddin Sami’nin Vilayet Yönetimi İle İlgili Layıhası”. Amme İdaresi Dergisi (TODAİE), Cilt: 28, Sayı: 2, s. 119-140, İstanbul. Marmara Üniversitesi Yayınları. İ KUNT, İ. M. (1978). Sancaktan Eyalete 1550-1650 Arasında Osmanlı Ümerası ve İl İdaresi, İstanbul. Boğaziçi Üniversitesi Matbaası. KILIÇ, O. (1997). XVI ve XVII. Yüzyıllarda Van (1548-1648), Van. Van Belediye Başkanlığı Kültür ve Sosyal. KILIÇ, O. (2001). “Van Eyaleti’ne Bağlı Sancaklar ve İdari Statüleri”, Osmanlı Araştırmaları, İstanbul, Sayı XXI, ss.189-210 KILIÇ, Orhan (2016). “Klasik Sancaktan Malikâne Uygulamasına Bozok Sancağı ve Yöneticileri”. I. Uluslararası Bozok Sempozyumu. 05-07 Mayıs 2016. Bildiri Kitabı C.1. S. 124-139. Editör. Kadir Özköse. KILIÇ, Selda (2005), “1864 Vilâyet Nizamnamesinin Tuna Vilâyetinde Uygulanması ve Mithat Paşa” Implementation of 1864 Regulaion Period in Tuna Province and Mithat Pasha, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt. 24, Sayı. 37, s. 99-111. KIRZIOĞLU, M. Fahrettin (1998). Osmanlılar’ın Kafkas-Elleri’ni Fethi (1451-1590). Ankara. Türk Tarih Kurumu Basımevi. MISTANOĞLU, Nurhan (2004). XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Kırşehir Sancağı. Doktora Tezi. T.C. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı. Konya. MUTÇALI, Serdar (2012). Arapça-Türkçe Sözlük. İstanbul. Dağarcık. ORHONLU, Cengiz (1996). Osmanlı İmparatorluğunun Güney Siyaset. Habeş Eyaleti. Ankara. Türk Tarih Kurumu Basımevi. ORTAYLI, İlber (2007). Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi. Ankara. Cedit Neşriyat. ORUÇ, Hatice (1990). “15. Yüzyılda Bosna Sancağı ve İdari Dağılımı- The Bosnian Sanjak and Its Administrative Units in the 15th Century”. OTAM. Sayı 19. Yıl 1990. ss. 249-271. OSMANLI YER ADLARI (Alfabetik Sırayla) (2006). T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü. Yayın Nu: 21. Tahir Sezen. Ankara. Baskıya Hazırlayanlar: Murat Şener, Salih Dutoğlu, Nevzat Karataş. OSMANLI YER ADLARI: II (2013). T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı. Anadolu, Karaman, Rum, Diyarbakır, Arap Ve Zülkadriye Eyaletleri (1530-1556) (Şam ve Halep dahil) ANKARA. ÖZTÜRK, Mustafa (2010). “Arap Ülkelerinde Osmanlı İdaresi”, History Studies Internatıonal Journal of History, Ortadoğu Özel Sayısı, s.325-351. PARLATIR, İsmail (2011), Osmanlı Türkçesi Sözlüğü (4. Baskı), Ankara, Yargı Yayınları. PEÇEVİ İBRAHİM EFENDİ (1999). Peçevi Tarihi I. Üçüncü Baskı. Hazırlayan: Bekir Sıtkı Baykal, T. C. Kültür Bakanlığı Yayınları. Özkan Matbaacılık Ltd Şti. Ankara. SAFONOV, A.A. (2012). Osmanskaya Administrativno-pravovaya sisteme na Balkanakh (XV-XVIII veka) / Solovyev S. Oçerk nravov, obıçaev i religii Slavyan, preimuşestvenno vostoçnıkh, vo vremena yazıçeskie // Arkhiv istoriko-yuridiöeskikh svedeniy N. Kalaçova. Kn. 1. S. 121-133, İstoriko-Pravovıe Problemı: Novıy Rakurs. Vıpusk 5. Pod redaksiey: V. Zakharov Vıp. 5. Kursk: KGU. SELÂNİKÎ MUSTAFA EFENDİ (1999). Tarih-î Selânikî (971 / 1003 / 1563-1595). I. 2. Baskı. Hazırlayan Mehmet İpşirli. Ankara. Türk Tarih Kurumu Basımevi. SERDAROĞLU, Murat (2017). “Tımışvar Sancağı'nda Tımar Rejiminin Teşekkülü ve İlk Uygulamalar (1555-1556)”, VAKANÜVİS- Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi/ International Journal of Historical Researches, Mart/March 2017, Yıl/Vol. 2, No. 1, 181-198 SEYYİD MUHAMMED ES-SEYİD MAHMUD (1990). XVI. Asırda Mısır Eyâleti. İstanbul. Marmara Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi. SONNUR ÖZCAN, Emine (2015). Âşıkpaşazâde Târihi’nde Osmanlı Hâkimiyet Söylemi ve Terminolojisi-The Ottoman Sovereignty Discourse and Terminology in the Âşıkpaşazâde Târihi. OTAM, 38 /Güz 2015, 141-156. ŞAHİN, Aslı (2008). XVI. VE XVII. Yüzyıllarda Aydın Sancağı’nın Demografik Yapısı ( 1550 Ve 1676 Tarihli Aşiret ve Avârız Defterlerine Göre) . Yüksek Lisans Tezi. T.C. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı TAR YL 2008-0004. Aydın. ŞAHİN, İlhan (1997). XV. ve XVI. Yüzyıllarda Osmanlı Taşra Teşkilâtının Özellikleri. XV ve XVI. Asırları Türk Asrı Yapan Değerler (Editör: Abdülkadir Özcan). Sayfa: 233-258. İstanbul. İnsani İlimler Araştırma Vakfı. ŞAHİN, İlhan (2002). Kırşehir. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. İslâm Ansiklopedisi. Cilt: 25; sayfa: 481-485. ŞENGELİA, Nodar (2005). “1574 Tarihli “Defter-i Mufassal Vilâyet-i Gürcistân”. XIV. Türk Tarih Kongresi. Ankara: 9-13 Eylûl 2002. Kongreye Sunulan Bildiriler. II. Cilt II. Kısım. ss. 1499-1506. Ankara. Türk Tarih Kurumu. TÂRÎH-İ OSMAN PAŞA (2011). Özdemiroğlu Osman Paşanın Kafkasya Fetihleri (H. 986-988 / M. 1578-1580) ve Tebriz’in Fethi (H. 993 / M. 1585). Haz. Yunus Zeyrek. Ankara. Kültür Bakanlığı. TAŞTEMİR, Mehmet (1999). XVI. Yüzyılda Adıyaman (Behisni, Hısn-ı Mansur, Kâhta). Sosyal ve İktisadî Tarihi. Ankara. Türk Tarih Kurumu Basımevi. TDK (2011). Türkçe Sözlük. 11. Baskı. Ankara. Türk Dil Kurumu Yayınları UZUNÇARŞILI, İ. H, (1988). Osmanlı Tarihi, C. 1. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. ÜNAL, Mehmet Ali (1989). XVI. Yüzylında Harput Sancağı (1518-1566). Ankara. Türk Tarih Kurumu Basımevi. ÜNAL, Mehmet Ali (2002). Osmanlı Müesseseleri Tarihi. 5. Baskı. Isparta. Fakülte Kitabevi. YILDIZTAŞ, Mümin (2012). Osmanlı Arşiv Kayıtlarında Gürcistan ve Gürcüler. Editör Murat Kasap. T.C. Başbakanlık Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı Katkılarıyla. İstanbul. Kültür Sanat Basım Evi. ELEKTRONİK KAYNAKLAR URL-1. Aşık Paşazade – Osmanoğullarının Tarihi. PDF. 11.05.2015. Transcrıpt. Hazırlayanlar Kemal Yavuz - M. A." Yekta Saraç https://documents.tips/documents/asik-pasazade-osmanogullarinin-tarihipdf.html. Erişim Trihi: 27 Eylül 2017. URL-2. Petrosyan . İ. E. (1987). İstoria Proiskhozhdeniya Zakonov Yanıçarskogo Korpusa. İzdanie teksta, perevod i kommentarii i ukazateli. İ. E. Petrosyan. Moskva. Nauka. Mebde-i Kanun-i Yeniçeri Ocağı Tarihi, /4б/ Glava pervaya.http://drevlit.ru/docs/turky/XVII/1600-1620/Janyc_korp/text1.php. Erişim Trihi: 27 Eylül 2017.